Lesbók Morgunblaðsins - 24.03.1976, Blaðsíða 11

Jenny Marx. Hún var dóttir von
Westphalens baróns.
Karl Marx kom til London sum-
arið 1849 og var þá 31 árs að aldri.
Hann var atvinnulaus og „þjóð-
ernislaus" að auki, því hann hafði
sagt upp prússneskum rikisborg-
ararétti sínum árið 1845.
Móðir hans bjó enn í Trier og
rak þar smáverzlun. Var Karl
heldur óánægður með frammi-
stöðu móður sinnar og segir á
einum stað í bréfi til Engels: „Frá
þeirri gömlu fæ ég aðeins ástúð-
leg orð, en enga peninga."
Afkoma Marx var bág eins og
endranær. Bjó fjölskyldan nánast
við örbirgð. Þau voru skuldum
vafin og húsgögn og jafnvel fatn-
aður i veðmangarahöndum. Marx
sagði sjálfur, að óbærileg fátækt
hefði mótað tilfinningar sínar.
Var sizt að furða, þótt af þessu
sprytti ofstæki og löngun til að
steypa þeirri þjóðfélagsskipan,
sem þannig bjó að manni. Við
þetta bættust ýmsir sjúkdómar.
Marx þjáðist af gyllinæð, lifrin
var of stór, og svefnleysi bagaði
hann einnig. Þó kvöldu hann
mest blóðkýli, sem hann hafði
lengi stritt við. Það var mesta háð
að kalla þetta líf. Þetta var sam-
fellt kvalræði. Marx sat þó öllum
stundum við það að koma lagi á
byltingarheimspeki sína. En
heiftin brann í honum. „Auðvald-
ið mun fá tilefni til þess að minn-
ast blóðkýlanna minna, þótt siðar
verði.“
Auðvaldinu gáfust ýmis tæki-
færi til að styrkja álit Marx á sér.
24. marz árið 1850 var fjölskyld-
unni byggt út úr íbúðinni í
Andersonstræti. Hafði dregizt úr
hömlu, að leigan væri greidd.
Jenny Marx segir í bréfi til vin-
konu sinnar, að 2—300 manns
hafi safnazt saman úti fyrir hús-
inu og glápt á það, sem fram fór;
„ég held allur lýðurinn úr
Chelsea".
Jenny var mjög lasburða um
þetta leyti. 5. nóvember ól hún
son, sem skírður var Heinrich
Guido. Skrifaði hún vinkonu
sinni á þessa leið: „. . . ég hafði
hræöilegar kvalir í brjóstunum,
en barnamatur er mjög dýr
hérna, svo að ég ákvað að næra
barnið sjálf. En þessi litli vesa-
lingur saug úr mér svo miklar
sorgir og áhyggjur, hann var
alltaf vansæll. Oft saug hann svo
fast, að blóð rann um titrandi
Borgaralegt framferði I
London. SkógarferSir meS
nesti voru mjög til siSs og
skilmingar hjá körlum.
Marx iSkaSi skilmingar hjá
frönskum útlögum I London
og þau hjónin fóru meS
dæturnar I skógarferSir eins
og hinir.
fjölskyldunni upp frá því. Helena
var ólofuð og nú var hún orðin
barnshafandi. Það eitt þótti alvar-
legt mál, en verra var, að Karl
Marx var valdur að þunganum.
Gerðist nú ófriðvænlegt á heim-
ilinu. Jenny Marx hafði ákaflega
háleitar hugmyndir um hjóna-
bandið. Hún elskaði mann sinn og
var honum undirgefin og varð því
mjög afbrýðisöm. Og nú hafði
eiginmaóur hennar brugðizt
henni herfiiega.
Hinn 28. marz ól Jenny dóttur,
sem skírð var Franziska. Hún
varð aðeins ársgömul. 1 júlí ól
Helene svo sveinbarn. Drengur-
inn var skírður Frederick. Hann
hafði sterkan svip af föður sínum.
Marx gekkst aldrei við syni
sinum og var það skiljanlegt, því
þá hefði hann orðið að fara frá
konu og börnum. I ritum símum
hafði hann ýmislegt að athuga við
borgaralega hjónabandsstofnun,
en í einkalífi sínu hafði hann
stundum aðrar reglur.
Hann elskaði konu sína og
börn; þau voru kjölfesta lifs hans
i eymdinni og örbirgðinni. Það
var þvi ekki annað ráð en gefa
Frederick öðrum. Helene varð
framhald á bls. 12
Þegar Marx kom til London meB fjölskyldu slna áttu þau ekki ( annað að
venda en aumustu fátækrahverfin. Myndin ereftir Gustave Doré.
Til vinstri
Marx var mjög elskur að fjölskyldu
sinni. Þeim hjónum varð þriggja
dætra auðið. Hægra megin á mynd-
inni er einkavinur og bjargvættur
fjölskyldunnar, Friedrich Engels.
varir hans.“ Drengurinn dó í
nóvember 1850.
Úr vesöldinni í Andersonstræti
fóru þau i Deanstræti; það var ein
aumasta gatan i Soho og kólera
gekk þar stöðugt. Fengu þau inni
í tveimur lélegum herbergjum.
Húsbóndinn var enn staðfastur í
þeim ásetningi áínum að breyta
heiminum. En á heimilinu vissi
enginn að morgni, hvort hann
fengi að éta að kvöldi. Jenny var
orðin barnshafandi aftur. 1
þokkabót kom svo fyrir dálitið
slys.
Þarna í íbúðinni í Soho bjó með
fjölskyldunni þýzk stúlka, Helene
Delmuth að nafni. Þetta var geðs-
leg stúlka, verkamannsdóttir frá
Saar, og hafði verið lengi í vist
hjá foreldrum Jennyar, baróns-
hjónunum af Westphalen. Þegar
þau Marxhjón fluttust til Brussel
sendi barónsfrúin þeim Helenu
og átti hún að hjálpa til við
heimilisstörfin. Haföi hún fylgt

Eftir Rolf Winter 3. hluti
LITT KUNNIR
ÞÆTTIR
ÚR LÍFI
KARLS MARX
ÞUNG-
BÆRUSTU
ÆVI-
ÁRIN