Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1975, Blaðsíða 12

Eins
og
Sœfmnur
endur-
borínn
Jón tíjörgvinsson
ræðir við
SIGURÐ ÞORGRÍMSSON
Á dimmu reykvisku haust-
kvöldi stendur hann í verkstæðis-
dyrunum og ræðir við viðgerðar-
mennina. Viðgerðarmennirnir,
sem nýskriðnir eru unddn biluð-
um bilunum, eru ataðir oliu og
óhreinindum. Þó dregur maður-
inn, sem er á tali við þá athygli
okkar að ser vegna tötralegs
klæðnaðar. Hann er þarna i heim-
sókn.
Hann gæti verið sjálfur Fjalla-
Eyvindur endurfæddur, svo úti-
legumannalegur er hann útlits.
Skeggið er sitt og stritt og hefur
greinilega hvorki komist i nám-
unda við vatn né greiðu svo vik-
um skiptir. Yfirhöfnin er rifin og
tætt úlpa, sem bundin er að
likamanum með snærisspotta.
Skórnir eru rifnir og slitnir og sitt
af hvoru tagi i þokkabót.
Við nemum staðar til að virða
þennan mann betur fyrir okkur.
Við göngum til hans og það kem-
ur í Ijós, að hann er það, sem hann
litur út fyrir að vera, útilegumað-
ur i Reykjavík á 20. öld.
Hann tekur okkur vel og lætur
sér lítið bregða, þótt við séum
undrandi. Þetta er ekki gamall
maður heldur stæðilegur og
hraustur maður með hvöss augu,
sem óneitanlega skjóta manni
skelk í bringu, þar sem þau stara
frá óhreinu og alskeggjuðu and-
liti.
Hann segist vera Reykvíkingur,
39 ára gamall, og þegar betri
kynni takast, kemur i ljós, að
hann heitir Sigurður Þorgríms-
son. Þeir, sem hafa verið að dytta
að bilum sinum inni á verk-
stæðinu eru nú að halda heim i
svefninn. Við spyrjum Sigurð,
hvar hann búi. Hann svarar með
því að stefna út í myrkrið með
okkur á hælum sér.
Niðri i fjöru í Vogunum eru
fiskibátar uppi á þurru landi.
Þeir eru þar til viðgerðar, og
Sigurður bendir á einn þeirra,
sem samastað sinn.
Upp eftir -bátshliðinni liggur
hár stigi og i næturmyrkrinu fet-
um við hann á eftir Sigurði. Golan
utan frá hafinu er köld og vistin i
bátnum er nöpur og drungaleg.
Við sjáum bakhlutann á íbúanum
hverfa inn um hurð á stýris-
húsinu. 1 gegnum lúgu á gólfinu
fylgjum við honum eftir, þar til
komið er ofan í litla káetu i kili
bátsins. Þar er ekkert að sjá
vegna myrkurs. Þetta er heimili
Sigurðar.
„Ég hef verið á flakki um
Reykjavík i þrjú ár núna," segir
Sigurður út úr myrkrinu.
„Ég hef búið í togurum, bátum,
skúrum og öðru, sem til fellur,"
bætir hann við.
„Ég gríp stundum í vinnu sem í
boði er. Núna er ég að hreinsa hér
til i kringum slippinn. í staðinn
fæ ég að hirða járnbúta, sem ég
finn.
Maturinn minn eru bitar, sem
ég kaupi i búðunum hér i kring.
Nú, stundum kaupi ég mér líka
máltíöir, eða hirði bara það, sem
ég finn matarkyns."
Saga Sigurðar er nokkuð sér-
stæð. Hann hefur á ævi sinni unn-
ið bæði við höfnina, í frystihúsi,
verið í byggingarvinnu og á sjón-
um. Og fyrir laun sin tókst honum
fyrir 13 árum að kaupa sér ibúð,
sem hann á ennþá, en leigir nú út.
Ekki er það þvi húsnæðisskortur-
inn, sem gert hefur Sigurð að
útilegumanni. Vinið á þar heldur
enga sök, öfugt við það, sem er i
flestum slikum tilfellum.
„Ég drekk lítið og undanfarin
þrjú ár hef ég ekkert drukkið,
nóg eru nú vandamálin samt.“
En hver eru þá vandamálin,
sem Sigurður á við að glfma?
„Ég keypti ibúðina mína 1961
og flutti sjálfur inn I hana þrem
árum síðar. Ég bjó þar i eitt og
hálft ár og þá kom yfir mig ein-
hver andleg og likamleg breyting.
Ég hélzt ekki lengur við þarna.
Það komu yfir mig einhver
þyngsli og mér leið illa. Ég leigði
því úti í bæ um tíma, en eftir það
hef ég verið i Hveragerði, á
Reykjalundi og viðar. Síðast var
ekki um annað að ræða en leita á
náðir gamalla togara og báta.
Einn veturinn hélt ég til i köldum
skúr og varð að grafa mig niður i
spónahrúgu á næturna."
Sigurður á við andlega van-
heilsu að striða. Hann hefur á
undanförnum árum verið undir
læknishendi af þeim ástæðum.
„Maður er beittur svo miklum
órétti. Af hverjum? Það get ég
ekki sagt, bara einhverjum. Það
kemur eitthvað yfir mig, þegar ég
er inni i ibúðinni minni, þetta er
bara eins og rafstraumur. Ég hef
tvisvar reynt að búa í ibúðinni
minni, en verið hrakinn út.
Ég leigi því íbúðina út og verð
svo að lifa á leigunni. En fólk skal
ekki halda, að það sé ódýrara að
lifa eins og ég geri, þegar kaupa
þarf alla þjónustu.
Svona er þetta ekkert líf.“
Það er orðið álióið nætur.
