Lesbók Morgunblaðsins - 25.07.1976, Blaðsíða 4
Birgir Harðarson við vinnu sína
Lang algengasta brauðid
á borðum íslendinga er
hvíta heilhveitibrauðið og
vel gæti svo verið að við
könnun kæmi í ljós, að við
ættum eitt Norðurlanda-
metið þar. Meðal annars
er okkur sagt að á sjúkra-
húsum hérlendis sé varla
boðið upp á annað brauð
en það hvíta.
Ekki eru þó allir sam-
mála um ágæti hvíta hveit-
isins og því er ekki úr vegi
að vekja fólk til umhugs-
unar um brauðneyzluna.
Þar sem brauð er sú fæðu-
tegund, sem flestir ef
ekki allir, leggja sér til
munns daglega hlýtur það
að skipta nokkru máli,
hvers konar matur
brauðið er.
Tveir ágætir bakarar
láta hér í ljós álit sitt þeir
Birgir Harðarson, bakari
hjá Náttúrulækningafé-
lagi íslands og Gísli Ólafs-
son, sem á nærri 60 ára
starfsferil að baki í iðn-
inni. Hann hefur undan-
farin ár kennt bakaranem-
um við Iðnskólann.
Brauð tekin úr ofninum
Vort |
daglega
brauð
Lesbókin fer á stúfana og athugar,
hvernig brauð við borðum — hvort
íslenzk brauðgerð sé vandanum
vaxin og hvort ástæða sé til að við
breytum brauðneyzluvenjum okkar.
20—30 efni
numin brott
Eins ok kunnugt er berst Nátt-
úrulækningarélag Islands harðri
baráttu sesn hvíta hveitinu og í
riti félagsíns 3. hefti 1974 birtist
grein scm heitir „Sannleikurinn
uni hvíta hveitið" eftir John Lear
í þyðingu Eggerts V. Kristinsson-
ar, en þar er dregin upp all
skuggaleg mynd af þeirri með-
höndlun, sem hveitið fær, áður en
það verður svona hvítt útlits eins
og við þekkjum það helzt.
Þar er sagt, að við „hreinsun-
ina“ séu numin á brott af þessum
ágæta jarðargróðri, sem hveiti-
kornið er, milli 20 og 30 efni, sem
hvert um sig gegnir sínu ákyeðna
hlutverki við að b.vggja upp og
styrkja líkamshcilsu manna.
Magnið, sem numið er á brott af
þessum gagnlegu efnum, er í
flestum tilfellum frá 70—80% af
hverju þcirra.
Ilratið. þ.e.a.s. kímið og hýðið
er síðan aðallcga notað til
skepnufóðurs erlendis, þar sem
hreinsunin fer fram. En í hveitið
hvíta, sem ætlað er til manneldis,
er bætt 3—4 tegundum af víta-
mínum (stundum og stundum
ekki), sem sum eru unnin kem-
ískt, svo þau koma líkamanum að
litlu gagni.
I grcininni stendur að þessar
upplýsingar hafi komið fram á
almcnningsfundi, sem haldinn
var í YVashington, en sá fundur
var haldinn á vcgum undirnefnd-
ar Bandaríkjaþings og fjallaði
um orku og umhverfismál.
Eingöngu bakað
úr heilhveiti
t bakaríi Náttúrulækningafé-
lagsins við Iloltavcg er eingöngu
bakað úr heilhveiti, sem Náltúru-
lækningafélagið flytur inn og það
er malað á hverjum degi, 3—400
kg, sem er dagskammtur.
Tegundirnar, sem þar eru á
boðstólum eru venjulegt heil-
hveitibrauð, hunangsbrauð,
kúmenbrauð og iJnarbrauð. Auk
þess eru hakaðar kringlur, tvíbök-
ur og furstakökur, allt úr heil-
hveiti.
„Við seljum hrauðin í 11 verzl-
anir í Ileykjavík," sagði IJirgir
Harðarson, „í náttúrulækningafé-
lagsbúðirnar við Oðinstorg og
Laugaveg og auðvitað á heilsu-
ha>li félagsins í Hveragerði. Auk
þess seljum við nokkuð til Akur-
eyrar og Akraness."
„Ilver telur þú að sé ástæðan til
þess að brauð úr hvfta hveitinu
eru svo miklu algengari á borðum
tslendinga en hcilhvcitihrauðin?
Fólk gerir sér ef til vill ekki
Ijóst hve hvíta hveitið inniheldur
litla næringu. Ein ástæðan getur
líka verið sú að hvíta hveitið
geymist betur en heilhveitið,
vegna þess að skordýr sækja ekki
í það. Sumir segja að þar sýni þau
sína náttúrugreind. Nú svo er líka
meiri vandi að baka úr heilhveiti.
Brauð úr heilhveiti lyftast ekki
eins vel og hin og sumum finnst
það atriði skipta máli. Hins vegar
geymast brauðin sjálf eins vel,
sem bökuð eru úr heilhveiti og
sum hrauðin frá okkur batna
jafnvel við hæfilega geymslu.
Ilráefnið í brauðin okkar er
dýrara en hjá þeim, sem ekki
mala hveitið sjálfir en verðið á
hrauðum er háð verðlagsákvæð-
um svo verðið er það sama.“
„Hvaðan koma uppskriftirn-
ar?“
Bakarí Náttúrulækningafélags-
ins hefur starfað frá því fyrir
1960 og uppskriftirnar hafa
þróast hjá bökurunum, sem hér
hafa starfað síðan — þær eru
ekkert leyndarmál.
„Og hvað hafa þessi brauð sér-
staklega til síns ágætis?"
„Fyrst og fremst það að þau eru
bökuð úr nýmöluðu heilhveiti og
eru þvf bragðmeiri og hafa meira
næringargildi en önnur brauð —
og þá sérstaklega hunangsbrauð-
in, enda vaxa vinsældir þcirra
stöðugt.
Brauð eru holl og
næringarrík fæða
Við spurðum (Jísla Olafsson
hakara um afstöðu hans til hvíta
hvcitisins og fer svar hans hér á
eftir:
„Þegar leitað er upplýsinga til
mín um hrauð, þ.e.a.s. matbrauð,
sem svo eru nefnd til aðgreining-
ar frá t.d. kaffihrauði, þá segi ég
strax umhúðalaust að brauð eru
holl og næringarmikil fæða, þar
að auki sú lang-ódýrasta, sem