Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1976, Blaðsíða 7

liggja bæði munnlega og skriflega um seiða- og
smð-fiskdráp af völdum dragnótar og vörpu.
Þessi árgangur yrði þvi „V-3 vorið" orðinn aðeins
200 milljón fiskar. Þetta tel ég sanngjarna áætlun, en
ekki neinn ofstækis áróður fyrir undirstöðu að minni
stefnu. Þetta gæti verið miklu verra. Er sennilega
miklu verra. (sjá kort nr. 10).
Árið á eftir vorinu V-3, deyja eðlilegum dauða 18%
af þessum 3gja ára fiski, en hann er líka veiddur það
ár. Segjum að veidd séu það ár af honum 10% af
heildartölunni, eða 20 milljónir fiskar, sem vigta þá
1,4 kg hver fiskur. Það verða 28 þús. tonn á 56 kr. kg =
1,6 milljarðar. Því smáfiskur er verðminni en meðal-
fiskur.
Þá eru eftir 144 milljón fiskar.
Segjum að af þeim veiðist sem fjögra ára fiskur 20%
eða 28,8 milijón fiskar, að þyngd 2,4 kg = 69.000.000
kg á 70 kr. jafnaðarverð, sem gerir 4,8 milljarða. 18%
af 144 milljón farast eðlilega. Eru þá eftir til 6. ársins
um 89 milijón fiskar. Af því magni veiðum við 25%
eða 22 miiljónir fiska á 3,4 kg sem gera 75 þúsund
tonn á 85 kg. pr. kg=6,4 milljarðar.
^ Til 7. ársins eru þá eftir (89 - 25% - 18%) =
51 milljón fiskar. Þetta er sá hluti, sem ætla
mætti að komi til hrygningar til suðurs- og
vesturiands. Er furða þó sumir tali um að
hrygningarfiskinn vanti í aflann á siðustu
vertfðum?
Af þessum fiski veiðum við nú 60%, sem gera 31
milljón fiska, að þyngd 4,3 kg = 133 þús. tonn á 90 kr.
pr. kg = 11,7 milljarðar.
Eðlilegum dauða deyja af umræddum 51 milljón
fiskum 18% eða um 9 milljónir. Þá eru eftir (51- 31 -
9) = 11 millj. fiska. Af þvf má áætla að veiðist sfðar
e.t.v. 8 milljónir sem stórfiskur, segjum 6,3 kg að
þyngd = 50 þús. tonn á 90 kr. pr. kg = 4,5 milljarðar.
Með þessari aðferð gefur umræddur árgangur f
útflutningi 1,6 + 4,8 + 6,4 + 11,7 + 4,5) = alis um 29
milljarða.
Ef aftur er margfaldað með 2,7 eftir sömu hagfræði-
formúlu og í fyrra dæminu, þá gera það = 78,3
miiljarða (i deilitekjur).
0 í fyrra tilfellinu fengust 137 milljarðar í
deilitekjur. 1 síðara tilfellinu þ.e. eftir nú-stefnu,
fást aðeins 78,3 milljarðar í deilitekjur.
Mismunur er allt að 60 milljarðar í deilitekjur.
í þessu liggur megin skekkjan. Það er fyrst og
fremst þetta, sem veidur svo nefndum efnahags-
erfiðleikum, og sem gerir að við stefnum inn í fátækt,
ef nú-stefnu verður fylgt áfram. Það er þvi að vissu
leyti rangtúlkun hjá leiðarahöfundum dagblaða að
tala um „öldudal". Þvi við sitjum föst i fátæktar-
stefnunni, ef fram verður haldið sem horfir.
Ég var að tala um sögu sem gengi í hring. Sá hringur
lokast þegar tugir milljóna fiska koma á hrygningar-
stöðvarnar frá uppeldisstöðvum, samkvæmt ný-stefnu,
en koma alls ekki samkvæmt nú-stefnu, eða i alltof
litlu magni.
En svo komum við siðar betur að þeirri samhengis-
uppröðun sem tengd er þvi að hinn mikli bati gæti
náðst — sbr. hagkeðjuna. En nú tökum við fyrst fyrir
annað sérmál.
