Lesbók Morgunblaðsins - 04.11.1973, Blaðsíða 12

Þegar myndlistarmenn ræða
sin á milii um málverk og
aðskiljanlegar náttúrur myndlist-
ar, þá ber stundum á góma, að eitt
og annað sé „vel séð“. Ókunnugir
kynnu að misskilja, hvað hér er
átt við. Með þessu er átt við, að
einhver hafi komið auga á mynd-
efni með sérstökum og óvenju-
legum hætti; litið það frá óvenju-
legu sjónarhorni, sem gefur nýja
hugmynd. Um leið opnar
myndlistarmaðurinn augu áhorf-
andans fyrir hinu myndræna á
ólíklegustu stöðum.
Því hefur verið haldið fram —
og sjálfsagt með góðum og gildum
rökum, — að Jóhannes Kjarval
hafi öðrum fremur kennt okkur
að horfa á hraun sem fjölbreytt
og'fagurt fyrirbrigði í landslagi.
Það er líka athyglisvert, hvað
málarar hafa staðnæmst við
gegnum tíðina. Hjá frum-
herjunum, sem komu að landinu
,,ósnortnu“, ef svo mætti
segja, gætir mest hrifningar á
fjarvíddinni og bláma fjallanna.
Siðar fórulandslagsmálararað líta
sér nær. Um leið hafa komið til
skjalanna áhrif frá ljósmyndum
og kvikmyndum. Myndrænn efni-
viður er fólginn í hinum ólík-
legustu hlutum, jafnvel þvi sem
hendi er næst. Kúnstin er lika
fólgin í að hafa augun opin og
,,sjá“. Ekki er endilega höfuð-
nauðsyn að gera viðreist til þess
að finna sér haldgott myndefni.
Má í því sambandi minna
á hinn frábæra málara Ver-
meer frá Delft. Megnið af
þeim myndum, sem eftir hann
liggja, virðist málað í
einni og sömu stofunni. Fyrir-
sæturnar eru mismunandi, en
Vermeer gerir sér óendanlegan
mat úr efnismiklum gluggatjöld-
unum, margbrotinni flísalagn-
ingu gólfsins og síðast en
ekki sízt: stóru landakorti
af heimsbyggðinni, sem þar
hefur hangið. Vermeer var barn
síns tima þrátt fyrir allt og
fór að verulegu leyti eftir ríkj-
andi hefð. Á vorum dögum hefði
hann ef til vill beint sjónum sín
um að smáhorni á landabréfinu,
að brauðinu einu, sem vinnu-
konan fræga heldur á, eða aðeins
fáeinum flísum á gólfinu.
Eg er ekki frá því að „elose-up“
tækin í ljósmyndun hafi í raun og
veru kennt okkur að líta hlutina
þannig í návigi. Allavega hafa
málarar víða um heim, sem
stundum eru kenndir við nýreal-
isma, lagt áherzlu á hina nýstár-
legu ásýnd hlutanna í návígi. Hér
á landi hefur helzt mátt sjá þessa
tegund myndlistar hjá Hring
Jóhannessyni, sem uppá síðkastið
hefur sýnt myndir sínar í sölum
Norræna hússins. Þar — og raun
ar áður — hefur komið í ljós, að
Hringur velur sér myndefni, þar
sem maður á ekki von á: Tvö
sendibréf, sem eru í þann veginn
að falla í gegnum bréfalúgu,
þvottahúsgluggi og eitt hand-
klæði á snúru, spegill á flutninga-
bíl, þar sem hlið bílsins sést í
speglinum, en vindgáruð tjörn
utanmeð. Fleira af þessu tagi
mætti nefna: Gamlar tóftir og
sumarsnjór, sem er í þann veginn
að hlána á grænni jörð. Eða hey-
blásara; blár endi rörsins móti
himni, eða rauðlakkað herfi I
brúnu flagi og lúga að vot-
heysturni. Sumt ný upp-
lifun á störfum og verk-
færum í sveit. Annað tengt
minningum um fortíðina, til dæm-
is blámáluð stofa og ekkert innan-
stokks annað en ullarpokar. Mjög
sterkt og myndrænt og umfram
allt „vel séð“.
