Lesbók Morgunblaðsins - 15.04.1976, Blaðsíða 14

AF TEIKNIBLÖÐUM
Framhald af bls. 13
lega einfaldan hátl útfrá frum-
formunum. Fæstar ef þá nokkrar
myndanna er fvlgja þessari grein
eru á sjálfri svningunni en eru
teknar bcint upp úr teiknibökun-
um.
Maður harmar ósjálfrátt að
Ásgrímur skyldi ekki leggja
meiri rækt við slfkar mvndir því
að þær eru oft einungis tæki-
færisriss, sem svo ekki var lögð
frekari rækt við né tekin fastari
tökum. En myndirnar sýna, svo
ekki verður um villst, mikla
teiknigáfu Ásgrims og listhæfi-
leika allt frá upphafi ferils hans,
en myndirnar á göngunum og
glerskápum spanna fyrstu tfð til
síðustu teikningar cr hann vann
fáum dögum fyrir andlát sitt.
En sem atriði til að losa um
hugmvndir mikla þýðingu fyrir
mvndsköpun Ásgrfms, þar liggur
veigur þeirra svo og allra mynd-
ogfrumrissa. Bragi Asgeirsson.
Einar: „Varla hægt að hugsa
sér frjálsara llf . . ."
EINAR
/
I
BRATT-
HOLTI
Framhald af bls.ti
mundi ég ráða honum frá því. Ég
held að ungum mönnum sé ekki
hollt að vera einir til lengdar.
Þeir ættu ekki að byrja á því;
allar líkur benda til þess að þeir
muni þá halda þvi áfram og í því
er engin framtíð.
„Ertu alveg rótfastur i Bratt-
holti?“
„Ekki held ég það. Eg hefði
ekki átt erfitt með að flytjast i
burtu, ef þess hefði þurft með. í
fyrrasumar var ég vörður á Holta-
vörðuheiði og líkaði vel. Fólk
stansaði við kofann og maður hitti
marga að máli, Nei, ég tel mig
ekki jarðfastan í Bratlholti."
„En það yrði trúlega viðbrigði
að vera ekki lendur eigin hús-
bóndi.“
„Eg er smeykur um það. Frelsið
til að gera það sem mér sýnist,
þegar mér sýnist er mikils virði.
Að minnsta kosti finnst mér það.
Samfélagið leggur á okkur ákveð-
in bönd, en sé maður fjárhagslega
sjálfstæður, er vart hægt að hugsa
sér frjálsara líf en að búa á þenn-
an hátt. Það hefur verið sagt, að
hvergi verði menn eihs einmana
ög í borgum, allra helzt stórborg-
um. Það þekki ég ekki af eigin
raun; ég hef aldrei verið einmana
í Brattholti."
Gömul útihús á túninu I Helludal. Sandfell i baksýn.
Steinar býr með fé núna og kvaSst ekki hafa séð
eftir kúnum.
STEINAR I
HELLUDAL
Framhald af bls. 5
mjög tengdur þeim stað, þar sem
maður er fæddur og hefur búið á
alla ævi. Svo er það annað mál
hvort maður gæti rifið sig upp og
farið ef nauðsyn krefði. Eg býzt
frekar við þvi að ég gæti það ef á
reyndi. Sjálfsagt gæti maður farið
og reynt að stunda einhverja
vinnu, en ég geri ekki ráð fyrir að
mér liði betur eða ég væri betur
settur með það.
„Þú mundir sjá eftir
skepnunum".
„Frekar býst ég við þvi. Ég hef
ánægju af að umgangast skepnur.
Samt sá ég ekki eftir kúnum. En
mér yrði mikil eftirsjá í fénu. Og
ég hef ánægju af hestum. Þó fer
ég sjaldan á bak nema í ákveðn-
um tilgangi, til dæmis í smala-
mennsku.
„Svo þér finnst kannski alls
ekki að þú sért hér einn?“
„Að minnsta kosti ekki á meðan
ég hef hundinn. Ég hef oft sagt,
að sá sem á tryggan hund, er ekki
einn. A meðan ég bý einsamall,
vildi ég sízt af öllu vera án hunds-
ins.
„Ert þú einn af þeim, sem ekki
vita hvað myrkfælni er?“
„Ekki beinlinis. Ég hef alltaf
vitað hvað það er að vera myrk-
fælinn. Það hefur . hvorki
minnkað né aukizt með árunum
og gerir mér ekki nokkurn
skapaðan hlut til.
„En þekkirðu þá tilfinningu að
vera einmana?"
„Ekki svo ég muni eftir. Nei, ég
held ekki. Hingað slæðist fólk
öðru hvoru, en mest hef ég sam-
band við aðra með því að nota
símann.
„Er þá einvera eftirsóknarvert
hlutskipti ?“
„Þótt það hafi orðið hlutskipti
mitt að búa hér einn, þá vil ég
ekki mæla með slíku. Atvikin
hafa hagað þessu svonatil.
„Ég sé það á pönnukökunum, að
þú ert jafnvigur í eldhúsinu".