Nýtum miðin með 55 þúsund veiði-
lesta flota.
Annað megin atriði þessa máis er það, að veiðiflot-
inn er allt of stór — og meðal annars þess vegna
leiðumst við út f ofveiðina og rangtfma-veiðina.
^ Tillaga min er sú, að flotinn verði. minnkaður
um allt að helming, eða a.m.k. niður í 55 þús.
veiðilestir.
Ég er þess alveg fullviss, að við getum fullnýtt miðin
með flota af þeirri stærð, Og nýtt miðin miklu skyn-
samlegar með þeirri flotastærð.
Ég bar þessa staðhæfingu um flotastærðina
undir fiskifræðinga 10. júní al þegar ég flutti erindi
um þetta fyrir ýmsa þeirra, og ég held mér sé óhætt að
segja það, að þeir hafi flestir ef ekki allir látið i ljós þá
skoðun, að vel búinn og vel valinn veiðifloti af stærð-
inni 50 til 55 þús. tonn, gæti fullnýtt miðin. Þ.e. nýtt
þau eins og óhætt er — án ofveiði.
Að þessu um flotastærðina vék ég nokkuð rækilega í
ræðu á Alþingi sem hefur verið prentuð, svo ég fer
ekki náið út í að rökstyðja það atriði hér. Lengi ekki
lesninguna með því að taka dæmi til sönnunar. Þetta
má lfka lesaí út úr aflaskýrslum þeirra ára, þegar
sóknargetan var meir en helmingi minni en nú.
Augljóst er að útgerð hverrar veiðilestar í skipi mun
kosta um 200 þús. krónur að jafnaði á ári, eða meira.
Flotinn er nú um 100 þús. lestir. Spörun I útgerð 45
þús. veiðilesta má áætla kr. 200 þús. pr. lest. 200.000 x
45000 = 9 milljarðar f spörun. Með þessu fé á að
gangsetja hagkeðjuna.
^ Með spörun þeirri f útgerðarkostnaði sem fram
kemur við minnkun flotans úr 100 þús. f 55 þús.
veiðilestir — á að gangsetja hagkeðjuna.
I;
1000 rrannárt akvvnuustarfsernt »97S
———•'<---- '—«— va^ntantxj t\\ \9ÍS
rnilf^Tður- sbi undtTi^bfeu, áLvtrvnu.starfsc.mi,i97S
— ii------ r""" ‘ Vömtan\tCjVí5b6t til \9S5
■■ affeidd ^j/nnuLSXarfsÆml 1975
-Z. -----*=£ —“Vc^rtey-Acrj vÆbrt t\l
1 j Fdebkuncjomamna
mmkt J$7
AÆTUJÐ EFNAHAfóÞRöuN
5AMKVÆMT NÝ -STEFNU
DEILITEKJUR.
LANO&UNAÐUR
FI5KVEIÐAR IÐNAÐUR BYGGINGAR SAMGÖNGUR ÍBOCANOT
LinuritiB hefur greinarhöfundur utbúiS til skýringar á kenningum sinum. Gulu fletirnir tákna mannafla I hverri
atvinnugrein. RauBu fletirnir tákna afrakstur atvinnugreinarinnar. Þa8 dökkrauSa táknar undirstöSu efnahags-
þætti, þaS IjósrauSa þjónustustarfsemi, samanber formúluna 2,7 sem getið er ( meginmáli.
V2-
17.5 ;!
IO
12
WVM
•1
: •
1
I
LAND&ÚNAÐUR | R5KVÍNN5LA j NY-IÐ^AÐUR | VERZLUN PJDNU5TA {
FISKVEIÐAR IÐNAÐUR BYGGINGAR SAMGONGUR ÍBUCANOT
• ATVINNULEY5I
• KJARA5KERÐING
•GJALDÖROT
•landflöttí
•FRAMKVÆMDASTÖEVANiR
SAMKVÆIMT NU -5TEFNU

0 Með spörun þeirri f útgerðar-
kostnaði sem fram kemur við
minnkun flotans úr 100 þús. í 55
þús. veiðilestir — á að gangsetja
hagkeðjuna.
