Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1976, Blaðsíða 6

KEÐJAN
Með skipulögðum hjarðbúskap og
rœktunarstefnu ð miðunum i stað rönyrkju
vœri hœgt að nö örlegum efnahagsbata,
sem nemur 60 milljörðum kröna eftir
nokkur ör. Síðari hluti.
Eftir Kristjön Friðriksson
níijön
&úaUMe.0M>
4$ % • IJ/o
VOR V1. MI4 k'ob^ 18 % +13%

= - \%G>
i»M
vor v2286kró48%> -13% --88^
VOR V2> 198smafiskar c^a ZOOMILOÖN.
NU-5TEFNU
FATÆKTAR5TEFNU
VOR V3 200
vorv4 144
vorv5 89
vor vG 51
vorv7 11
vorv8
vor v 9 .
48%
48%
48%
48 %
48%
VEIÖAR AF SMÁFISICI Þyn&o k. rt£>‘£. Þynoo au*> vero uuwki
4’IO%eAa20rN>yK>ftska<- 1.4 kg. 22) K>v-tonn5(o tcr. Icgj l.Öm.bariiir
20%-22.« — 24 — G9 - - 70 - - 4,8 —
+25Z-12----------3.4 — 75 ~ “ 85 " " 6,4 -
*60% -2L---------4.3-133 -- 90--11,7

8
0.3
ýamtí. 29.0
fneb ntt-steíou. fcncpusX > 5K27 * I37rr>ijpr2ar deiiiickjur.
mcí> nú - sítcfnu. fás>t C —- « ~