©
Hefur tekið
Aðaldalinn
framyfir
útlönd
Rœtt við
Hring Jóhannesson, listmálara
Hringur í vinnustofunni á
Sjafnargötu 6.
Portret af Þorsteini frá Hamri
bendir til þess, að Hringur hafi í
huga að víkka sinn vettvang.
Hingað til hafa störf í sveit verið
honum hugleikið efni. Og elzta
myndin, sem hann á eftir sig,
vatnslitamynd frá 14 ára aldri,
sýnir fólk við heyvinnu uppá
gamla móðinn: Maður og kona
binda, og baggahestur stendur
þarnærri.
Ekkert er eðlilegra. Aðaldalur-
inn og störfin við búskapinn var
sá heimur, sem Hringur ólst upp
við og þekkti bezt. Þótt hann hafi
kosið sér búselu i Reykjavík, hef-
ur hann haldið tryggð við Aðal-
dalinn, og alltaf er hann fyrir
norðan á sumrin um lengri eða
skemmri tíma. Heima í Haga hef-
ur Hringur tekið þátt f að
byggja íbúðarhús, og þar
fékk hann ágæta, 30 fermetra
vinnustofu, sem hann hefur
innréttað með rekavið af Tjör-
nesi. Þar er mun glæsi-
legri vinnuaðstaða en í fbúð-
inni á Sjafnargötu 6, sem Hringur
hefur að mestu lagt undir allt það
dót, sem málverkinu fylgir.
★
Hringur telur sig fyrst hafa
komizt í beina snertingu við
myndlist, þegar hann sá Svein
Þórarinsson að starfi norður í
Aðaldalshrauni. Þá var Hringur
13 ára og lítið sem ekki neitt
farinn að fást við teikningar, hvað
þá málverk. En áhuginn' vár
vaknaður og hann hafði gert
ráðstafanir til þess að geta
komizt í samband við Svein.
Móðurbróðir Hrings á Húsavik lét
hann vita, að nú væri mál
arinn kominn að sunnan, og
drengurinn brá við skjótt; hélt til
Húsavíkur og þaðan með Sveini
upp i hraun. Hann segist hafa
sniglazt í kringum Svein og tekið
vel eftir, hvernig hann fór að.
Þar með virðist svo sem
teningnum hafi verið kast-
að. Hringur haslaði sér
völl. Hann fékk senda
vatnsliti frá eldri bræðrum sin-
um, sem þá voru komnir til
Reykjavikur. Og vetrarpart var
hann við nám á Húsavík hjá
Jóhanni Björnssyni, myndskera
og málara. Jóhann hafði lært hjá
Ríkarði Jónssyni og hann vann
lengi hjá honum við myndskurð.
Hringur fékk ágæta æfingu í
teikningu hjá Jóhanni og telur
nú, að sú undirstaða hafi reynzt
sér vel. En í framhaldi af þessu
var Hringur i þrjá vetur í
Handiðaskölanum og lauk þaðan
teiknikennaraprófi. Nú var hann
fleygur og fær, albú
inn þess að hefjast handa fyrir
alvöru, láta að sér kveða.
Eða var það ekki svo?
Ekki beinlínis. Hringur segir:
„Þótt merkilegt megi virðast, varð
langt hlé hjá mér eftir að skóla-
náminu lauk. Ég gat ekki fengið
vinnu við teiknikennslu og sjálf-
ur mátti ég reyna mestu ládeyðu,
sem orðið hefur í myndlist minni,
síðan ég byrjaði. Að vísu gerði ég
heiðaríegar tilraunir til að
komast í samband við
abstraktlistina, sem mjög var i
tízku á þessum tíma. En hvernig
sem ég reyndi, fann ég, að það
gekk ekki; þessvegna dvínaði
áhuginn og einskonar tímarúm
myndaðist.“
Hringur sneri sér í bili að
hverskonar algengri vinnu. Hann
var einn langan og leiðinlegan
vetur á Vellinum og þar fyrir
utan má nefna brúarvinnu, vega-