Lesbók Morgunblaðsins - 24.03.1976, Blaðsíða 15

Nýlega spurði Gylfi Þ. Gíslason svo í blaSa-
grein: Hvers vegna ert þú jafnaðarmaSur?
Vona ég, aS mér verSi fært þaS til betri vegar
þótt ég tilfæri hér hluta svars hans: „ÞjóS-
félagiS er ekki þú eSa ég, heldur viS. Ég — mitt
frelsi, minn hagur, mín velferS, mln hamingja
— er ekki þaS, sem öllu máli skiptir. ÞaS er
bróSir minn og systir mín, þaS eru foreldrar
mlnir og börn min, þaS er félagi minn, þaS er
maSurinn á götunni, sem ég þekki ekki, þaS
eru allir þessir samborgarar mínir, sem eiga aS
hafa sama rétt og ég, rétt til frelsis, jafnréttis
og hamingju."
Gylfi heldur áfram: „Ef þér finnst, aS aSeins
þú eigir aS hafa þennan rétt, ert þú ekki
jafnaSarmaSur. ÞaS, sem greinir þig frá
einstaklingshyggjumanninum, er einmitt þetta,
aS þér er Ijós þýSing bræSralagsins, gildi sam-
starfshugsjónarinnar, aS þú vilt hjálpa öSrum
til aS öSlast þennan rétt."
Undir þessi orS er ástæSa til aS taka, aS öSru
leyti en því, aS ég legg ekki sama skilning i
orSiS einstaklingshyggja og Gylfi. ÞaS, sem
hann nefnir hér einstaklingshyggju, vil ég
heldur kalla eigingirni. Einstaklingshyggja og
jafnaSarmennska geta aS mínu viti mætavel
rúmazt i einum og sama manninum, en eigin-
girni er annarrar náttúru.
Flestir munu á einu máli um, aS keppa beri
aS þvi, aS einstaklingarnir, sem þjóSfélagiS
mynda, hafi sem jafnasta aSstöSu. ViS íslend-
ingar eigum því láni aS fagna, aS hér er meira
en nóg aS bíta og brenna fyrir alla og enginn
þarf aS liSa skort. Þó er langt í frá, aS óhjá-
kvæmilegum byrSum þjóSfélagsins og arSi sé
réttlátlega skipt.
Málefni einstæðra foreldra og barna þeirra
hafa verið til umræðu í fjölmiðlum að undan-
förnu, og sem betur fer virSist almennur skiln-
ingur á vandamálum þeirra fara vaxandi. ÞaS er
gömul saga og ný, aS einstæSir foreldrar, og þá
óhjákvæmilega einnig börn þeirra, hafa átt
erfiðara uppdráttar en fjölskyldur, þar sem
foreldrar ala sameiginlega önn fyrir sér og
börnum sinum og sjá um uppeldi þeirra. Það er
erfiðara fyrir eina manneskju en tvær að fram-
fleyta fjölskyldu, svo einfalt er þaS.
Svo virSist sem margir fælist mjög hvers
konar opinber afskipti og telji alla opinbera
aðstoð, sem ekki flokkast undir brýnustu björg-
unaraðgerSir, af hinu illa. Að sjálfsögðu er það
affarasælast, bæSi fyrir einstaklinginn og þjóð-
félagið í heild, aS hver og einn geti verið
sjálfum sér nógur og opinber afskipti þurfi sem
minnst til að koma, en kerfið á og verSur aS
vera tæki, sem hægt er að beita í þágu einstakl-
ingsins og heildarinnar. ef nauðsyn krefst.
ÖSru vlsi þjónar það ekki tilgangi sinum.
í síSustu viku birtist grein I einu Reykjavlkur-
blaSanna, þar sem höfundurinn hafSi flest það
á hornum sér, sem flokkast undir „félagslega
samhjálp", og gerSi hann málefni einstæðra
foreldra sérstaklega aS urntalsefni I því sam-
bandi. TalaS var hreint út úr pokahorninu og
sagt, aS fullfrisku fólki væri vist ekki vorkunn
að ala upp börn sin hjálparlaust.
Hér er aS sjálfsögSu á ferðinni misskilningur,
sem ef til vill stafar af ókunnugleika. Trúlega er
hann ekki sjaldgæfur, — t.d. setti þingmaSur
nokkur fram þá skoðun sina á opinberum
vettvangi ekki alls fyrir löngu, að fyrir alla muni
mætti ekki búa svo vel að einstæðum for-
eldrum og börnum þeirra, aS hjónaskilnaSir eSa
barneignir í lausaleik gætu fariS aS borga sig
fjárhagslega. Á því er tæplega hætta i náinni
framtíð, en mikil má sú vanþekking vera á
mannlegu eðli, þegar fariS er að gera þvi skóna,
aS einhver geri þaS af yfirveguSu ráði aS setja
börn i þessa veröld til að hafa af þvi fjárhagsleg-
