Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1976, Blaðsíða 9

hjónabandserjur, pabbinn
flengdi ekki börnin, af því að
hann væri í slæmu skapi — þar
sem ekki var til nein „fjöl-
skylda" og þar með ekkert
„höfuð fjölskyldunnar". Mann-
fólkið lifði á grundvelli jafn-
réttis í ættflokknum. Því var
ekki ljóst, að til getnaðar þyrfti
einnig karlmann. Þau héldu
bæði, að það væri aðeins móðir-
in ein, sem gæti barnið og kæmi
því í heiminn. Það að sofa
saman og geta börn voru þeim
óskyld fyrirbæri.
Hin ógeðfellda barátta kynj-
anna — hver eigi að hafa síð-
asta orðið í fjöiskyldunni og
hver sé æðri og lægri — eins og
hún tíðkast nú á dögum, var
þeim óþekkt. Borneman getur
með stolti sagt, að hann sé einn
hinna fyrstu Þjóðverja, sem
ekki voru af gyðingaættum,
sem flýði ríki Hitlers vegna
vinstri sinnaðrar sannfæringar
sinnar, en nú hefur hann unnið
sér það til frægðar að skrifa
einhverja ítarlegustu bók um
sögu konunnar, sem rituð hefur
verið. Honum hefur-tekizt að
hlaða grunn að þeirri kenn-
Konan fann upp hakann, en maðurinn gerði ptóg úr
honum og spennti dýr fyrir hann. Þar með stjórnaði
hann mikilvægasta tækinu — en konunni fannst hafa
verið leikið á sig.
ingu, að fyrstu mennirnir hafi
einvörðungu rakið ætt sína til
móðurinnar. Faðirinn var engr-
ar athygli verður — hann var
aðeins gestur í hópnum. Meira
að segja var erfðarétturinn í
höndum konunnar.
En um 5000 árum fyrir Krists
burð urðu mennirnir vitrari.
Konurnar höfðu á undan þeim
fundið upp haka og spunaáhöld
og þannig stuðlað þeim fremur
að öflun lífsnauðsynja fyrir
hópinn, en svo datt veiði-
mönnunum í hug að beita dýri
fyrir verkfæri — og plógurinn
var upp fundinn! Og það var
menningarlegt afrek, sem
Borneman telur, að ekki einu
sinni Einstein hefði getað leik-
ið eftir.
Og um leið kynntust
mennirnir sinni hræðilegustu
plágu. Þeir urðu feikna stoltir
yfir uppfinningu sinni og urðu
stöðugt framtakssamari. Þeir
uppgötvuðu, að það væri hægt
að ríða hestunum og einnig að
smíða vopn til að drepa aðra
menn. I stuttu máli þá fundu
þeir upp stríðið. Grikkir
kölluðu sig með stolti — og
Borneman vitnar í Hómer —
„ræningja borganna“.
Verstir voru þó hirðingja-
flokkarnir. Þeir höfðu engri
jörð að tapa, en þegar þeir
reikuðu til dæmis um kirgisku
steppurnar (um 3000 f. kr.) í
Mið-Asíu, sáu þeir, að til voru
menn, sem kunnu að rækta
jörðina. Þeir öfunduðu þá af
eigum sínum, og afleiðingin
varð sú, að þeir réðust á akur-
yrkjubændurna, sem stóðu
þeim langtum framar að
menningu, og þrælkuðu ekki
aðeins konur þeirra heldur og
allan þennan hóp manna, sem
fram að þessu höfðu lifað frið-
samlegu lífi. Stríð allra gegn
öllum var hafið.
Auk þess uppgötvuðu
mennirnir einnig, að getnaður
barns getur aðeins orðið fyrir
tilstilli manns. Hvernig komust
þeir að þvi? Þegar þeir höfðu
til dæmis verið lengi fjar-
verandi i stríði, og komu aftur
heim, hafði konan ekki fætt
þeim nein börn. Og fremsta
hlutverk hópsins var að eignast
afkvæmi.
Með þeirri vitneskju, að þeir
væru ómissandi við getnaðinn,
óx karlmönnunum ásmegin og
sjálfstraust, svo að með ósköp-
um má þykja, en þeir voru þá
þegar orðnir talsverðir karlar
af hernaðarafrekum sinum.
Konurnar fengu að finna fyrir
þessu. Þær urðu að láta
mönnunum eftir erfðaréttinn.
Niðurlæging konunnar að baki
„hins sterka kyns“ var óaftur-
kallanlega hafin.
