Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1976, Blaðsíða 6

Erlendur Sigmundsson
HJÁ BÖLU
Hér andar minning úr motdu
um mátsins bitra geir,
þótt hrópin af heitum dreyra
heyrist ekki meir.
Bóndinn, sem aumastur altra
erjaði þessa jörS,
plægði hér ódáins akur:
anda síns djúpa svörð.
Og því ersem enginn annar
hér alið hafi mann,
og enginn bóndi búið
í Bólu, nema hann.
NEISTINN
Þar isinn og eldurinn mætast
við alheimsins platínubil,
þar ríkir þjáning og sæla.
Þar verður neistinn til.
Ole Wivel
ALTARISTAFLA
Hrímgrátt sem grasið
og skógarkjarrið í hlíðinni
rennur féð fram
úr kaldri þokunni
friðsælt liðast það
fram af enni skaparans.
Þokan faðmar hús og vegi
i morgunsárinu
en héðan þar sem
hæðin ber við himin
sjáum við landið
gullingrænt
eins og altaristöflu.
Guðrún Guðjónsdóttir þýddi.
Guömundur L.
Friöfinnsson
SEM ÞÁ
Ef blærinn sem gekk hér um göturnar foröum
kæmi hér aftur
og hvislaði líknsömum orðum i eyra
sem þá,
murtdi laufkrónan litkast að nýju
og lauf hennar glitra
sem þá?
Steinþór Jóhannsson
DAGINN EFTIR
Að morgni mynda leifar gleðinnar hlutlægan veruleika
undangenginna atferla. Auðu glösin standa kjur.gapandi
eins og þorskar á þuru landi. Afgangur vímugjafa svo
sem ritskexs og salats biða í hógværð eftir framvindu
tilveru sinnar við hliðina á barmafullum öskubökkum.
Rauða borðrósin brosir til draslsins vitandi af veldi sinu
horfandi niður á frumþurftartæki likamlegrar spillingar.
Táknrænasta dæmið um breytileika á þessum hlutprúða
fleti er innlegg barnsins. Það virðist einhverra hluta
vegna hafa eftirlátið borðinu sjúkrabilinn sinn, sem
merktur er hinum Alþjóða rauða krossi. Aðkoma
þjónustunnar daginn eftir.
Á beztu árum ævinnar leggja flest-
ir fslendingar mikið á sig við hús-
byggingar. sem oftast eru gerSar
óþarflega dýrar, sumpart vegna
þess að tækni við byggingar er á
ýmsan hátt frumstæð hér og svo
eru gerðar kröfur um allskonar
Iburð. Þegar kemur að sjálfu inn-
búinu, er oft byrjað með lltið, en
getur aungvu að slður verið
heimilislegt, samanber myndina
hér til hægri. En áður en varir er
búið að fylla Ibúðina með ein-
hverju, sem er tlu sinnum dýrara
— og venjulega er það kvenþjóð-
in, sem stendur fyrir þvl.
ALLT
SVO GLERFINT
OG
STEINDAUTT
Viö byggjum einhver dýrustu
og vönduðustu fbúðarhús sem
fundin verða, enda eru hús-
byggingar stórmái í lffi flestra
Islendinga. Við erum vfst sam-
mála um, að náttúruöflin neyði
okkur til þess að leggja í
mikinn kostnað; vanda efni og
frágang svo sem framast er
unnt. Að öðrum kosti hefði
hitaveitan aldrei f fullu tré við
gegnumtrekknum og við yrðum
að hafa bala á stofugólfinu til
þess að taka við lekanum.
Um þetta geta vfst flestir
verið sammála. Af þvf leiðir, að
sæmilega góð hús hljóta alltaf
að verða dýr á íslandi. En það
cr spurning, hvort þau eru
samt ekki óþarflega dýr. 1
Svfþjóð, Kanada og jafnvel í
Bandarfkjunum líka mun láta
nærri, að hægt sé að fá þokka-
leg fbúðarhús fyrir helming af
þvf verði, sem hér gildir. Þar á
ofan er útborgun f húsi f þess-
um löndum oft aðeins 10—15%
af heildarverði og sýnist þá
orðið harla Iftið máf að koma
sér upp þaki yfir höfuðið.
Við byggjum að sumu leyti
eins og nýrfkir apakettir og
hleypum kostnaði uppúr öllu
valdi að óþörfu. Hvaða vit er til
dæmis f því að smfða módelinn-
réttingar f eldhús f blokkum?
Til samanburðar má geta þess,
að bandarfsk byggingafyrir-
tæki framleiða mjög svipuð
einbýlishús sem gerð eru hvert
með sínu móti með smávægi-
legu fráviki f klæðningum og
litavali, — en allar innrétting-
ar eru eins.
