Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1976, Side 5

Lltið hús, byggt úr flöskum, sem sérhannaðar eru
sem hleðslueiningar.
Hús sem byggt hefur verið úr boddýhlutum
Citroen.
steypunni Botn flöskunnar er inndrcginn þannig aö
stútur næstu flösku gengur inn f hann.
Nú kynni einhver að álíta, að auðveldara væri að
losna við umbúðamengunina á einhvern annan máta
en að byggja úr þeim hús. Til dæmis að endurnota
allar flöskur og banna bjórdósir.ReynsIan segir okkur
að þetta er ekki svo auðvelt. Svo að enn sé tekið dæmi
frá Bandarfkjunum voru, árið 1970 45% gosdrykkja-
flaska óafturkræfar, en áætlað er að hlutfallið stfgi
upp í 75% árið 1976. Þetta gerist þrátt fyrir að
löggjafinn hafi reynt að hefta framleiðslu á vökvaum-
búðum til notkunar einu sinni. Almenningur hefur
þegar svarað fyrir sig með þvf að henda öllum flátum,
hvort sem þau kosta eitthvað eða ekki. Árið 1969 gerði
stórt gosdrykkjafyrirtæki tilraun í New York með að
senda út rúmar 14 milljón flöskur og kostaði hver
flaska 8 krónur sem fengust endurgreiddar. Eftir 12
mánuði höfðu 11 milljón þessara flaska horfið, eða 88
milljónir króna gufuðu upp og munaði sennilega lftið
um það.
Annar möguleiki við endurnotkun var talinn sá að
bræða upp dósirnar og gera úr þeim nýjar dósir. Þetta
kallar á, að álmenningur safni dósunum saman fyrir
ákveðið gjald. Þar sem ál er hagkvæmast til endur-
notkunar á þennan veg, gerði Alcoa tilraun með þetta
1970. boónar voru 32 þúsund krónur fyrir 40 þúsund
dósir og gekk þetta vel f byrjun. Safnað var hálfri
milijón dósa f viku hverri. En áhuginn dofnaði brátt,
þegar f ljós kom að áldósirnar voru aðeins 2% af
öllum bjórumbúðum sem býjaði umhverfið út eftir
notkun. Þar sem fyrirtækinu var þá ekki hagkvæmt að
greiða meira fyrir dósirnar var þessu hætt árið 1972.
A þessu sést, að einhver önnur notkun verður að
koma fyrir notaðar umbúðir, þar sem framleiðsla
slíkra umbúða eykst gífurlega ár frá ári. Notkun
slfkra til húsbygginga er einn af mörgum möguleik-
um.
Bcnl hefur verið á að þau lönd, sem standa einna
verst að vfgi vegna húsnæðisskorts muni taka það til
athugunar á næstu árum, hvort innflutningshömlur
verði settar á umbúðir sem ekki er unnt að nota á
nýjan máta, þegar þær eru tæmdar. Sömuleiðis, að
auglýsingar á þessum innfluttu vörum verði að inni-
halda ábendingar um endurnotkunina. Enginn vafi er
á þvf að stórfyrirtæki muni ekki hika við að leggja út f
slíkan tfmabundinn kostnað, til þess að ná betri
samkeppnisaðstöðu f þjóðlöndum, þar sem frjáls sam-
keppni rfkir.
Til að byrja með, er fyrirsjáanlegt að slfk hús úr sér-
hönnuðum umbúðareiningum verði fyrst og fremst
reist fyrir þá, sem nú hafa alls ekkert eða algerlega
ófullnægjandi húsnæði. Hér er um að ræða nokkra
tugi milljóna manna f þriðja heiminum f dag og sá
hópur fer sífellt stækkandi, þvf miður. Hér er þvf ekki
um neitt smámál að ræða fyrir okkar sfminnkandi
heim.
En fleira hefur verið áætlað að nota til húsbygginga
f hinum gffurlega húsnæðisskorti f þriðja heiminum.