Hjónabandið, sem af þessu
spratt, það er að segja pörunin,
samtengd tveggja, hafði í för
með sér óheillavænlegar af-
leiðingar, sem enn eru í fullu
gildi á vorum tímum. Afbrýði-
semi skilgreinir Bornemann til
dæmis þannig: Hinn kokkálaði
karlmaður er í innstu fylgsnum
sálar sinnar ekki skelfingu lost-
inn vegna þess, að kona hans
hafi gefið sig öðrum manni á
vald, heldur af því að hann
lítur á ótryggð konu sinnar sem
hugsanlegan þjófnað. Því að
hann er ekki alveg viss um það,
hvort börn hinnar ótryggu
konu sinnar — þau sem eiga að
erfa hann — séu í rauninni
hans eigin.
Aðrar athuganir hafa einnig
gefið til kynna, að „þjófnaðar-
grunurinn“ sé meginþátturinn
í afbrýði karlmannsins. En aft-
ur á móti ,,leiki“ konan, sem
alltaf er örrugg um móðernið,
hlutverk hinnar afbrýðisömu
— þykist aðeins vera það. Enda
sé hún mun fúsari til ótryggðar
heldur en maðurinn í eðli sínu.
En hvað um það, staða hinnar
góðu og siðsömu eiginkonu,
sem þjóðfélagið eða samfélagið
gerði henni að skyldu, aftraði
henni frá því að sleppa fram af
sér beizlinu á svipaðan hátt eða
alveg eins og karlmennirnir
gera, þegar þeir eru í viðskipta-
erindum.
Bók Bornemanns — en sumir
gagnrýnendur hafa sagt, að
hún sé sambærileg á sinn hátt
við „Das Kapital" Karls Marx
— lætur okkur f té meðal ann-
ars þær störmerkilegu upp-
lýsingar, að aldrei hafi verið til
neitt, sem héti móðurveldi, —
Matriarchat — (gríska orðið
„Archos'* merkir þann, sem
ríkir, byggir). Því að konurnar
hafi aldrei viljað rikja yfir
mönnunum, heldur aðeins
ætlazt til „gagnkvæmrar að-
stoðar". En eftir uppfinningu
plógsins hugsuðu mennirnir:
„Hver hugsar um sig“.
Borneman lýsir því einstak-
lega nærfærnislega, hvað það
sé sem konur og karla greini að
í hinum ýmsu gerðum sam-
félaga:
— Konurnar vilji fyrir-
gefningu, en mennirnir hefnd.
— Konurnar vilji ást, en
mennirnir hollustu.
— Konurnar vilji jafnrétti,
en mennirnir vilji ráða.
I þeim þjóðfélögum, þar sem
sjónarmið móðurinnar var
ríkjandi, eins og til dæmis hjá
Spartverjum, voru karl-
mennirnir sannarlega ánægðir,
eftir því sem Borneman telur.
En allt öðru máli sé að gegn um
þær karlskepnur, sem nú á tím-
um séu bundnar við færibönd
eða skrifborð. Borneman vitnar
í bók sinni til samtals milli
spartverskrar konu og aþenskr-
ar, sem hafði látið kúgast af
karlmanni. Hin aþenska kvart-
ar yfir því við hina spartversku,
að þær séu of kröfuharðar:
„Þið eruð ekki lengur virki-
legar konur.“ Og hin spart-
verska svarar: „Þess vegna er-
um við líka hinar einu, sem
gera menn að virkilegum karl-
mönnum.“
í fjörutíu ár hefur Borneman
safnað efni í bók sína. Af
hverju dregur hann til dæmis
þá ályktun, að konurnar hafi
fundið upp hakann? Það er
mjög einfalt: Fingraför kon-
unnar — eins og hver forn-
fræðingur veit — eru áberandi
stærri en mannanna. Og það
eru fyrst og fremst kvenleg
fingraför, sem fundizt hafa á
hökum frá steinaldartfmum.
Framhald á bls. 16
Þeir timar hafa einnig verið, að kon-
urnar hafa svo sannarlega verið
mönnum blíðar og góðar. Til dæmis i
Spörtu til forna. Sagt er. að þess
vegna hafi Spartverjar verið svo
hraustir hermenn."
Mennirnir voru stoltir yfir þvi að geta smiðað
vopn til að veiða með. En því miður notuðu þeir
þau einnig til að mölva hausinn hver á öðrum —
og þar með var striðið komið i heiminn.