Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1976, Síða 8
Framhald af bls.7
vor, þegar ég kom út aö morgni
og sá fyrsta fífilinn hérna
sunnan undir gamla húsinu:
Allt, sem lifir, aftur grær;
upp hefst sigurganga,
þegar vorsins blíður blær
bóndans strýkur vanga.
Annars er ég aldrei ánægður
með neitt af þessu hnoði og svo
hef ég aldrei lært neitt i brag-
fræði. En stundum sækja á
mann liðin atvik og láta mann
ekki í friði. Það endar þá
kannske með þeim ósköpum, að
til verður vísa. Svo er ég einu
sinni þannig af guði gerður að
vera tilfinninganæmur og
„stemningsmaður" eins og það
er kaliað á lélegu máli og þá
getur hrifnin valið sér vísu að
farvegi. Þannig man ég eftir
morgni í Herðubreiðarlindum,
snemma. Það var svalt og bjart
og hrollur í mér eftir tjaidvist-
ina. Ekki neita ég þvi, að ég var
með svolítið tár á pela. („Var
það ekki sjúkrapelinn, Magnús
minn,“ skaut Guðný kankvís
inn í). Nú, ég fann dálitla gras-
tó úti í hrauninu og settist. 1
sama mund skein sól á tind
Herðubreiðar, og sem ég sat
þarna hrifinn og fagnandi i
morgunljómanum, kom þetta
erindi fram í hugann:
Sá að andans lýtur lind,
laus úr dagsins kvalaeldi,
er Herðubreið sér teygja tind
tiginn móti drottins veldi.
En nú erum við orönir helzti
hátíðlegir, góði minn.“
Þaö er kannske of langt
gengið, að inna þig eftir því,
hvort þú hafir nokkurn tíma
fetað í þau fótspor Bólu-
Hjálmars að yrkja nið um
presta, Magnús minn?
„Þetta minnir nú óneitanlega
dálítið á yfirheyrslu, prestur
góður, en frómt frá sagt, þá
hefur mér ævinlega verið hlýtt
til þeirra kennimanna, sem
setið hafa í Laufási frá þvi ég
man fyrst eftir mér og þeir
munu vera sjö talsins. Hitt er
svo annað mál að í hittifyrra,
þegar ég var að hlaða upp hrun-
inn vegg í gamla bænum í Lauf-
ási, þá kom ég eitj sinn akandi í
jeppanum að heiman og sem ég
ók eftir veginum ofan garðs á
prestssetrinu, þá stendur þú
við hliðið í vinnugalla og ert að
mála grindina fannhvíta. Þá
varð þessi vísa til, sem ég hef
reyndar aldrei kunnað við að
láta prestinn heyra:
Hugði sæll á hinsta frið
heimsins laus við tolla,
er svanhvítt leit ég sáluhiið
séra heim til Bolla.
Þú ræður hvort þú situr
lengur, góði minn.“
Áttu við, að stríðnir menn
þoli illa glens, kæri vinur? Þú
veist vel að ég þoli rniklu sterk-
ari skammt en þennan. En þú
minnist á tolla f vísunni og þá
detta mér f hug viðskipti þín
við skattavfirvöldin forðum
daga.
©
„Þvílík uppákoma! Ég hélt ég
myndi leggjast í rúmið. (Hér
skaut Guðný inni þeirri athuga-
semd, að hún hefði álitið bónda
sinn fárveikan). Já, ég var ansi
neóarlega. Var við öðru að
búast, þegar heiðarleiki minn
var vefengdur? Sem sagt ég
fékk bréf um það, að skattstjóri
kallaði mig fyrir sig, til þess að
sanna að landbúnaðarskýrslan
mín væri rétt. Mér var þá ekki
kunnugt um það, að menn væru
valdir af handahófi til könn-
unar á þessu framtali og réðu
þar engar grunsemdir. • Ég
strauk rykið af skjalatöskunni
minni og setti þar í öll skjöl og
reikninga, hristi af mér slenið
og hélt rakleiðis til Akureyrar.
