Lesbók Morgunblaðsins - 22.06.1975, Blaðsíða 6

Einar Þorsteinn Asgeirsson arkitekt
ARKITEKTIN N
OG
LISTIN
Arkitektor hafa
aðild að Bandalagi
ísl. listamanna og hafa
leitað effir lista-
mannalaunum. En hvert
er raunverulega
hlutverk þeirra?
3.
Og margir arkitektar eru, þ6tt leynt fari, að reyna
sig við hlutverk stjörnu-arkitektsins á borð við Aalto,
Le Corbursier og hvað þeir allir HÉTU.
Það er augljóst, að þetta mál snertir mjög mikið
ailar umræður um stöðu arkitektsins f þjóðfélaginu
og er þvf stór liður f stefnumótun arkitektastéttarinn-
ar f heild. Hitt er jafnijóst — það vita allir — að
stefnumótandi umræður arkitekta hafa verið á
ákaflega frumstæðu stigi. Gagnrýni jafnvel þöguð I
hel. Þeir hafa þvf vanrækt hlutverk sitt a.m.k. að
þessu leyti og eru komnir f sjálfheldu.
Arkitfðindi, félagsblað Al, sem fleiri en arkitektar
lesa reyndar sér til skemmtunar, hefur nokkrum
sinnum fjallað um eftirleitan félagsins eftir lista-
mannalaunum. Eftir þeim skrifum að dæma eru allir
arkitektar einkum og aðallega listamenn og það með
lögfestu starfsheitinu einu saman.
Al er aðili f Bandalagi fslenzkra listamanna, BÍL,
en það eitt gerir vitaskuid ekki alla félaga þess að
listamönnum eða hvað? Fram kemur í einu bréfa Al
að vænzt sé viðurkenningar á því að Al sé f BlL...“ Al
sé viðurkennt sem aðili að BÍL með veitingu viður-
kenningar til eins eða fleiri úr okkar hópi“. (Bréf Al
til Úthlutunarnefndar listamannaiauna 31.1 1971).
Þetta er náttúrulega út í bláinn þar sem AÍ ER f BlL.
Hvort Al á að vera áfram f BlL er svo önnur saga.
Skiptir það yfirleitt nokkru megin máli hvort arki-
tektar eru iistamenn eða ekki? Þvf má efalaust svara
bæði játandi og neitandi, það fer eftir þvf, hver sá er
sem svarar. En meira um það seinna.
Einn meginþáttur þessa máls, sem að arkitektum
snýr, er án efa sá mannlegi: Það er þessi ákaflega
kitlandi tilfinning (ég hef heyrt það af afspurn) að
vera listamaður. Skyldi nokkur heilvita maður vilja
slá frá sér þessum „unaði", ég taia nú ekki um, ef
unnt er að fá löggilta staðfestingu á honum hjá
Iðnarráðuneytinu? (!)... Þetta nægir jú arkitektum
Og hérna — á arkitektinn heima.
I bók sinni „Vfirvaldið og einstaklingurinn“ f jallar
Bertrand Russel m.a. um þjóðfélagshlutverk einstakl-
ingsins. Þar talar hann um, að allar framfarir, hvort
heldur þær séu á sviði mannsandans (intellect) eða
þær séu listræns og siðfræðilegs eðlis, séu háðar þeim
einstaklingum, sem ekki aðiagast algerlega venju-
bundnum hefðum. I þessu sambandi telur hann þátt-
takendur f listsköpun ekki eiga líkt þvf eins mikinn
hluta f daglegu Iffi fólks nú eins og fyrr á öldum. En
þetta sé m.a. vegna þess, að ætfð sé ríkjandi tilhneig-
ingin til að gera sérhverja starfsemi að stofnun...
„Við heiðrum enn listamanninn, en við einangrum
hann einnig: Við hugsum um list sem eitthvað sér á
parti, ekki sem hlut samofinn öðru þjóðfélagslífi.
Aðeins arkitektinn heldur einhverju af hinu forna
starfssviði listamannsins, vegna þess að list hans
inniheldur notagildissjónarmiðið.“
Ef við tökum mark á þessum orðum Russels og
munum um leið að „forna starfsvið listamannsins"
var meira f átt að handverki en nú er talið eðlilegt,
eru þessi sfðustu orð hans f garð arkitekta töluvert
hrós.
En spurningin er, hvort arkitektinn eigi þetta hrós
skilið? Spurningin er, hvort starfsemi arkitektsins sé
.ekki einnig að verða nokkuð mikið f ætt við stofnun?
Og þá einnig hvort arkitektinn sé ekki einmitt sjálfur
hlynntur því að verða að enn einni stofnun við hlið
„liinna“ listgreinanna?
1.
Arkitektafélag tslands (Al) hefur gert tilraunir til
þess að fá opinbera viðurkenningu, f formi lista-
mannalauna, en fengið synjun.
2.
Arkitektar neita stundum f krafti höfundaiaganna
að breyta útliti fbúðarhúsa, enda þótt nauðsyn kref ji
vegna iekra húsþaka o.s.frv.
.Nýjar gardinur — það er búið að eyðileggja húsið mitt". Teikning eftir Sigmund.
--
M/.
U V..
V/,
M/y . r _
• W'V \H
V/ II//. %
/< \