Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1976, Side 10

Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1976, Side 10
Til hægri: Myndskreyting við Ijóð eftir Evert Taube ck i rauninni einkanomandi Alberts bæði hvað snertir að loikna, mála of> skrifa. Þegar við vorum einir á búgarð- inum, sátum við hvor i sínu herberfji on skrifuðum og teiknuðum. ()g síðan fór- um við yfir það, sem ég hafði }jert, þej'ar við borðuðum, og spjölluðum þá oft lenpi saman. Og þá skeði það stundum, þepar honum hafði vel líkað, að hann hrinpdi til einhvers ritstjóra í Stokkhólmi, op þá pat hann sapt til dæmis: Þetta er Albert! Ep vaf að lesa svolitið eftir piltinn, sem býr hjá mér. Þetta er ágætt hjá honum. Þú færð það með póstinum of> verður að borpa hundrað eða að minnsta kosti 75 krónur fyrir það. Hann hefur pcrt teikn- inpu sjálfur, oj> þú verður að borpa 25 krónur fvrir hana. — A þennan hátt seldi Albert ntargar preinar eftir mi«.“ Kvert Taube skrifaði marpar bækur í óbundnu máli eftir fyrri heimsstyrjöld- . ina oíí tók að nýju til við slík ritstörf um 1950 án þess þö að leptíja skáldska])inn á hilluna ok hefur síðan ort mörf; af sínum beztu kvæðum. En hann hefur þurft á öbundnu máli að halda afýmsum ástan)- um. Hann hefur lifað fjölbreytilepu lífi. víða farið oj> mörpum merkum mönnum kynnzt op fundið hjá sér þörf fyrir að sepja frá því, sem á dapa hans hefur drifið. ()p honum la>tur eins vel að sepja frá i öbundnu sem bundnu máli. Ljúf- mennskan ofi kimnipáfan og lifandi áhupi hans á mannlífinu einkenna alla hanslist. Heiðursdoktorinn við heimspekideild háskólans hefur aldrei í æðri skóla «cnp- ið, en er þó vissulega lærður maður. Allt frá barnæsku hefur hann haft brenn- andi áhuga ásagnfræði, og hann hefur stundað hana af ánægju þess, sem er bæði þefvís og sporrækur og hefur hæfi- leika til að tengja hluti á nýjan hátt, en svo er oft um þá, sem eru sjálfmenntað- ir. Enginn þekkti betur sögu heima- byggðar hans, Bohuslán, en hann, og þegar hann var í Suður-Ameríku, kynnti hann sér rækilega sögu þeirra landa, sem hann dvaldist i. Hann fann til skyld- leika við trúbadúrana í Provenee á 12. og 13. öld og þar með Dante og Cavaleanti, setn lyftu skáldskap þeirra á æðra svið. Hann lét sig dreyma um hina kurteisu tíma, þcgar Elenóra af Akvitaníu réð rikjum og hafði um sig hámenntaða hirð — þegar Ríkharður ljónshjarta var fyrir- mynd allra riddara að dyggðum og djörf- ung. en honum nægði ekki að dreyma, heldur varð hann að skrifa um þessa tima, og það hefur honum tekizt flestum prófessorum betur. Þegar hann var átt- ræður, 1970. sendi hann frá sér leikritið „Rikharður ljónshjarta og Filippus II“. En sjálfur var Evert Táube einnig frá upphafi hinn háttprúði riddari í allri sinni list. Hann var alitaf fágaður. aldrei grófyrtur eða klúr. Kurteisi hans var einlæg og eðlisbundin, bros hans var milt og kímnin samúðarfull og gleðirík. Sem dæmi um snilld hans má nefna tvö söngva, sem mikið voru sungnir hér i eina tíð og rnargir munu kannast við: „Nár jag var en ung caballero" og „Fliekan í Havanna", en þeir eru að margra dómi meistaraverk í öllum sín- um einfaldleik. Síðara kvæðið hefst þannig: Flickan i Havanna hon har inga pengar kvar, sitter i ett fönster, vinkar át en karl. Kom, du glade sjömatros! Du skall fá min röda ros! Jag ár vacker ! Du ár ung! Sjung af hjártat, sjung! Yrkisefnið og umhverfið er »kki ýkja skáldlegt: hafnarhverfi og gleðikona er úti i glugga á vændishúsi og veifar í sjömann, sem á leið þar hjá. En í meðför- um Everts Taube verður þetta allt að þvi rómantískt, saklaust og barnalegt. Höfn- in og pútnahúsið hverfur, og eftir verða venjuleg stúlka og piltur. Hann reynist ekki eiga neina peninga, en aftur á móti hring, sem hann segir hafa kostað 15 pund. Ilún gleðs innilega yfir hringnum, sem hann gefur henni samstundis og hún biður hann um að staldra við smá- stund. Svo fer hann, og aftur situr hún við gluggan og veifar hendi, sem nú er hringi prýdd. Kins og áður er getið, myndskreytti Evert Taube greinar sínar og bækur af hagleik og listfengi. Ilann iðkaði teikn- un og listmálun alla ævi ásamt öðrum listgreinum, enda ætlaði hann upphaf- lega að helga sig mýndlistinni. A einum stað segir hann: „Þegar ég teikna, þá geri ég það i stað þess að þreifa á hlutn- um með hendinni. Eg teikna frjálst og hef greinilega engan metnað sem teikn- ari, en af þvi hef ég mikla nautn, og meðan ég er að teikna, verður mér ljóst, um hvað ég ætla að skrifa. (Með hvað á ég auðvitað við hvernig.) Þannig er sem sagt hægt að heita einum hæfileika öðr- um gáfum til uppljómunar.