Þungur á brún gekk ég upp á
Skattstofu og þar tók Hallur
skattstjóri mér með alúð og
kurteisi og skýrði fyrir mér alla
málavöxtu. Var nú farið vand-
lega yfir alla pappíra og kom í
ljós, að svik urðu engin fundin i
mínum munni. Að rannsókn
lokinni kvaddi ég skattstjóra og
hirð hans með virktum. Þakk-
Iátur fyrir uppörvandi mót-
tökur og léttur í bragði gekk ég
nióur stigann og á miðri leið
blómstraði fögnuður minn i
þessari stöku:
Um sannleikann þar sátu vörð,
af samvizkunni léttu minni.
Ef himnaríki er hér á jörð,
þá held ég það sé á
skattstofunni.“
Það er kannski ekki óhætt að
impra enn á útgáfu Ijóöabókar,
Magnús, en hver veit nema þú
fengir skáldalaun, ef þú gæfir
út syrpu af kveðskap þínum?
• „Ég vona það þú sért ekki að
gera tilraun til þess að hleypa
mér upp. Ég er bóndi og köllun
mín í upphafi var sú og hefur
jafnan verið síðan að yrkja
þessa jörð og bæta hana, en
ekki að yrkja ljóð til verðlauna
og frægðar. Þessari leiðinlegu
spurningu þinni verður bezt
svarað með vísu, sem ég gerði á
liðnu sumri:
Þiggja ei lof né þakkargjötð,
þeirra fyrnist saga,
er æfiljóð í ættarjörð
yrkja langa daga.
Ég hefi ekki einu sinni
fundið til þeirrar löngunar
metnaðargjarnra félagshyggju-
manna að komast í nefndir,
stjórnir og ráð. Einhverntíma
var ég aó stríða einhverjum
sveitungum mínum á því, að
þeir höfðu fengið sér nýja hatta
skömmu fyrir hreppsnefndar-
kosningar og sagði eitthvað á
þá leið, að þeir hygðu líklega
gott til glóðarinnar í vor.
Nokkru síðar kom ég inn í
verzlunina á Grenivík og var þá
sjálfur með hattkúf á höfði.
Vék þá einhver æringi sér að
mér og hafði orð á því, að
höfuðbúnaður minn benti til
ákveðins metnaðar, sem ég
hefði áður vænt aðra um að
hafa. Ég sá fram á, að hér yrði
ég að hafa svar á reiðum
höndum:
Mangi er bara mannlegt
skinn,
má því hvergi leyna,
hreppsnefndar með hattinn
sinn
hann er líka að reyna.
Annars er ekki sama frá
hvaða sjónarhorni við virðum
menn fyrir okkur til þess að
greina gæfu þeirra eða gjörvu-
leika. Ég er þeirrar skoðunar,
að giftu manna megi gjarna
lesa úr baksvip þeirra. Eitt sinn
gekk ég á eftir manni og datt þá
í hug, að
gæfaýmsum lítil léð,
löngum hoknir ganga.
Oft á signum öxlum séð
ólánsbaggann hanga.
En þrátt fyrir þessar vanga-
veltur um atgervi og giftu eða
þá lof manna og laun, þá verður
lokaniðurstaðan sú, að:
Eitt er víst að flestir fá
falla senn í gleymsku.
Þetta segir raunar það, sem
ég vildi segja, en vísan er
aðeins hálf og þá mætti botninn
kannski vera eitthvað á þessa
leið:
Máske sagan minnist á
Manga fyrir heimsku.
Og nú skulum við fá okkur
korn í nefið, prestur minn.“
— Það er liðið á daginn, og
þegar við' lítum út um stofu-
glugga draumahússins glottir
tungl á himni og varpar dular-
fullri, blágrænni töfrabirtu yfir
glampandi svell og harðfenni.
