Lesbók Morgunblaðsins - 27.06.1976, Blaðsíða 7

EINU sinni voru tveir gamlir menn,
sem höfðu búið saman í sátt og
samlyndi alla sina daga. Aldrei hafði
þeim orðið sundurorða eða greint á
um neitt. Þeir höfðu alltaf haft nóg að
bita og brenna, og þá er einskis meira
að óska.
Dag nokkurn, þegar báðir gömlu
mennirnir sátu og lásu i bók, þá
opnaðist bæjarveggurinn og fjandinn
steig inn í baðstofuna. Hann hló
sinum fræga hrossahlátri, og þá
þurfti ekki frekar vitnanna við, hver
þarna var kominn.
,,Þið þekkið mig sjálfsagt," sagði
hann. ,.Þó ekki höfum við hist áður.
Ég er fjandinn. Þið hafið nú ekki haft
svo litið við að varða veginn, þennan
þrönga og mjóa, og þekkið mig sjálf-
sagt af afspurn. En svona grandvör-
um og góðum mönnum ber að launa,
og ég ætla að veita ykkur eina ósk,
þegar annar ykkar deyr, þá má hann
nota óskina hinum til góðs, sem eftir
lifir. Ég ætlast ekki til neinna launa,
og engan áhuga hef ég á ykkar
gömlu og skinhelgu sálum."
Og svo hvarf hann aftur sömu
leiðina og hann hafði komið í gegn-
um bæjarvegginn.
„Það var einmitt það," varð öðrum
gamla manninum að orði, þegar
fjandinn var farinn. Þarna höfðu þeir
setið steinhljóðir og bæði undrandi og
hræddir á meðan á þessari heimsókn
stóð, og höfðu hvorki komið upp
hósta né stunu.
„Gleymum þessu" sagði hinn gamli
maðurinn. „Þetta verður okkur aldrei
til góðs."
„Ég held nú slður," sagði félagi
hans. „Það er alltaf hægt að nota
óskir."
Og þarna þráttuðu þeir fram og
aftur, þeir sem aldrei hafði orðið
sundurorða fyrr, og báðir reyndu að
telja hinum hughvarf.
Tíminn leið og sá, sem vildi nota
óskina, var jafnvel farinn að hugsa
um að ráða hinum bana. En hann var
góður, gamall maður og flaug þetta
ekki i hug nema stundarkorn, en svo
hugsaði hann:
„Hver vill svo sem óska banamanni
sinum góðs?" og hvarf frá þvi.
Enn leið tíminn og loks kom að
því, að sá sem óskina vildi nýta
lagðist á banasængina.
„Kæri vinur," sagði hann. „Nú er
ég að deyja, og nú skaltu segja mér
hvers þú óskar þér helst."
„Ég er nú enn á því, að það sé best
að gleyma þessu," sagði hinn.
„Hvaða vitleysa," sagði sá deyj-
andi. „Óskina verðum við að nýta.
Flýttu þér nú, þvi mér liggur á. Farðu
og spyrðu vegfarendur, ef þú getur
ekki ákveðið þig sjálfur."
Gamli maðurinn fór út, og gekk
eftir veginum, sem húsið þeirra stóð
við. Ekki hafði hann lengi gengið,
þegar hann hitti guð, sem lagði það
líka i vana sinn, ekki síður en fjand-
inn, að skreppa í stuttar heimsóknir til
mannanna. Guð ávarpaði gamla
manninn að fyrra bragði.
„Ég veit að hverju þú leitar," sagði
hann. „Þú leitar að svari."
„Hvernig veistu það?" spurði gamli
maðurinn, þvi hann vissi ekki að
þetta var guð, enda hafði hann aldrei
hitt hann fyrr.
„Ég veit allt," sagði guð. „Ég er
guð,'sjáðu til, og mér ber að fylgjast
með þvi, sem fram fer i heiminum og
skoða hugi mannanna. Þú getur ekki
siglt á sjó og landi, og svo dó hann og
skipiðstóð í hlaðvarpanum.
„Það er þá eins gott að nota hina
óskina," sagði gamli maðurinn, sem
nú var búinn að missa félaga sinn.