„Ekki veit ég það. En ég byrjaði
strax að elda mat þegar ég fór að
búa einsamall og elda yfirleitt
einu sinni á dag. Ég er ekkert að
kvarta yfir þvi. Þó skal ég viður-
kenna, að betra væri að koma að
matnum á borðinu, þegar inn er
komið frá vinnu.“
„En þú eldar yfirleitt á sama
tíma?“
„Ég reyni að hafa venjulega
matartima, en þeir vilja stundum
brenglast þegar maður er við hey-
skap eða aðra vinnu út í frá.“
„Einsetubændur virðast meta
mikils þetta algera frelsi til að
gera hvaðeina þegar þeim
hentar."
„Já það kann að vera rétt. En
frelsið sem í þvi felst að vera
einn, þarf ekki að leiða til þess að
maður snúi sólarhringnum við,
eða leggi með öllu niður ákveðna
matartima. Mér fellur betur að
búa við einhverja reglu.“
Helludalur er. fjallajörð;
afréttur og öræfalandslag á næstu
grösum. Tign óbyggðarinnar
blasir við af Sandfelli ofan við
bæinn í Helludal: Jarlhettur ber í
Langjökul og nokkrar milljóna-
borgir kæmust með lagi fyrir á
örfoka grjótflákunum,-sem verða
allar götur frá Bláfelli og vestur
með Langjökli. Nú hefur hinn
geigvænlegi uppblástur lands á
Hukadalsheiði og norðan Sand-
fells verið stöðvaður að mestu, en
hrikaleg rofabörð vitna um betri
tíð fyrr á öldum.
Helludalsland nær vestur og
norður yfir Sandfell — vestur að
Svínahrauni. Landið er ekki ýkja
stórt og ógreiðfært með
afbrigðum. Skart jarðarinnar er
birkikjarrið i hlíðum Bjarnarfells
og Sandfells en fleiri hlunnindi
er að finna í Helludal; þar á
meðal 30 stiga heita laug neðar-
lega i túninu. Fullvist er talið að
mikill hiti sé þar á 300 metra
dýpi.
Steinar hefur til umráða 25
hektara af ræktuðu landi og
Tómas bróðir hans aðeins minna.
Þeir hafa aðskilin tún en heyja í
félagi. Nú leit loksins út fyrir
góðan þurrkdag; það glampaði á
vatnið sem ennþá sat á skriðnum
puntinum. Túristabílarnir voru
að skreiðast yfir söðulbakaða
brúna á Laugá og Strokkur
nýbúinn að skvetta úr sér.
Þetta yrði mikil ferðahelgi. En
Steinar ætlaði að vera heima og
snúa, þegar tæki af. Hann tók
ekki ofan prjónahúfuna þótt
kominn væri baksturshiti í
skjólinu við Helludalsbæinn.
Hundurinn vék ekki frá honum,
móður af hitanum. Þar ríkti aug-
sýnilega gagnkvæmur trúnaður.
Eg þóttist skilja, að Steinar
væri einn þeirra öfundsverðu
manna, sem eru fullkomlega i sátt
við sjálfa sig og umhverfið. En
hvað var það, öðru fremur, sem
stuðlaði að þvi?
„Eg veit það ekki,“ sagði
Steinar; „maður getur ekki beint
komið orðum að því — en það
verða margar góðar stundir hér.“
rtKffandi: II.f. Arvakur. Roykjavfk
Framk\.slJ.: Ilaraldur Stcinssun
Hilstjórar: Mallhfas Johannrsscn
St>rmir (iunnarsson
Rilslj.fllr.: (ífsli SÍKurðsson
AuKlýsinnar: Arni (iarðar Kristinsson
Rilsljórn: Aðalslræli 6. Simi 1010»
Vinaminni
Framhald af bls. 12
I þessu bréfi hef ég reynt að lýsa því, hvert ævintýri
það varð mér ungum að komast í kynni við Iist
Asgríms Jónssonar, og mér blandast ekki hugur um,
að hún muni um langan aldur verða vel til þess fallin
að leiða ungt fólk fyrstu skrefin á vegi listrænnar
skynjunar. Þess vegna er kannski ekki sízt ástæða til
þess að hvetja það til að leggja leið sína í Asgrímssafn
öðru hverju og skoða þá dýrgripi, sem þar eru geymdir
innan veggja. Líklega eru þeir fleiri en ég, sem
komnir eru á fullorðinsár og hafa af einhverjum
ástæðum talið sér trú um það árum saman, að þeir
hefðu ekki tima til þess fyrir lífinu í Reykjavík. Þá er
ekki seinna vænna að játa, að þetta sé hættulegur
misskilningur, og benda á það gullna tækifæri, sem nú
býðst, til að skoða verk Asgríms á sýningunni á
Kjarvalsstöðum, sem fyrir utan allt annað er eftir-
minnilegt dæmi um dugnað þinn og alúð, þegar þér
finnst málefnið eigaþað skilið.
Vonandi er ekki orðið of seint að iðrast, og þess
vegna heiti ég nú á þig að rækja betur en undanfarið
þá tryggð, sem ég tók við list Ásgríms Jónssonar fyrir
tuttugu árum, og beini því til annarra að gera slíkt hið
sama. Eg gæti til dæmis byrjað á þvi að bjóða dætrum
minum þremur að skoða með mér sýninguna á
Kjarvalsstöðum, enda verður sú elzta bráðum komin á
svipaðan aldur og ég, þegar Ásgrímur lauk upp fyrir
mér töfraheimi myndlistarinnar á annarri sýningu.
Með vinarkveðju.
Hjörtur Pálsson.