Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1976, Side 3

léttur í lund. Ég raulaði jafnvel
fyrir munni mér. Það geri ég
ekki annars nema athuga fyrst
hurðir og glugga. Það mfg-
rigndi. Umhverfið var fátæk-
legt en myndrænt. Ég saknaði
rakdótsins míns. Ég vii ekki fá
neitt að Iáni. Og ég tel, að
ekkert illt geti hlotizt af
ákveðnu siðgæði. Afi minn út-
hýsti þjófum, sem jafnvel urðu
úti. Samt varð hann gæfu-
maður. Undir kvöldið fylltist
allt af fé. Jarmandi skriða valt
niður hlíðina f áttina til mín.
Mér datt f hug mjólkur-
vellingur; hirðarnir eins og
kanilmolar f jarmandi grautar-
flóðinu. Eða jötunn stæði uppi
á hæðinni og hellti úr organdi
baðmullarpoka niður brekk-
una. Smám saman komst kyrrð
á safnið. Ég gekk um og talaði
til kindanna lágum rómi. Þær
sinntu mér ekki. Ég fór þvf
bráðlega inn. t Tyrklandi er
gott að sofa.
V
Um morguninn geispaði ég
glaðlega. Mál var að létta fótum
mót sólu, hugsaði ég fullur
gáska. Ég hafði sofið f fötunum,
en á sálinni sá ekki. Ég settist
fram á. Ég var svifléttur. Ég
klóraði mér. Sál mín iðar f
morgunsárinu, hugsaði ég. Nú
var nóg komið. Ég reis á fætur
og skildi Tyrki eftir f mildum
úða.
VI
Ég kom niður f Persfu og var
staddur mcðal geita. Það er
miðja vegu milli Tyrklands og
Indlands. Geiturnar skoðuðu
mig vonzkulega. Mér var ljóst,
að eitthvað var úrskeiðis.
Bölvuð fýla var af geitunum.
Hvers vegna var ég ekki f
Madras? Geiturnar hændust að-
mér. Ég bandaði þeim reiðilega
burt. Hugurinn bar mig aldrei
nema hálfa leið. Geiturnar
komu alveg til mín. Þær
bræktu upp í geðið á mér.
Næsti áfangastaður var þá úti f
Arabaflóa. I jarmi geitanna var
sterkur klögutónn. Ég þoli ekki
sjálfsvorkunn. Mér var sama
hvort það var skammt eða langt
frá landi. Ég er ekki svndur. Ég
leit á geiturnar. Þær voru
raunalegar. Saman horfðum
við þungbúin yfir landið.
VII
Geiturnar horfa á mig reikna
f sandinn. Ég rifja upp ianda-
kortið. Hér rignir sem betur fer
aldrei. Með reikningsbrögðum
reyni ég að komast heim aftur.
Geiturnar varast að snerta
reikninginn. Meinið er að geta
ekki farið á bak við sig f hugan-
um, segi ég. Og blessaðar
skepnurnar horfa hugsi á
mig. Hafi maður hugsað
ákvörðunarstaðinn verður
hann að vera. Geiturnar reyn-
ast mér eins og beztu félagar og
steinþegja. Um kvöldið koma
hirðarnir og við verðum að
skilja. Mér tókst ekki að mvnda
samband við þá. Það háfði mig
raunar grunað. Ég virðist ekki
vera hér nema f vitund geita.
Sólarlagið í Persfu er ekki um-
talsvert.
VIII
Það er farið að bregða birtu.
Ég sé samt til að hugsa. Beri
hugurinn mig hálfa leið heim
kem ég niður f Atlantshafi. Ég
hef enga heppni tii að lenda á
skipi. Umfram allt verð ég að
hafa stjórn á mér. Ég má ekki
fara að hafa yfir hughreystandi
kveðskap. Hér í eyðimerkur-
rökkrinu mótar fyrir nokkrum
djöflum. Ég er of hugsi til að
sinna þeim. Hér er nógur
sandur til að reikna f. Ekki
mun af veita. Það er ekkert
merkilegt við eyðimerkursand.
Á morgun koma geiturnar
aftur. Verð ég að eyða ævinni f
þessum sandkassa? Gamla trú-
hneigðin er að koma upp f mér.
Mér til undrunar er skftkalt.
Nei, hugsa ég. Farirðu að
syngja sálma er öllu lokið,
skrifa ég í sandinn. Ég krýp
niður til að lesa skrift mfna f
rökkrinu. Hún er mjög ójöfn.