Það sem hér er í raun og veru verið að tala um, er að
nærri helmingi minni floti en nú, eigi að færa að landi
um þriðjungi meiri afla — talað í grófum dráttum —
og sfðar helmingi meiri afla, heldur en ofveiöiflotinn
mundi gera, og betri fisk, þ.e. nýrri fisk til vinnsl-
unnar. Beinn „gróði“ og spörun i útgerðinni sjálfri,
fyrir utan vinnsluna, má því áætla að verði um 7—8
milljarðar.
Þetta kemur i fyrsta lagi til að vega upp beint tap á
útgerð, sem nú má áætla að sé um 2—3 milljarðar og
kemur fram I þjóðarbúskapnum sem hrein gjaldeyris-
sóun.
£ Ef sanngjarnir kaupbætur til sjómanna og
nauðsynlega bætt staða útgerðar er reiknuð inn í
dæmið, þá mætti þó áætla að afgangs fé i út-
gerðinni og/eða fiskvinnslu gæti orðið 6—7
milljarðar, strax i byrjun umrædds 8 ára tímabils.
Flotastærðin tempruð með
auðlindaskatti.
Verulegan hluta þess hagnaðar, sem fram kæmi i
veiði og vinnslu væri sjálfsagt að taka sem auðlinda-
skatt. Ýmsar mismunandi aðferðir mætti nota við
heimtu auðlindaskattsins. Hann mætti t.d innheimta á
eftirgreindan hátt:.
1. Tollur yrði lagður á olíu t.d. 20% innflutnings-
tollur og 20% söluskattur sbr. 1. lið keðjunnar. Þá yrði
oliunotkun flotans helmingi minni en nú, svo af
þessumiliðfengist ekki nema 500 milljónir í auðlinda-
sjóó, en gjaldeyrisspörun yrði stórfelld.
2. Seldur yrði aógangur að aöal miðunum, sem fljótt
yrðu full af fiski, þar sem svo miklu færri skip væru
um fiskinn og útlendingar farnir og uppeldisstöövar
friðaðar, sem mestu skiptir. Segjum að stofngjald í
auðlindasjóð yrði aðeins 10 þús. á veiðilest í skipi, sem
yrði þá 550 miiljónir.
3. Svo kæmi gjald á landaðað fisk og /eða útflutn-
ingsgjald, sem gæti numið svo sem 5—6 milljörðum
fyrstu árin, en færi yfir tug milljarða síðar, þegar
miðin hafa náð sér. Höldum okkur viö 7 milljarða af
þessum lið til að byrja með. (Hér kemur sem sé inn í
dæmið, að nú fáum við brátt allan þann fisk sem
útlendingar hafa áður veitt. Auðlindasjóðurinn yrði
þá um 9 milljarðar strax í byrjun.
Ef svo sem W þessa gjalds færi til tryggingar útgerð-
inni s.s. í aflatryggingasjóði, verðtryggingasjóði og
kostnað við landhelgisgæslu og fiskirannsóknir, yrði
það um 3 milljarðar. Hér er átt við þann hluta þessa
útgjaldaliða, sem eðlilegra er að taka með þessu móti
heldur en beint úr ríkissjóði. Um einn þriðji færi í
sameiginlegan auðlindasjóð þjóðarbúsins og yrði ráð-
stafað til iðnaðaruppbyggingar strax í byrjun tímabils-
ins, fyrst einkum þar sem þörfin væri mest, til að
stofnsetja iðnað og annan atvinnurekstur, það er á
þeim stöðum, þar sem dregið yrði úr útgerð um sinn
vegna friðunar, sem einkum yrði á Norður- og Austur-
landi.
^ Þetta þýðir i reynd, að þjóðin væri að kaupa það
af Norðlendingum og Austfirðingum, að Iáta ung-
fiskinn og kóðin í friði, en þessir landshlutar
fengju i staðinn fyrir sitt leyti iðnaðarupp-
byggingu.
En Sunnlendingar féngju góðar vertíðir og öll þjóð-
in stórgræddi á viðskiptunum. Fengi hagsbætur svo
Framhald á bls. 10
©