—“ Arið 1958, þegar Evert Taube var 68 ára gamall, var honum falið að mynd- skreyta veggi salar í veitingahúsinu Lorensberg i Gautaborg, og heitir hann síðan Taube-salurinn. Hann er 9,5 x 16,5 m. og Evert Taube málaði alla veggflet- ina með oliulitum og skrifaði með skýrri og fallegri rithönd tilvitnanir i þá söngva, sem myndskreytingarnar áttu við. Hér er um algert einsdæmi að ræða. Öll þjóðin kann og þekkir söngvana og þa>r persónur, sem þeir fjalla um — nema að útliti, og svo kemur skáldið nær sjötugt og málar og teiknar sjálft Fritiof Anderson, Rönnerdahl, Carmencitu og Maj pá Malö og meira að segja Flickan í Havanna! Og myndirnar eru ekki aðeins bráðskemmtilegar, heldur einnig frá- bærar frá listrænu sjónarmiði. Fyrir hinu síðarnefnda hef ég að sjálfsögðu annarra dóm en minn — erlendra og hérlendra listamanna. Evert Taube var vinsæll maður I orðsins algeru merkingu. Hann átti vini i öllum stéttum í öllum heimsálfum. Einn þeirra var Pablo Picasso, en honum kynntist hann vel í París um 1920. Hann var gestur Picassos í Cannes 1957. Evert Taube segir frá því í „Svörtum nautum“, sem kom út árið eftir, að hann hafi furðað sig á þrótti og Iífsnautn Don Pablos og hafi sagt það við hann sjálfan — á spænsku, því að þeir töluðu alltaf spænsku saman — að hann væri eða réttara sagt væri orðinn geislandi ung- legur (radiante juvenil). „Já“, sagðí Picasso, „en það hefur tek- ið langan tíma, það hefur tekið mig 76 ár." Þá átti Picasso enn eftir að lifa um 15 ár við góða heilsu og Evert Taube í 19 ár. Mikið gefa guðirnir slíkum mönnum. Þegar þeir hafa lifað auðugra lífi en flestir aðrir eins lengi og mannsskrokk- ur getur Iifað yfirleitt, eru jarðneskar leifar þeirra bornar til grafar, en að öðru leyti halda þeir áfram að lifa góðu lífi. Sveinn Asgeirsson. Kröi: MÁL- LAUS AÐ KALLA (ðstarljðð) í þunglyndri kyrrðinni flögraði rödd þín á bleikum vængj- um, fiðrildi sem flöktir frá einu blómi á annað einn dag en svo kemur kvöldið rautt og dauðinn og þunguð nótt sem fæðir af sér annan eingetinn dag. Á bleikum vængjum fló hún, rödd þín, inní djúpan og dimman hellinn þar sem sagginn á veggjunum var sál mín og hugsun dím draup úr loftinu, dropi eftir dropa svo að það myndaðist pollur á hörðu gólfinu. Og þá varð það sem skrímslið í innsta dimmsta skotinu rumskaði og lauk upp glórum sinum, allt loðið og gljáandi á hárið, kannski blautt. Var það stórt eða litið? Kannski mús eða rotta, já rotta. Nei varúlfur eða vampýra, Dracula greifi sem opnar dyrnar að svefnherbergi ungu konunnar ofurhægt, það marrar aðeins i þeim og máninn hangir i greinum trjánna einsog grámyglað epli og útúr því skriða ormarnir handa náttuglunum að éta en skýin eru svartar klessur á strengdum striga. Konan situr náttklædd við snyrtiborðið, lítið Ijós tórir og andlit hennar er hálft i speglinum, hálft enni hvitt, eitt auga, önnur kinnin, munnurinn klipptur sundur þvert og þar undir hakan en enginn háls, einsog skugginn hafi étið hálft höfuðið en ekki torgað þvi öllu. Hún hefur losað um Ijóst hárið og er nú að greiða langa lokkana sem falla einsog foss niðrá vatnsmáðar axlirnar. Hann er allur kominn inn, kemur nær og er um munninn einsog hann hafi nýlokið við apótekaralakk- ris, hvassar tennurnar eru gular, það glittir í þær og blóð hefur storknað á milli þeirra. Augun eru þanin og standa útúr helbláu og holdskörpu andlitinu, blóðhlaupin og minna mest á hélaða rúðu með rauðum frostrósum. Nær og nær kemur hann, læðist hljóðlaust eins og köttur og fótatakið kafnar i þykku gólfteppinu. Allt i einu sér konan með þessu eina auga sinu mynd hans i speglinum en þá slitnar filman og skært óp hennar lóður útaf í sidýpkandi tóni likt því er plötuspilari er kippt úr sambandi. Það er púað og blistrað í salnum. Geislinn frá vasaljósi sætisvísunnar hleypur um áhorfendaraðirnar en sfðan eru Ijósin kveikt. Skrimslið reis á fætur, hnusaði útí loftið og geispaði en stökk svo á stað úrillt og urrandi og reyndi að handsama þetta fiðrildi sem flögraði frá einum vegg að öðrum og hafði loks að hremma það i greip sér. Fyrst sleit það vængina af enda eru þeir vist taldir óætir en stakk svo afgangnum uppí sig og tuggði lengi lengi uns ekkert var lengur til að tyggja, þá ropaði það hátt og dropar duttu úr loftinu. Síðan hefur þú setið mállaus að kalla.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.