Þarmeð er komið að kjarna
málsins: Innréttingunum. Það
er áreiðanlega þar, sem hægt
væri að draga verulega úr bygg-
ingarkostnaði án þess að hús
yrðu lélegri f nokkru þvf, sem
máli skiptir. Eitt er að byggja
þokkalega og annað að viúhafa
fburð. Meinið er að hin mjög
svo íbornu hús verða ekki að
sama skapi betri vistarverur, —
stundum jafnvel sfður.
Lfklega kannast margir við
frá sjálfum sér og öðrum, hvað
byrjað var að búa með Iftið.
Hvaðeina innanstokks var sam-
tfningur sitt úr hverri áttinni,
en þetta var þrátt fyrir allt svo
heimilislegt og viðkunnanlegt.
Með batnandi efnahag var
þessu gamla dóti fargað; það
komu allskyns „sett“ f staðinn
og f fyllingu tfmans var flutt f
splunkunýja íbúð, þar sem
skáparnir f eldhúsinu voru
jafnvei lakkmálaðir og glans-
málaðir að innan. Smám saman
vék allt það sem var máð og
slitið og gamaldags fyrir ein-
hverju nýju, unz búið var að
gera íbúðina „glerfína“.
Ég veit dæmi til þess að fólk
hefur látið leggja parketgólf á
stofur og teppalagt sfðan út í
hvert horn. Og nokkur dæmi
kann ég um, að ágætar eldhús-
innréttingar hafa verið rifnar
niður til þess að hægt væri að
láta smfða nýja á svo sem hálfa
milljón. Grun hef ég um, að það
sé kvenþjóðin, sem mestan þátt
á í þessu og mig grunar einnig,
að sú tilhneiging að koma upp
„glerffnu“ hcimili sé einnig frá
kvenþjóðinni.
Enn hefur það ekki lærzt, að
það eru ekki sóffasett og Bing
& Gröndal postulfn, sem gerir
hfbýli notaleg, hcimilisleg og
jafnvel eftirminnileg. Þegar ég
skoða hug minn, þá sé ég að það
eru framar öðru hcimili sumra
listamanna, sem búa yfir sér-
stökum töfrum að þessu leyti.
Hversvegna skyldi það vera?
Venjulega er þar lítið um
nýtfzku sóffasett og aðrar
glansmublur. En það er þeim
mun meira af ýmsum persónu-
legum hlutum, sem fylgt hafa
fólkinu lengi. Þar er oftast
mikið af bókum og umfram allt
er þar mikið af góðri myndlist.
1 Norðurlandablöðum um
hús og húsbúnað hefur um
árabil verið reynt að kenna
fólki að gera listræn og notaleg
hfbýli úr ódýru efni. Þegar
lengst hefur verið gengið, hafa
appelsfnukassar og annað
ámóta efni verið notað. Mikil
áherzla hefur þar verið lögð á
að menn geti búið sér til hús-
gögnin sjálfir úr spónaplötum
og umfram allt notað liti á
nýstárlegan og frísklegan hátt.
Þessi blöð hafa kannski
snobbað dálftið niðurávið eins
og stund'um er sagt; þarna
hefur verið höfðað til galla-
buxnakynslóðarinnar, er er f
uppreisn gegn hinum viðteknu
ffnheitum og kýs að sitja á gólf-
inu eða allt að þvf. Það getur
verið skammt öfganna á milli
þarna eins og annarsstaðar og
trúlega er rétta lausnin ein-
hversstaðar mitt á milli.
Norðmenn hafa hingaðtil
haft orð á sér fyrir að vera ekki
sérstaklega ginnkeyptir fyrir
flottræfilshætti. Afstaða þeirra
til heimilisinnréttinga og hús-
búnaður kemur vel fram f blöð-
um eins og „Bonytt“, þar sem
ævinlega er lögð áherzla á að
leiðbeina fólki við að endur-
nýja gömul hús án þess að þau
tapi karakter sfnum. En fyrst
og sfðast endurspeglar
„Bonytt“ þá ást og aðdáun, sem
Norðmenn hafa á ómenguðu
tré f innréttingar og húsgögn.
Það er mein að timbur skuli
svo dýrt hér sem raun bcr vitni
um. Furuklæðning hefur þá
náttiiru að gera hfbýli f senn
manneskjuleg og hlýleg án
þess að þau verði ffn um of. Og
það sama má segja um furuhús-
gögn.
Hér hefur ekki verið sem
skyldi völ á ódýrum húsgögn-