Eitt af þvf er Fourgonett-húsið sem byggt er úr
bflahlutum. Húsið er þannig til komið að rfkisstjórn
Chile, f stjórnartfð Allende, ákvað að nota alla tækni-
lega möguleika til að leysa húsnæðisvandann. Bæði
sýndi stjórnin úrgangsefnahúsunum mikinn áhuga og
var f þvf sambandi hafin gerð húsa með aðstoð Cornell
háskólans f Bandarfkjunum. En einnig var áhugi á að
reyna að nota fleira sem til féll.
Þannig háttaði til að framleiddir voru Citroen bílar
f Chile. Vélarnar f þá voru fluttar inn, en ytra byrðið
framleitt f chilenskum verksmiðjum. Árið 1971 ákvað
Citroen í Frakklandi að hætta að framleiða bíla f
Chiíe, og lagðist þá chilenska verksmiðjan niður.
Eftir nána rannsókn á þeim hlutum, sem hún gat
framleitt, hannaði J. Skorneck hús úr þeim árið 1973.
Húsið var 35 fermetrar að stærð og að öllu leyti
fjöldaframleitt. Undirstöður þess voru dregnar saman
f nokkra punkta og jarðrakavandamál var leyst með
þvf að lyfta húsinu frá jörðu.
Því miður komst þetta hús ekki f framkvæmd,
þar sem nýju valdhafarnir f Chile, eftir byltinguna
1973, höfðu að sjálfsögðu ekki áhuga á að leysa
húsnæöisvandamál landsins. Nema menn vilji kalla
það lausn að fækka þjóðinni.
Hver svo sem niðurstaða þessa málaflokks um
endurnýtingu hvers konar iðnaðarúrgangs verður f
framtíðinni, þá bendir tilkoma hans okkur á tvö
mcginatriði: í fyrsta lagi, að notkun hugvits og / eða
hugljómunar er eftir sem áður einn stærsti þátturinn
f endurbótum á lffsafkomu alls mannkyns. Úrfall
allsnægtaþjóðfélaganna scm skapa þeim stórfelld
mengunarvandamál, er unnt að nota til að uppfylla
nauðsynlegustu þarfir svokallaðra vanþróaðra þjóða.
— Og f öðru lagi, að þrátt fyrir það, að þessi samfella
sé tæknilega vel möguleg og hagfræðiiegur happa-
drættisvinningur ekki sfst á tfmum orkuskorts, þá er
hætt við tilfinningaleg afstaða hins almenna borgara
um allan heim til málefnisins sé neikvæð. Á tfmum
alþjóðafjölmiðlunar eru þau lffskjör, sem sjá má á
auglýsingasfðum vestrænna litmyndablaða, orðin
sameiginlegt keppikefli allra jarðarbúa. Og það sem
meira er: Það er talið til hins eina sanna lffstilgangs
að ná þessum lffskjörum.
Þýtt og endursagt úr AD 12/73.
Olöf Olafsdöttir
ÍMYNDUÐ BLÖM
Lftil stúlka
gengur inn gang
les fmynduð blóm
af veggjunum
Stóraugu
f björtu andliti
Horfa til himins
og vegsama fegurð hans
Lftil fmynduð stúlka
Jön frö Pölmholti
HÚMIÐ
Mjúkt og hljóðlega
fer húmið veg sinn
yfir heiminn.
Það rennur jafnt og þétt
áfram leið sfna
án endis og upphafs.
Kemur allsstaðar við
og stansar hvergi.
Janis Ritsos
ERFÐASKRÁ
Hann sagði: Ég trúi á Ijóðið, ástina, dauðann,
einmitt þess vegna trúi ég á ódauðleikann. Ég yrki,
ég yrki heiminn; ég er til; heimurinn er til.
Frá litlafingri mfnum bugðast fljót.
Himinninn blánar f sjö sinnum sjö skipti. Þessi vissa
er mér sffelldlega ævaforn sannleikur,
hinsti vilji minn.
Jóhann Hjálmarsson þýddi.