Lesbók Morgunblaðsins - 03.07.1976, Blaðsíða 12

Bréf til
Páís í
/
Arkvöm
frá Lofti Jónssyni mormóna í Utah
Loftur Jónsson var fæddur 24. júlí 1814, ættaður úr Landeyj-
um. Ilann bjó á Þórlaugarstöðum f Vestmannaeyjum og gegndi
um skeið ýmsum trúnaðarstörfum þar í eyjum, var m.a. kosinn
til að sitja á þjóðfundinum 1851, en af þeirri þingsetu varð ekki
vegna þátttöku hans í trúarhreyfingu mormóna, sem um það
leyti var að hefjast f Vestmannaeyjum. Loftur var kvæntur
Guðrúnu Halldórsdóttur, ekkju Jóns Oddssonar bónda f Vest-
mannae.vjum. Hún átti tvö börn af fyrra hjónabandi, Jón og
Guðrúnu, og fylgdust þau með móður sinni og stjúpa, er þau
fluttust til Utah árið 1857. Loftur hafði látið skfrast til mormóna-
trúar f Vestmannaeyjum og haft náið samband við Guðmund
Guðmundsson gullsmið eftir komu hans til eyjanna og aðra, er
höfðu sig mest f frammi við þetta nýja trúboð.
Lofti mun hafa vegnað sæmilega í nýja landinu, þó að fyrstu
árin hafi væntanlega verið erfið á ýmsa lund. Arið 1873 var hann
sendur f trúboðsferð til lslands og varð vel ágengt. I þeirri ferð
kvæntist hann ungri konu, Halldóru Árnadóttur frá llndir-
hrauni f Meðallandi, sem þá átti heima f Vestmannaeyjum. En
Guðrún kona Lofts, sem var allmiklu eldri en hann, hafði látizt
árið 1869. Unga konan fylgdist með Lofti til Utah ásamt nokkr-
um löndum, sem höfðu látið skfrast. Meðal þeirra var Guðrún
Jónsdóttir, systir Lofts, en hún var gift Einari Bjarnasyni frá
Hrffunesi, gildum bónda, og áttu þau nokkur börn. Hafði Guð-
rún með sér vestur tvær dætur þeirra, Helgu og Þorgerði, ásamt
fósturdóttur, er Gróa hét. Einar Bjarnason var mjög andvfgur
mormónatrú og var þetta hátterni konu sinnar þvert um geð, en
fékk ekki að gert.
Það mun hafa verið árið 1874, sem Loftur hélt vestur með
þessa nýju trúbræður sfna og konu. En um haustið sama ár fórst
hann af slysförum, og var það þungt áfall fyrir konu hans og
systur.
óskar einskis nema að komast
heim aftur; hann verður víst ekki
vinnufær fyrir það fyrsta, að
minnsta kosti ekki fær um harða
vinnu; hann er slæmur fyrir
brjóstinu og í bakinu, og hefir
hann áður heima verið þjáður af
þessum kvilla: hann lætur á borð
f.vrir okkur og þvær upp í Mangel
af kvenmanni, sem enginn er hér
í húsinu, síðan dóttir Einars
Bjarnasonar fór héðan. Ef Ólafi
ekki batnar í vetur, verðum við að
hafa einhver ráð til að koma
honum heim í vor. Nok om det.
Eg kann þó mikið vel við mig á
eyjunni og er hinn frískasti, finn
ekki til óyndis en hugsa mest um
að ná i skildinginn. Eyja þessi er
öll vaxin háum skógi, er ekki
langt síðan hún fór að byggjast,
svo allt er hér mikið ófullkomið
ennþá, húsin heldur lítilfjörleg,
vegir vondir etc., en lifvænlegt er
hér, því nóga vinnu má fá við
skógarhögg og fiskirí, en ekki segi
ég, að betri staður ekki finnist
fyrir okkur hér í Wisconsin, en
það dugar ekki að vera á einlægu
flakki, maður hefir ekki ráð til
þess, og verðum við hér ljósast í
vetur.
I Chicago gengur mikið á með
morð og þjófnað er enginn dagur,
að ekki séu myrtir 1—4 menn, og
hefir politíið ekki næðisamt, en
getur þó litið eða ekkert aðgjört;
gott að maður er ekki þar.