Ég.átti mjög góða æsku.
IX
Hugskeyti verður að duga. Ég
er vitanlega félaus. Óljóst er
hvort ég kem aftur. Eru allar
brýr brunnar að baki? Það
ætlaði ég mér þó ekki. Ég er
enginn brennuvargur, og taldi
mig ekki ævintýramann f hugs-
un. Þetta verður þvf að teljast
meinlegt. Ég bið þig að fara
upp á Grettisgötu og spyrja
hvort ég sé heima. Hef ég
heilsað mönnum, gefið út ávís-
anir og keypt mjólk? Þetta verð
ég að vita fyrst.
ÞJÓÐ-
MINJAR
eftir Þðr
Magnússon
Þjööminja-
vörö
Lifrarbræðslu-
tæki á Finn-
bogastöðum
Fyrir neðan túnið á Finn-
bogastöðum í Víkursveit á
Ströndum gat til skamms
tíma að Ifta sérkennilega
hluti, sem fremur virtust
ætlaðir jötnum en
mennskum mönnum að
baslast við. Þetta voru þrír
gríðarstórir járnpottar og
einn tröllaukinn trésár
með járngjörðum, og áttu
þessir hlutir fáa sina líka.
Þetta eru minjar frá
hákarlaútgerð þeirra Finn-
bogastaðamanna. Sárinn
var til að geyma í lifrina
unz hún yrði brædd f
pottunum stóru á hlóðum
yfir eldi.
Það er alkunna, að þarna
norður á Ströndum var
hákarlaútgerð stunduð af
mikilli harðfylgi fyrrum og
allt fram á annan tug þess-
arar aldar. Þekktust mun
vera verstöðin á Gjögri, en
frá Ófeigsfirði var hákarla-
skipið Ófeigur gert út til
1915 og frá Finnbogastöð-
um var Finnbogastaðaskip-
ið svonefnda gert út ári
lengur, til 1916. Það er nú
ekki lengur til og á Finn-
bogastöðum sjást ekki
lengur neinar minjar um
hákarlaútgerðina fyrrum.
Lifrarsárinn, sem sést
fjærst á myndinni og ber f
bæjarhúsin á Finnboga-
stöðum, tók tuttugu
tunnur lifrar og nær
meðalmanni f mjaðmir.
Hann er afarrammlega
smfðaður, eins og önnur
slfk áhöld Strandamanna,
járngjarðirnar úr sverum
teini og læstar sarnan með
lykkjum. Ætla má, að aldur
hans sé varla mikið undir
100 árum og smfðaður
mun hann vera þarna
heima á Finnbogastöðum.
Pottarnir eru hins vegar
útlendir og ekki hafa þeir
staðizt tfmans tönn eins
vel, þvi að þeir eru nú
botnlausir, en allt að einu
mátti gerla gera sér grein
fyrir, hve grfðarlegt verk
lifrarbræðslan hefur verið.
Hákarlinn var einmitt aðal-
lega veiddur vegna lifrar-
innar, sem lengstaf var f
háu verði sem Ijósmeti á
borgarstræti ytra, en sjálf-
ur hákarlinn, fiskurinn,
varð ekki hirtur nema að
litlu leyti. Svo mikill var
aflinn, að ekki tókst að
nýta til manneldis nema
Iftið af þvi, sem aflaðist.
Þessar hákarlaveiði-
minjar eru nú komnar í
byggðasafnið á Reykjum i
Hrútafirði og má sjá þær
þar. Þangað fór einnig um
sama leyti álfkastór lifrar-
sár frá Ófeigsfirði, frá út-
gerð Ófeigs, en hann var
kominn f stafi fyrir elli sak-
ir þótt hægðarleikur ætti
að vera að setja hann
saman að nýju. Enn má sjá
i Ófeigsfirði einn hinna
stóru járnpotta, sem þar
var notaður við lifrar-
bræðsluna, en hákarla-
hjallarnir, sem svo viða gat
að líta á Ströndum, eru nú
flestir horfnir. Allt var það
stórt og tröllslegt, sem að
hákarlinum laut, skip,
veiðarfæri, hjallar og
bræðslupottar. enda
hákarlinn stærsti fiskur f
sjó og maður hefur á til-
finningunni, að þurft hafi
tröllatök við þann gráa oft
á tfðum er svo bættist
einnig við æsiveður út-
mánaðanna f fshafinu.