Sigurður lítur upp.
„Hvaða dagur er?“ spyr hann. 1
myrkrinu og einverunni hefur
hann tapað öllu timaskyni.
„Þriðjudagur."
„Jæja,“ segir andlitið sem rétt
svo má greina í myrkrinu. Okkur
verður hugsað til þess, hvernig
okkur hefði orðið við, hefðum við
gengið fram á skuggalegt andlit
Sigurðar þarna i myrkrinu, þar
sem mannaferóa var sizt von.
Við minnumst á óhreint andlit-
ið og strítt skeggið. „Maður hefur
svo sem enga aðstöðu til að snyrta
sig, þegar maður liggur svona úti
eins og ég geri. Hér er hvergi
neitt vatn og ég hef hvorki komist
í að þvo mér eða fara í bað í
margar vikur. Þegar ég þvæ mér,
sem er nú sjaldan, þá reyni ég að
komast í eitthvert baðhúsið. Ein-
hvers staðar á ég lika betri föt
geymd, en það er ekkert tilefni til
að ganga i þeim á þessum stað.“
Við spyrjum Sigurð, hvort hann
ætli að halda þarna til I framtíð-
inni?
„Mér er stjórnað af einhverjum
og hverju fæ ég ráðið þegar ég er
hrakinn svona út úr minni eigin
íbúð?“
Morgunninn er tekinn að etja
kappi við nóttina, er við yfirgef-
um Sigurð. Við þreifum okkur
áfram i myrkrinu og finnum loks
stigann, er liggur upp að káetu-
lúgunni. Sigurður fylgir okkur
niður úr bátnum.
Hann kveður okkur og bióur
okkur að koma aftur. Hann er því
greinilega feginn, þegar einhver
kemur og styttir honum stundirn-
ar. Þeir eru víst ekki margir, sem
staldra við hjá útilegumönnum.
JB.
KNUT
HAUGE
Framhald af bls. 11
gleyma bókunum, norskum og út-
lendum skáldskap.
Skáldsögur Ingemanns opnuðu
honum heim bókmenntanna. Sið-
an fylgdi Björnson á eftir með
bændasögum sínum.“... „Hann
hélt um tima aó bústörf og rit-
störf gætu farið saman. Hann
varð að halda óðalinu í ættinni, og
skáldskapur gaf litlar tekjur á
þeim árum. Að vera bæði skáld
og bóndi varð honum ólýsanlegt
vandamál."
„Fyrsta verk Knut Hauge var
leikrit, skrifað fyrir áhugaleikara
1938. Það var fyndinn gamanleik-
ur úr sveitalifinu, skrifaður eftir
góðri og gamalli forskrift og bar
heitið „No gar det bra“. En fyrsta
meiriháttar verk K. Hauge var
skáldsagan „Krossen under
Torfinshö”, sem kom út 1948.
Þessa bók skrifaði Knut Hauge á
striðsárunum og sér þess viða
merki. Siðar endurritaði hann
þetta verk og gaf það út undir
nafninu „Krss og kvitsymre"
1965. („Kross og kvitsymre" er
raunar fyrsta bindi þess skáld-
sagnaflokks sem Knut Hauge
vinnur nú að.)
.. .„Krossen undur Torfinshö"
gerist á síðari hluta átjándu aldar
og er gerð urn norskt, sagnfræði-
legt efni. Hann var þó hræddur
um, að það væri ekki heillavæn-
legt að hætta sér út á slíka braut
eftir að Inge Krokann hafði gefið
út hlið mikla skáldverk sitt. En i
heimahögum sinum hafði Knut
Hauge fundið sér forvitnilegt
söguefni, sem hann notar að hluta
í skáldsöguna".
Tveimur árum eftir að
„Krossen under Torfinshö" kom
út, sendi Knut Hauge frá sér nýja
skáldsögu, „Verda var atter ung",
og kom hún út 1950. Síðan komu
„Nymáne over Filefjell" 1955, og
„Vandring i sominarland“ 1959.
Arið 1962 gaf hann út barnabók-
ina „Pekka, elva og eventyret1', og
þá tók hann að fást við áðurnefnd-
an skáldsagnaflokk og eru eftir-
talin bindi hans komin út nú:
„Kross og kvitsymre" 1965, „Dei
löynde kjeldene" 1967,
„Ulfssönene" 1969, „Tidevatn"
1971, og „Spelemannen Silju-
flöyt" 1973. Árið 1973 gaf K.
Hauge út smásagnasafnið „Brev
fra havet".
Knut Hauge hefur einnig unnið
talsvert að leikritun. Það fyrsta
sem hann gaf út, var áðurnefnt
leikrit fyrir áhugaleikara, og sið-
an hafa birst eftir hann fimm
lengri og skemmri leikhúsverk.
Auk þess hefur hann skrifað
helgileik sem ekki hefur komið
út. Af leikritum hans skulu nefnd
hér „Helten og brotsmannen"
1951, sem fékk 3. verðlaun i opin-
berri samkeppni kirkju- og
menntamálaráðuneytisins, og ein-
þáttungurinn „Möte i
grenselandet" 1960. Fyrir það
fékk Hauge 1. verðlaun í sam-
keppni sem Ungmennafélag
Noregs efndi til. Hauge telur
„Möte i grenselandet" besta leik-
húsverk sitt.
Hinn 28. febrúar siðastliðinn
kom neðanmálsgrein i „Arbejder-
bladet" í Ösló. Fjallaði hún um
hina nýju bók K. Hauge, þ.e. um
„Spelemannen Siljuflöyt". Knut
W. Nordal skrifaði greinina, og
bar hún heitið „En moderne
ættesaga" (Nútíma ættarsaga).
Grein Nordals hefst þannig:
Framhald ð bls. 16