Ég skrifa mömmu næst, og
verður hún að fyrirgefa mér leti
mína í þetta skipti. Mér þætt mjög
vænt um, ef ég gæti fengið mynd
af ykkur; ég heyri, að Vigfús ætli
að ferðast austur, og vona ég
þið notið tækifærið. Þú getur víst
varla lesið þetta, því bæði er ég
skjálfhentur, og svo er líka
penninn vondur. Enda ég svo
þetta hrip óskandi ykkur alls hins
bezta.
Þinn elskandi sonur
A. Guðmundsen.
Bjarni: Árna-Bjarni Sveinbjörns-
son frá Reykjavík. — Ólafur í
Arnarbæli: sonur sr. Guðmundar
Johnsens í Arnarbæli. — Stefán:
Stefán Ólafur Stephensen frá
Reykjavík, — Wickmann: Willi-
am Wickmann, danskur að ætt,
hafði verið verzlunarþjónn á
íslandi um tíu ára skeið, síðast á
Eyrarbakka, en fór þaðan vestur
um haf 1865 og settist að fyrst í
Milwaukee, en seinna á Washing
toneyju. Hann skrifaðist á við
Guðmund Thorgrímsen
kaupmanna á Eyrarbakka, fyrr-
um húsbónda sinn, og mun þar
kveikjan að vesturferðum þeim,
er hér um ræðir. — Koyen:
Edward William Koyen. —
Godsforvalter: umboðsmaður
jarðeigna. — Telegrafstötter:
símastaurar. — Koldfeber:
hitasótt.
Washington Harbor, 4. október
1872.
Elsk'ulega mamma.
Þótt við ekki séum búnir að fá
bréf að heiman ennþá, þorum við
ekki að draga að skrifa, því ekki
er víst, að við náum í seinasta
dampskip frá Englandi, ef það
dregst lengur að skrifa; samt sem
áður vonumst við eftir bréfunum
á morgun, en pósturinn fer líka á
morgun héðan. Hefi ég nú satt að
segja ekki margt að skrifa núna.
Við höfum verið hér á eyjunni
síðan ég skrifaði seinast; ég hefi
verið I vinnu hjá þessum manni,
er ég nefndi í bréfi til pabba, og
er nú fluttur alveg þangað; líður
mér uppá hið bezta. Ég hefi ekki
grætt mikið eenþá, en samt meir
Eg er snart þreyttur að skrifa
mínum kunningjum og fá aldrei
bréf aftur.
Lofti þykja landar heima
tregir að skrifa sér og biður Pól
að ýta undir þá. Hann lýsir
búskap slnum og uppskeru að
nokkru, en notar taekifærið til
að flytja stutt trúboðserindi I
þeirri von, að fleiri en Páll sjái
bréfið. Hann biður um fréttir
frá alþingi og öðru markverðu,
sem gerist heima.
Spanish Fork, 27. apríl 1865.
en félagar mínir, sem allir hafa
verið hjá Wickmann að höggva
skóg. Ég býst við, að ég verði hér í
vetur, hvað sem hinir gjöra, því
það er það vitlausasta, sem maður
gjörir, að vera að hringla úr ein-
um stað í annan, þótt maður gæti
einhvers staðar fengið betri stað
en maður hefir, en í vor fer ég
ljósast eitthvað út í buskann. Ég
hefi verið nokkurn veginn frísk-
ur síðan ég kom hingað, enda
hefi ég ekki lagt mikið á mig
með vinnu, því ég hefi engan
yfirmann (eða sem þeir kalla
bas [e. boss']) til að reka á eftir
mér, þar ég hefi haft accord-
vinnu það er þægilegra fyrir
alla, en einkanlega fyrir þá
sem sjálfir hafa verið bas, eins og
ég kvað hafa verið. Ekki hefir
mér leiðzt miggildireinu hvarég
er í veröldinni, ef ég hefi eitthvað
að éta og nettmenni að umgangast
— þeir finnast hér eins og annar-
Elskulegi Páll Sigurðsson!