Fjær eru Laufásshólmar þaktir
jakaruðningi Fnjóskár og líkj-
ast nú fremur grettu, torfæru
hrauni með urmul kynja-
mynda. Handan fjarðar sjáum
við ljósin í Fagraskógi blika og
speglast í skyggndu kyrrsævi.
— Myndin af Magnúsi liggur
fullgerð á borðinu. Hann grípur
örkina veltir vöngum um hríð
unz hann segir hægt:
„Gránar haus og grettist brá
gerast stirðir fætur.
Ég er að verða eins og strá
undir veturnætur."
Við kveðjum hjónin á Syðri
Grund og þökkum góðan beina.
Guðný stendur í dyrum, en
Magnús fylgir okkur upp á
skaflinn austan við húsið. —
Þakka þér stundina, Magnús
mi'nn. Þótt ég gleymdi að láta
þig lesa, þá átti ég erindi við
þig i dag, en heldur þótti mér
tónninn í síðustu vísunni of
þunglyndislegur. „Já, góði
minn. Nær væri að ég segði að
í.okum:
Þó oft mér fyndisl
anda kalt,
er ég lít til baka,
samt er lífið allt í allt
eilíf sæluvaka."
Robert Stolz dó fyrir skömmu
nær 95 ára að aldri. Var þá á
ferðalagi og átti að stjórna hljóm-
sveit daginn eftir. Hann lék fyrir
Johannes Brahms, vin föður síns.
7 ára og var gestur Johanns
Strauss f Vfn 1899.
28.Júní s.I. birti Morgunblaðið
eftirfarandi fréttaskeyti, sem bor-
izt hafði daginn áður frá Vestur-
Berlín:
„Hinn heimsfrægi, austurríski
hljómsveitarstjóri og tónskáld,
Robert Stolz, lézt í dag af hjarta-
slagi. Hann varð 95 ára gamall.
Stolz, sem oft var kallaður síð-
astur stóru meistaranna frá óper-
ettu-blómaskeiði Vínarborgar,
samdi mörg tónverk, sem urðu
vinsæl um Evrópu og víðar. Hann
kom fyrst fram opinberlega 7 ára
gamall og lék píanókonserta
Brahms við miklar undirtektir.
Ellefu ára gamall sendi hann frá
sér fyrsta tónverkið og nítján ára
stjórnaði hann „Leðurblökunni“
eftir Strauss. Hann samdi tónlist
við 50 óperettur, í um eitt hundr-
að kvikmyndir og munu tónverk
hans hafa orðið um tvö þúsund
talsins.
Stolz var sfvinnandi fram til
sfðasta dags. Hann var staddur í
Vestur-Berlfn til að ræða um nýj-
ar upptökur á verkum sínum og
átti að stjórna óperettu í Vínar-
borg á morgun."
Þetta var lítil, eins dálks klausa
aftarlega í blaðinu, enda vart við
öðru að búast. Þó tók ég eftir
henni, en ég ætlaði reyndar að
vera búinn að segja svolítið frá
honum í Lesbók. Fyrir tveimur
árum skrifaði ég í Lesbók um
sænska skáldið og rithöfundinn
Bo Bergman, sem lézt 1968, en
fæddist 1869. Hann sendi frá sér
bók árið, sem hann dó, og reyndar
meira en eina bók á ári á tíræðis-
aldri, enda hét greinin „Tólf bæk-
ur á tfræðisaldri". En níu bækur
skrifaði hann á nfræðisaldri.
Hugsun hans var skýr fram til
hinztu stundar. Það ætti að vera
uppörvun fyrir þá lesendur Les-
bókar, sem þykjast ekki vera ung-
ir lengur, að lesa þennan smá-
kafla úr síðustu bók Bo Berg-
mans, sem hann skrifaði 99 ára:
„Til eru fagrar og hlýjar minn-
ingar og til eru einnig ljótar og
leiðinlegar, — svo að maður segi