Lesbók Morgunblaðsins - 03.07.1976, Blaðsíða 11
Bréf til sýslumanns-
hjónanna
á Litla-Hrauni
frá Árna Gudmundsen
í Muskegon og Washington Harbor
Höfundur bréfa þeirra, er hér fara á eftir, var Árni Guðmund-
sen, sonur Þórðar Guðmundssonar lengstum sýslumanns f Ár-
nesþingi og konu hans, Jóhönnu Lárusdóttur kaupmanns Knud-
sens f Reykjavík.
Þegar bréfin bárust að Litla Hrauni, voru þau jafnharðan
skrifuð upp og sú uppskrift send Margréti Ándreu systur Árna
og sr. Páli Sigurðssyni mági hans norður að Hjaltabakka í
Húnaþingi. Hafa bréfin varðveitzt i þeim uppskriftum, sem nú
eru geymdar f Landsbókasafni, þangað komnar úr fórum Arna
Pálssonar bókavarðar og sfðar prófessors, sonar sr. Páls og
Margrétar Ándreu. Árni Guðmundsen ritaði sfðar og birti í
Almanaki Ölafs Thorgeirssonar f Winnipeg árið 1900 þátt um
Landnám Íslendinga á Washington eyjunni. Arni heimsótti
ísland 1919. Hann átti lengstum heima á Washingtoneyju,
gegndi þar ýmsum trúnaðarstörfum og lézt í hárri elli.
F.G.
Muskegon, 31. júlí 1872
Elskulegu foreldrar mínir.
Við höfum nú um tíma stað-
næmzt hér, er þessi staður í fylk-
inu Michigan; höfum við ráfað
hér og þar um að leita að þeim
stað, sem við gætum fengið gott
erfiði og þykjum(st) nú hafa
fundið hann viðunanlegan fyrir
það fyrsta. Ég ætla þá að segja
ykkur helztu atriði ferðasögu okk-
ar frá því við komum i þann nýja
heim. Við komum þann 15. til
Quebeck og fórum þaðan samdæg-
urs með járnbrautinni áleiðis;
vorum við í 3 daga að ferðast með
henni gegnum Canada, það gekk
með seinna móti, því það var stað-
ið svo vícja við á Stationum til að
hafa vagnaskipti. Það er skemmti-
legt að keyra með járnbraut i
gegnum fallegt hérað, eins og
Ameríka í sannleika er, en við
vorum þó orðnir fullleiðir af þvi
þar við ekki gátum sofið á nótt-
unni fyrir látum og hristingi, með
þvi við líka vorum á hinztasta
vagninum, hvar maður má þakka
fyrir að hvíla sig á trébekkjum
eða þá liggja á beru gólfinu, og
valdi ég hið seinasta.
Að kvöldi hins 18. fórum við
yfir á nokkra, sem aðskilur Can-
ada frá Bandaríkjunum og renn-
ur úr einu stöðuvatni i hitt; dvöld-
um við um nóttina i Emigranthús-
inu þar ásamt fjölda Norðmanna
og Dana. Nú vorum við þá komnir
inni okkar ríki; voru koffort okk-
ar og pakkar hér skoðaðir af toll-
urum eða Toldbetjente, þar við
komum úr löndum Englendinga
og skoðuðu þeir líka dót okkar í
Liverpool, þegar við komum frá
Islandi. Enginn okkar þurfti að
borga toll nema Hans, hann varð
1872
af með 2 dollars, þar hann hafði
ný stigvél og fleira, er hann hafði
keypt í Liverpool. Daginn eftir
fórum við aftur á stað með járn-
braut, bar ekkert til tíðinda
þenna dag, við keyrðum í gegnum
staði, skóga, yfir ár, undir jörð-
inni etc. Næsta dags morgun stað-
næmdumst við á Station nokk-
urri, sem nefnist Milwaukee-
Junction, átum við þar og drukk-
um, eins og víðar, því nóg var af
veitingahúsum á leiðinni. Þegar
við komum hér inn sáum við að
skrifað stóð á veggnum með stór-
um stöfum, að 200 manns gætu
fengið hæga vinnu við að leggja
járnbraut hér í grenndinni; var
agentinn hér að segja okkur, að
við ekki skyldum fara lengra
fyrst um sinn, en reyna vinnu
þessa, og þar við flestir vorum
peningalitlir, slógum við til og
staðnæmdumst hér 10, en Páll,
Haraldur, kona, Hans og Guðrún
héldu áfram til Milwaukee. Við
gjörðúm okkur góðar vonir um, að
við hér mundum græða peninga,
og kærðum okkur hvergi. Daginn
eftir byrjuðum við á vinnu þess-
ari, og var hún erfiðari en við
höfðum ímyndað okkur, en hið
versta var, að við hittum á svo
vondan yfirmann, að hann gjörði
ekkert nema að skamma okkur út
fyrir ónýtingsskap og sagði, að við
ekki ynnum fyrir vatninu, sem
við drykkjum; okkur þótti þetta
hart, því að minnsta kosti voru
sumir okkar fullduglegir. Ég, sem
helzt gat talað við hann, bað hann
vel að lifa og skammaði hann aft-
ur svo mikið sem ég var fær um,
og vorum við einugir um að fara
frá þrælnum strax í stað, enda
gjörðum við það líka; unnum við
þar hálfan dag og fengum aðeins í
staðinn einu sinni að éta.