Eftir mjög langa eftirvænting
að fá svar uppá það bréf, sem eg
skrifaði þér síðastliðið ár i febrú-
armánuði, en þó forgefins, tek eg
mér pennann í hönd aftur á ný að
skrifa þér fáar línur, jafnvel þó
eg þenki það verði ekki svo lang-
ort sem eg skrifa þennan gang
sem það var síðast. Eg vil ekki
skrifa í þetta bréf hvað eg skrif-
aði í það annað, því eg vonast til
þú hafir fengið það, ef vorir
landsmenn ekki hafa stungið því
staðar —; ekki er maður fullur
hér með degi hverjum, hér fæst
lítið af drykkjuvörum, er þetta
þvi sá bezti staður fyrir menn,
sem vilja hætta að smakka sop-
ann eða fyrir þá, sem ekki vilja
læra það; bættur sá skaðinn, segi
ég, og svo munt þú segja. Guðrún
Ingvarsdóttir er min þjónusta, og
leysir hún það prýðilega af hendi;
fötin mín standa sig ennþá, samt
er komið gat á mórauðan sokk,
sem ég ekki man, hvaðan er ætt-
aður; slíkir sokkar sem okkar
finnast ekki í Ameríku. Bjarni
Sveinbjörnsson missti alla sína á
leiðinni ásamt mörgu öðru, skaði
fyrir hann. Ég er viss um, að þú
ekki saknaðir Strokkhóls, ef þú
ættir hús hér á eyjunni og hefðir
nóg Caffe og saltkjötssúpu, þvi
hér er mjög hyggeligt. Piltarnir
sumir eru nú farnir að hugsa um
að taka sé land í vor, og verð ég þá
ljósast með en samt líkast til ekki
undir stól, hvað ég ekki get séð
hafi verið stór fordeill fyrir þá,
nema með svo móti það hefðu
verið þeir sem áttu að svara pen-
ingum stjúpbarna minna, þar það
hlýddi fyrir einn deil uppá þá, og
væntanlega hefur annað bréf ver-
ið í fylgi með því til þeirra sjálfra,
sem peningunum skyldu svara.
Sem sagt, eg vil ekki skrifa meira
þennan gang þessu viðvíkjandi,
þar eg vona að þessi áðurnefndu
bréf hafi komizt til míns kæra
föðurlands, Islands.
Nú vil eg skrifa þér nokkuð lítið
um mína hagi og minna lands-
manna, sem búa hér í Utah, svo ef
það er nokkur af okkar ógleyman-
legu löndum, sem hefur lyst að
heyra hvernig okkar kringum-
stæður eru, að þeir geti fengið að
sjá og heyra nokkuð lítið þar um
skrifað með minni eigin hendi.
Það er þá fyrst, að við lifum hér
allir tsiendararnir í þessum bæ
með góðri heilsu og höfum það
utmert gott í andlegum og líkam-
legum efnum. Eg sagði allir utan
G. Guðmundsson og Christín, þau
eru i öðrum dölum, eg trúi hann
er tvö til þrjúhundruð mílur hér
frá, en hún máske eitt hundrað.
— Hér frá þessum dölum eru
engin sérleg nýheit utan hér hef-
ur verið mikið harður vetur eftir
því sem hér plægir að vera, og
ennnú frýs hér á hverri nóttu. Þó
hafa flestir fengið sina hveiti i
jörðina hér i þessum bæ, og þó
það hafi verið harður vetur, hafa
nautkindur gengið úti hér i allan
vetur i hundraðavísu og eru spik-
feitar. Þó hef ég heyrt, að sum-
staðar i öðrum býjum hafi dáið
nokkrar, hvar veturinn hefur ver-
ið ennnú harðari, þvi margir af
hér innfæddum mönnum samla
ekki miklu heyi á sumrin og hafa
svo ekki neitt að gefa sinum
skepnum á vetrin. Er heldur ekki
mögulegt að afla svo mikið hey
fyrir þá sem hafa frá 50 til 100
nautkindur og eftir því af sauðfé
og hrossum. Þó er hér i almenni-
legheitum minnst af hrossum.
Þeir villtu Indíánar eru fremur
venju nokkuð órólegir nú um
stundir, sem hefur komið af því
þeir hafa stolið nautkindum og
var sótt eftir að ná þeim aftur frá
þeim, en gekk ekki greitt, hvar út
af flaut, að nokkrir menn af bæði
hvítum og Indíönum voru drepn-
ir. En þó þeir séu vondir, nefni-
hér á eyjunni; það er samt alveg
óvíst ennþá, hvort þetta verður
næsta ár eða hvar. Ólafur Hannes-
son liggur ennþá í Koldfeber, og
hefi ég komið honum fyrir i sama
húsi og ég er, og er þar vel hjúkr-
að að honum; hann lá í 6 vikur hjá
Guðmundi frá Mundakoti, en þar
er svo mikill trekkur í húsinu,
sem við héldum kannske mundi
olla, að honum ekki batnaði, og
tókum hann því þaðan.