an ávinning.
Þegar litið er á þá opinberu fjárhagsaðstoð,
sem látin er i té einstæðu foreldri með eitt
barn, þá er þar um að ræða innan við 1.500
krónur. Séu börnin tvö, nema þessi mæSralaun
8.069 krónum á mánuSi, en 16.1 38 séu börnin
þrjú eða fleiri. Barnalifeyrir — öðru nafni
meðlag — með hverju barni nemur 8.672
krónum á mánuði. Sú greiSsla kemur alla jafna
frá þvi foreldrinu, sem barnið er ekki samvist-
um viS.
Ekki þarf að fara mörgum orSum um,- aS
slikar fjárhæðir nægja engan veginn til að
framfæra barn að hálfu, eins og þó mun vera
ætlunin.
Til að taka einstakt dæmi, þá er mér kunnugt
um konu, sem nú á i skilnaði. Við skilnaðinn
voru hjónin nánast eignalaus, aS frátöldum
fjórum börnum á aldrinum 2—8 ára. Að öllu
samanlögðu þá hefur þessi fjölskylda nú
50.826 krónur fyrir sig að leggja á mánuSi.
Leiga fyrir þriggja herbergja IbúS, sem tæplega
getur talizt óhóf fyrir þennan hóp, nemur 25
þús. krónum á mánuði, en með gjaldi fyrir hita
og rafmagn fer kostnaður, sem beinlínis er
tengdur húsaskjólinu, fram úr 30 þús. á
mánuSi. Eftir verSa þá um 20 þús. fyrir mat,
klæSnaSi, símakostnaði, fargjöldum, læknis-
hjálp o.s.frv. o.s.frv. Möguleikar móSurinnar til
tekjuöflunar eru engir, til þess eru börnin of
ung og mörg. Þetta er aS vísu aSeins eitt dæmi,
óvenju skuggalegt — sem betur fer. Þó fer þvi
fjarri, aS hér sé um að ræða einsdæmi.
Nóbelsskáldinu tókst að skapa eftirminnilega
einstæSingsmóSur, sem í umkomuleysi sínu
álpaðist um borS i bát og komst aldrei á
leiðarenda af ófyrirsjáanlegum orsökum, heldur
sat bara þar sem hún var komin. Nú til dags
hefði Sigurlina kannski verið ofurlitiS boru-
brattari og kringumstæSurnar ekki alveg eins
rómantískar. En ætli ástandið sé svo gjörólikt í
grundvallaratriðum nú?
Það er ekki hægt að kalla þaS velferðarþjóð-
félag, þar sem þeir frekustu, gráSugustu og
sniðugustu komast upp með aS hrifsa til sin aS
vild, á kostnað annarra, og togstreita um brýn-
ustu lifsnauSsynjar er ekki samboðin upplýstu
menningarþjóðfélagi, sem býr við allsnægtir.
NauSsynlegir fjármunir til að leiðrétta þaS
misrétti, sem ríkt hefur á þessu sviði, eru fyrir
hendi, en skilningur og tilfærsla fjármuna er
það, sem þarf.
— Áslaug Ragnars.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
itt'* HU' óMV ut-» - M-'i ■ DR- Kofaj (X|j| ALL- SrtfC ÍE/WS FitfH
- P.'V F T O R K h í B A \J ‘I A N
V : tw R 'O K\ A 4) itemi Öto' K A R » SVIK Fucl L £
■" A $ í rtFKV- ÆnL MUNOI < O N T ó o L T
FTÁR- u pf>- H/EÐ s u tA M A Útrtti K 0 M A N U N D U
Pk K R A ö 0 l r.> !>/* T ’l A VrR t N l R
M- 1 ±> ftlUT 7í«r inn Æ R JKif- LlFI s 1 £> S E £> £ID- Wl
kw m 1* l ? R A £> \ MfiMHS- NAFN A T L A ipuK $ U M
5Efi Ý R 0 / H W 1 £> l n- T- Á <x H O T R A
p ss K L A a A rlLtK >y77 r A 3jil jmt> .D R ’O T
Vltl ♦ t/WN e F A- E N> T U Ro' SflM- HH. F R 1 £> f*0K/I L A
4?"- K 'o N á 0 R '0 K ftp»r íVr b N U Nl ro Afi íxey-' R
K R A U A LflrtR DtoK. A F á. A N á. U R fí
,h£». U M f£«Ó R '0 £> U R 'i 0 £> íiM* U N A S>
Votb- IH R Á u 5 T 1 N rtíiíi R L 1 £> R A £> 1
MAWW-
MVRVCV
fiíic-
AR
AR

RíFfl
U'PT*
V£/2tf?
STflf'l
0&.
Aw
É/us
ÍKEIi>
Nft FfJi

ir>
ELÍWti
ÍNJc--
tfoMU
SKIPÍ
HuuTff

\EL 5K-
A M
L'

HUMOS

oftit rn

hurR-
MflHM
MAT/MM
I
L£(£>
TíeiA
£ <ws
T J—
KMÆ-
Pc/R
5(5TflW
UEA.
F UCkL
(?£!-£)
?£/$>/-
KLÍoB
£KKI
s róe
Fí-ToT

TrtR»
R^kt-
il&UDU
NflFN

VlSflN
FuC.<.Af
SfllM
H i~±
fUCL
£LDI
Vl€>
HffMlU
RrtM
S>VR
RfiS-
ifffl
KuRT-
eis
PRýf>/
VoT/}
íflkl'
HLÍ.
P

l
0«
£K£r

dv 9JQ
\JE$-
K.L.-
f=\6T
Hffcift

ZElHÍ
V/£R<
PG.0.1
VEK
(OR
ílZElH
/Mfl
I
LiRkl'
ft R