Við fórum þessa dags kvöld kl.
11 aftur á stað vestureftir með
járnbrautinni, og vorum við á
ferð alla nóttina; um morguninn
námum við staðar i bæ nokkrum,
sem heitir Grand Haven, heyrð-
um við hér, að þeir félagar höfðu
fyrst farið í nótt héðan til Mil-
waukee, sem liggur vestan við
vatnið Michigan, en Grand Haven
að austan, svo við höfðum góða
von um að ná i þá í Milwaukee,
áður þeir færi út á eyna, sem þá
var ásetningur þeirra, en heyrð-
um síðar, að við yrðum að bíða
eftir gufuskipinu hér til mánu-
dagskvölds, og lögðum við þá á
stað. Á skipinu hittum við dansk-
an prest að nafni Wiese, og var
hann að fara heim til sin úr emb-
ættisferðum sínum. Hann var
okkur mjög góður, spurði hann .
mig mikið hvort enginn íslenzkur
stúdent mundi vilja stunda guð-
fræði hér, og mundi hann þá fá
allt fritt þar til. Sagði ég honum
frá Páli, sem á undan var kominn,
og sagðist hann mundi tala við
hann í Milwaukee, ef við hittum
hann. Þetta varð líka, því þeir
voru þar búnir að lofa sér í járn-
brautarvinnu, en við, sem höfðum
reynt hana, og presturinn, sem
þekkti til hennar, réðum þeim frá
að ganga að henni. Við höfðum
heyrt í Grand Haven, að nóga
vinnu væri að fá á þeim stað, sem
við nú erum, við sögunarmillur,
og ráðlagði presturinn okkur að
taka hana fyrir það fyrsta, þótt
við yrðum að snúa aftur; fórum
við sama kvöld með gufuskipi til
Grand Haven aftur og þaðan hing-
að, sem er skammt frá. Kostaði
þetta okkur 3VS dollars. Við feng-
um strax vinnu hér, og eru launin
2 dollars á dag eða nálægt 22 mk.
Erum við nú búnir að vera hér 6
daga, hefi ég unniö á nóttinni, því
millur þessar ganga nótt og dag
og gjöra þær mikið. Þær eru 28
hér i bænum, og eru margir skips-
hlaðningar daglega sendir til Chi-
cago. Erfiði þetta fellur okkur
nokkuð þungt, sem von er, í fyrst-
unni. Sumir stafla borðum, hvar á
meðal ég, og verður hér allt að
ganga með dampi; vinnutíminn er
10 tímar á næturnar, en 11 á
daginn, er þægilegra að vinna á
nóttinni, því hér er afar heitt, þó
ekki svo, að við ekki höldum það
út. Eg hefi nú unnið i 6 nætur, en
hinir hafa aðeins unnið 4 og 5
daga, því_allir hafa verið hálflasn-
ir við og við, en ég ekki, nema
harðsperrum hefi ég nóg af, en
þær hljóta að fara. Að við ekki
fórum til eyjarinnar strax, kom til
af því að við heyrðum, að þeir
ekki mundu geta skaffað okkur
góða vinnu þar, og vildum því
ekki leggjast upp á þá allslausir.