Ég verð nú að segja þér, hvað
við helzt mötumst á hér er það:
hveitibrauð, smjör, hveitigrautur,
pönnukökur, caffi, kartöflur, —
lítið um kjöt — óþrjótandi sýróp,
kál og næpur, flesk og fiskur
o.s.frv. Mér verður mikið vel af
þessum mat, og hefi rífandi
Appetit samt langar mig I svið,
hangikjöt, spaðsúpu, beuf, lunda-
bagga og síldarsalat, kjamma^ýsu,
þorsk, rauðmaga, stokkandir og
steik.
lega Indianarnir, er aldrei að ótt-
ast þá inn í bæjunum, því þar
koma þeir mikið litið þegar illt er
i þeim.
Nú er sagt að það langa og blóð-
uga stríð millum þeirra norðlægu
og suðlægu staða sé á enda, í það
minnsta um stund, því þeir suð-
lægu hafa gefið sig upp. En litlum
tíma eftir héldu þeir í norður-
stöðvunum dans og komidíur, sem
þeir kalla, hvar inni var i leikhús-
inu presidentinn, sem þeir svo
kalla, það er að segja sá æðsti líka
sem kóngur yfir þeim norðlægu
stöðum, og þá er leikurinn stóð
sem hæst kom þar inn einn maður
rétt inn til president Lynken,
hvar hann sat á stóli, og skaut
hann með pístólu rétt í höfuðið,
og eftir hann hafði skotið hann,
veifaði aðkomumaður upp hend-
inni með stórum hníf i og hrópar
hátt á gríska tungu: Þar liggur
hann sá blóðhundur, eða hér um
bil þvi líknandi, og eftir það gekk
hann út, og rétt um sama bil var
sá, sem honum stóð næstur, skot-
inn, liggjandi veikur i sinni sæng,
þó er sagt hann sé ekki dauður,
lika einnig þrír vaktarar, sem
stóðu utan fyrir hans húsdyr, og
sonur hans. Þó er sagt að sonur
hans heldur ekki sé dauður.
Til þess að þú eða þeir, sem
kunna að sjá þetta bréf, vil eg
skrifa nokkur orð viðvíkjandi
mínum kringumstæðum, þar
flestir sögðu eg ekki gæti fengið
það eins gott og því síður betra en
eg hafði það heima. Eg hef ekki
nema þrjá menn til að fæða og
klæða og aflaði sfðasta haust 75
bussel hveiti, 20 bussel korn, 30
galon síróp og 20 bussel hafra. Eg
hef 14 nautkindur, þar af eru 5
kýr mjólkandi, 18 sauðkindur
með ungu og gömlu og meri með
tryppi. Flestir hlutir eru hér dýr-
ir, 1 bussel hveiti 5 dolla, hveiti-
mjöl hefur verið í vetur frá 12 til
15 dolla 100 pund.
Þar eg nú get komið þessu bréfi
beinlinis til Kaupmannahafnar
með manni, sem er sendur þangað
frá þessum bæ til að prédika það
sanna hreina og óumbreytta Vors
Herra og Frelsara Jesú Christi
Evangelium, vil eg bæta hér við
fáum linum því viðvíkjandi:
Mínir elskuðu og ógleymanlegu
kæru landar, sem ég þekki til og
bið fyrir dag og nótt í mínu
hjarta, og trúa að eitt líf skal
koma eftir þetta, mættu vakna
upp og sjá að tíðin er nærri þá
Þegar þú hugsar um að þú ekki
færð neitt bréf rá mér fyrr en í
marz eða apríl — því fyrsta gufu-
skip kemur ekki fyrr til Islands
— þá segi ég að þetta er æðiþunnt
bréf, en ég veit þú tekur viljann
fyrir verkið. Ég hlakka til að fá
bréf að heiman, vona ég það verði
bráðum, einnig vonast ég fastlega
eftir mynd af ykkur, en þó helzt
að heyra ykkar vellíðan. Þeim,
sem ég ekki skrifa, bið ég þig bera
kæra kveðju mína. Oft dreymir
mig heim, þykist ég þá vera kom-
inn úr Ameríku og vera stór uppá
það, kannske slíkt rætist ein-
hvern tíma en þá verður líka
breyting orðin á mörgu, sem helzt
mætti vera óbreytt.
Heilsaðu paþba kærlega og
drengjunum samt Nýju og Borgu.
Að þú og þið öll megið ætið lifa
sem bezt, þess óskar
þinn elskandi sonur
A. Guðmundsen.