MHRHMMMMMHHI
wWSmm
hnBHÍ
SÖKN SAMKVÆMT
NÝ-5TEFNU
vo 300
v-4 246
v-5 v-G m£
v-7 1136
V-8 nT
v-9 92
Þymsoartafla-porskur. ]
meáaUtSL.
: 1 ars uw lOOgrömm.
; 2----540 - viabaU-2aj«aia. I7Ö%
"71
wBKBKm *475o ^
7l2ks bw>
>112.—
€OÐP*Íkw
GöOiP^lí>.ionn á) SSkr. pr. jcg.
= 3i rnlljaf>u.r
V 2,7* iO? m'itjaráar de.íiitcV^u.r.
1400- 2r3~*"
24oo---—3-4-»
----4-5-
'—5-6 —
ooK — — (^-"7
57oo-----7-8
177%
71 %
46%
-23%
’ 2.1%!
• I0%
63oo- 8-9-----lo%
6700------3iO-"- <oZ
7200------IO-/I---7Z
76oo^-----II-IX-—<0%
Meðferðin á hverjum árgangi hefur úrslitaáhrif á
það, hvað hann gefur f þjóðarbúið.
Fiskifræðingar eru varfærnir eins og vísindamönn-
um sæmir, en ég, sem ekki þarf að hætta vísinda-
mannsheiðri tel að nú þegar sé óhætt að álykta sem
svo, að ef t.d. „ágústseiðin“ reynast samkvæmt
núverandi talningaraðferðum, vera t.d. 600 milljónir
eitthvert árið, þá megi áætla að þau gefi a.m.k. 300
milljóna árgang af 3gja ára fiski —
R ef þess ergætt nógu vei að friða þau sem kðð og
smáfisk. En hér er um að ræða eina af megin
stoðunum undir ályktunum mfnum.
Minnist nú kortanna fjögurra sem fylgdu fyrri
hluta þessarar greinar og sýna hvert ágústeðin fara,
eða hvar þau eru stödd i ágúst og september. Þessi tala
600 milljónir er ekki út i loftið. — þvi hún er meðaltal
samkv. rannsóknum síðustu 5 ára. En þó skal fram
tekið að i töflunni og linuritum nr. 9, 10, 11 og 12, sem
þessum greinarhluta fylgja, eru með reiknaðar þær
botnlægu fisktegundir, sem njóta mundu verndar eða
þola rányrkju á sama hátt og þorskurinn — eftir því
hvor stefnan verður valin.
Nú er alkunn sú staðreynd að þorskfiski ferst
vegna eðlilegs dauða ákveðin hlutfallstala árlega, þó
ekkert sé veitt. Hefð hefur verið að reikna með þessu
hlutfalli sem 18%.
Nú aetla ég að setja upp ,dæmi. Annað miðast við
nú-stefnu, þ.e. fátæktarstefnu. Hitt miðað við
nýstefnu. Ég ætla að taka fyrir ný-stefnu dæmið fyrst,
af því að það er einfaldara.
300 milljón fiskar eftir 3 ár
Dæmi 1. Nýstefna
Þá er miðað við að algjör friðun fyrir dragnót og
trolli sé tekin upp á öllum aðal uppcldisstöðvunum
sem einkum eru fyrir norðan og austan. Sjá mynd 13,
svæði merkt A-l. Minni svæðin A-2 til A-5 fyrir
sunnan og vestan, þyrftu að njóta friðunar undir
alræðisstjórn okkar góðu fiskifræðinga.
Setjum nú svo að eitthvert haustið ættum við svo
sem 600 milljónir ágúst-seiða, og umrædd friðun væri
viðhöfð, þá reikna ég með að við eigum a.m.k. 300
milljónir af 3gja ára fiski þaö vorið, sem hér er tekið
sem dæmi. Gefum þessu vori tii auðveldunar titilinn
V-3, þ.e. vorið, sem friðun hefur gilt i þrjú ár fyrir
þann árgang, sem viö tökum sem dæmi — meðaitals-
árganginn — þriggja ára gamlan. Og nú heldur friðun
áfram á sömu svæðunum. Þá ættu á vera til að
þessum sama árgangi næstu ár sem hér segir, miðað
við hina náttúrlegu fækkun árlega um 18%.
Vorið, sem
merkt er V-3 300 milljón fiskar
Næsta vor, V-4 246 milljón fiskar
Næsta vor, V-5 202 milljón fiskar
Næsta vor, V-6 166 milljón fiskar
Næsta vor, V-7 136 milljón fiskar
Næstavor, V-8 112 milljón fiskar
Næsta vor, V-9 92 milljón fiskar
Sjá nú þyngdartöflu á korti nr. 9.
Nú hugsum við okkur að megín hluti þessa árgangs
væri veiddur vorin V-6 og V-7 (sjá innrömmun á korti
nr. 9)
Meðalþyngd fisksins þessi tvö ár eru 4,75 kg og
meðaltalan er 150 milljónir fiska.
Þetta mundi þá gera 712 milljón kg.
Nú verða veiðarnar auðvitað aldrei alveg svona, þó
stefnt yrði markvisst að þvi að haga þeim á þennan
hátt, því eitthvað sleppur til hrygningar síðar — og
sumt er veitt of snemma af óviðráðanlegum ástæðum
— hvaða reglum sem yrði beitt.
I þessu dæmi áætla ég þvi að af þessum árgangi
komi til vinnslu, allt sem meðalstór og stórfiskur, 600
milljón kg eða 600 þús. tonn. Hér er reyndar átt við
þorsk, ýsu og ufsa eða þann hluta árgangsins, sem
friðunar mundi njóta. Hluti karfastofnsins mundi
reyndar lika njóta friðunar. Samkvæmt verðlagi í mai
1975 en þá er þessi samantekt upphaflega gerð þá
mundi hvert kíló gefa fullunnið í þjóðarbúið tekjur
sem næmu 85 kr. pr. kg 85 kr x 600 milljón kg. = 51
milljarður.
Allar aðrar fisktegundir, s.s. loðna síld, karfi, (frá
djúpmiðum) hrognkelsi og skelfiskur, yrði þarna til
viðbótar, líka mikill hluti stór-ufsans.
Nú kemur aftur svolítil hagfræði
M Þessi 5’ milljarður í undirstöðu-starfsgrein
standa undir annarri tekjuöflun f þjóðarbúinu,
þannig að ég tel varlega áætlað að reikna með að
þessa 51 milljarða megi margfalda með 2,7 — þannig
að þessi eini árgangur verði undirstaða að 137
milijarða i deilitekjum í þjóðarbúið, plús það, sem ég
var að nefna áðan af öðrum fisktegundum — og þessi
stefnumörkun tekur ekki til.
Dæmi nr. 2. Fátæktarstefnan
(Þriðjungurinn er líklega dauður V-3 vorið)
Nú tek ég fyrir tilsvarandi dæmi miðað við nú-
stefnu til sámanburðar. Miða nú við fátæktarstefnuna,
rányrkjustefnuna. Og nú eru það aftur 600 milljón
ágúst-seiði sem sagan hefst með eins og i fyrra
dæminu.
Ef troll og varpa eru i fullum gangi öll þrjú árin á
undan viðmiðunarvorinu, sem við áðan auðkenndum
sem V-3, þá áætla ég að þriðjungur af þeim fiski, sem
hefði nú átt að vera þriggja ára, sé þegar dauður. Búið
að hleypta honum út um lensportin sem kóðum. Ég
áætla dauða af völdum vörpu og trolla u.þ.b. 13%
árlega að jafnaði, öll þrjú fyrstu lífárin (+ 18% eins
og í hinu tilvikinu).
M Samanber t.d. að að 82% voru sannreynd nýlega
fyrir norðan f „lensportadauða,“ hjá togara.
Samanber einnig fjölda upplýsinga, sem fyrir