Ekki er afgjört, hvort Páll geng-
ur að prestsins boði, en efst er það
i honum, ef hann fær góða ölmusu
eða styrk fyrir utan fría kennslu
og uppihald, sem hann ekki enn-
þá veit, hve mikil verður. Ekki
veit ég, hvað lengi við verðum
hér, en ljósast verður það fram-
eftir sumrinu. Við erum allir i
sama húsi, og borgum við 4'A doll
ars um vikuna fyrir fæði og her-
bergi; ef enginn dagur gengur
úr hefðum við því um mánuðinn
afgangs 30 d., sem samsvarar 54
rd. dönskum, er það allgott. Er
þetta ágætur staður fyrir duglega
vinnumenn, því nóg er að fá að
vinna. Ef þið skrifið, er bezt að
adressera bréfin hingað, þvi þó
við verðum farnir héðan, biðjum
við húsbónda okkar hér að senda
okkur þau; hún er þannig:
N.N. Esq. Muskegon
Will Street Nr. 277,
Michigan,
U.S.A.
Ég nenni nú ekki að skrifa
lengra núna, því ég þarf að fara
að sofa, þrír hrjóta í kringum mig
piltarnir og trufla því heila minn.
Kær kveðja til allra á heimil-
inu, og verið þið sjálf kær-
ast kvödd af
ykkar elskandi syni
Á. Guðmundsen.
Washington Harbor, 22. ágúst
1872
Elskulegi pabbi minn.
Ég fékk þitt góða bréf af 24. júlí
í dag, hvar fyrir ég þakka þér. Þú
getur imyndað þér, að við verðum
fegnir að fá bréf að heiman, og
einkanlega þegar við fréttum okk-
arra vellíðan. Ekki hélt ég, þegar
við kvöddum Brynjólf s^luga
daginn sem við fórum, að hann
ætti svo stutt ólifað.
Það er nú að segja af okkur
félögum, að við vorum á sögunar-
millu í Muskegon, hvaðan ég
skrifaði ykkur seinast, en þar við
vorum hálflasnir, hitinn óþolandi
og vinnan hin harðasta, tókum við
það i okkur að halda hingað til
eyjarinnar. Fóru þeir Páll, Har-
aldur og kona, Hans, Bjarni og
Ölafur Hannesson, eftir að við
höfðum dvalið þar 2 vikur, en ég
vildi reyna að þreyta lengur og
varð eftir með Óiafi í Arnarbæli
og Stefáni, en þar Olafur var æði-
lasinn og við hinir lika lumpnir,
svo viö ekki gátum unnið nerna
dag og dag, ásettum við okkur að
leggja í hinna kjölfar; höfðum við
verið þarna i 3 vikur, ég vann þar
fyrir 22$, en þetta fór allt og
meira til í mat og ferðakostnaðinn
hingað, kostaði dót okkar talsvert,
þar við þurftum að kaupa keyrslu
á því, þar sem við lentum á leið-
inni og er það ógjörningur að hafa
mikinn farangur með sér, þeg-
ar maður hringlar úr einum stað i
annan. Páll, Haraldur og María
urðu eftir í Milwaukee, fengu
þeir þar hæga vinnu, en lltilfjör-
legt kaup, hefir samt Páll fengið
loforð fyrir kennaraplássi eftir 1.
september.
Þeir Wickmann og Jón Gíslason
tóku mjög vel á móti okkur, og
búum við hér allir ennþá, höfum
lítið aðhafzt þessa 6 daga sem við
höfum dvalið hér; ég er samt
kominn í accordsvinnu hjá dönsk-
um bónda hér í næsta húsi að
nafni Koyen, hefir hann verið
Godsforvalter á Jótlandi: þar
borða ég miðdegisverð, en kvölds
og morguns hjá Wickmann. Vinna
þessi er að afbarka Cedartré, sem
hann selur stjórninni, og er þau
brúkuð I Telegrafstötter; það er
heldur létt verk, og fæ ég 5 cent
fyrir hvert og hef dútlað við það 3
dagstundir; sé ég heilan dag, get
ég að minnsta kosti fengið 1$ auk
fæðis, er það fullgott að byrja
með, er ég svo að hugsa að fara að
fella tré, fæ ég 10 cent fyrir hvert,
er það reyndar meira erfiði, en
meira gefur það af sér. Hinir
piltarnirj nefnilega Hans, Bjarni
og Stefán, eru byrjaðir að saga og
höggva brenni hjá Wickmann;
gengur það náttúrlega stirt í
byrjuninni, enda er ekki hert að
þeim. Ólafur Hannesson liggur í
Koldfeber, samt ekki þungt
haldinn. Ólafur hinn er bæði hálf-
veikur og dauður í leiðindum og
Sjá nœstu I
síðu