„Ég óska þess þá, að skipið geti siglt
bæði fortið og framtíð, líf og dauða,
þvi þá get ég kannski hitt vin minn
aftur."
Síðan steig hann á skipsfjöl og átti
nú enga ósk eftir.
„Sigldu yfir land og i fortið,” sagði
hann við skipið, og það sigldi þegar
af stað.
Gamli maðurinn sigldi á skipinu
sínu í gegnum fortíðina, og þar sá
hann margt, sem aldrei kemst á
spjöld sögunnar, því fyrir þvi finnast
engar heimildir. Og hann fræddist
mikið, en vin sinn sá hann ekki og
heldur ekki sjálfan sig.
Loks var hann kominn að upphafi
jarðarinnar og handan hennar var
eintómur geimurinn. Þar vildi hann
ekki sigla.
„Snúðu við, skip," sagði hann,„ og
sigldu framtíð og líf."
Og skipið sneri við og sigldi fram-
tíðina og lífið, og enn sá gamli maður-
inn margt, sem enginn veit.
Loks var hann þar kominn, sem
ferðin hafði byrjað, og nú var hann
orðinn svangur.
„Stansaðu skip," sagði hann, en
skipið stansaði ekki.
„Stansaðu, stansaðu," hrópaði
hann, þar til hann var orðinn hás og
kom ekki upp einu einasta orði en
skipið sigldi áfram, og sigldi um fram-
tíð og lif. Gamli maðurinn hafði
gleymt að óska þess að skipið gæti
stanzað.
Þá kom hann þar, sem jörðin hættir
að vera til, og handan hennar var
ekkert nema svartur geimurinn. Þar
vildi gamli maðurinn ekki sigla.
„Snúðu við, skip", sagði hann, „og
sigldu nú fortíð og dauða."
Og skipið sneri við, og sigldi fortið
og dauða, og gamli maðurinn dó
samstundis því nú var siglt i dauðan-
um.
Og nú sigla þær áfram, óskirnar
tvær, einhvers staðar í geimnum
löngu áður en jörðin varð til og fjar-
lægjast æ meir
Svo hvarf fjandinn aftur og gamli
maðurinn hélt enn heim á leið.
„Nú hitti ég fjandann aftur" sagði
hann, „en það var ekki meira frá
honum að fá en guði."
, ..Þú verður að óska þér einhvers,"
sagði sá deyjandi. „Nú get ég ekki
beðið lengur, þvl mér liggur svo mik-
ið á að deyja."
eftir Kára Sigurðsson
/
Oskirnar
Gamli maðurinn þakkaði fyrir sig,
þó honum fyndist nóg um hvað ræð-
an væri löng hjá guði. Svo gekk hann
aftur heim.
„Ég hitti guð," sagði hann við fé-
laga sinn á banabeðnum. „En ég er
nú ekki mikið nær fyrir þvi. Hann gaf
mér aðra óskina til, svo nú eru vand-
ræðin bara ennþá meiri. Bíddu svo-
litla stund með að deyja — ég ætla
aftur út, og vita hvort enginn er á
ferli."
Og gamli maðurinn gekk aftur út á
veginn, en nú gekk hann í hina
áttina.
Ekki hafði hann gengið lengi, er
hann rakst á fjandann. Gamli maður-
inn heilsaði honum kumpánlega, því
nú voru þeir gamlir kunningjar.
„Hvað ert þú svo sem að hlusta á
guð," sagði fjandinn. „Hann er alltaf
að sletta sér fram í min mál, og hefur
ekki hundsvit á bisniss. Hans aðferðir
eru úreltar nú á dögum. Taktu min
ráð, og óskaðu þér glaums og gleði
eftir þetta viðburðasnauða lif."
„Látum það þá verða skip," sagði
hinn, sem siglir bæði á sjó og landi."
Hinn óskaði skips, sem gæti bæði
óskað þér friðar eða kærleika, þvi þær
óskir þínar getur fjandinn ekki upp-
fyllt. Óskaðu þér visku og lærdóms,
frekar en þeirra veraldlegu auðæfa,
sem mölur og ryð granda. Ég vil samt
í engu verða minni en fjandinn, og
skal gefa þér aðra ósk, sem engin
skilyrði fylgja."
Ævin-
týri
©