Lesbók Morgunblaðsins - 25.07.1976, Blaðsíða 14

Lilli Palmer
segir frð
þess að prófa lýsingu; menn vildu
sjá, hvernig ég liti út á tjaldi. Eg
fékk ekkert að leika. Og ég ksá
Gary Gooper hvergi. Ég átti
aðeins að standa fyrir framan
myndavélarnar og snúa höfðinu
sitt á hvað.
Vika leið áður en ég sá Cooper.
Ekkert var leikið f það sinn
fremur en fyrr. Átti aðeins að
reyna, hvernig við „færum hvort
öðru“. Við vorum fáránleg á að
lita. Ég náði honum rúmlega i
beltisstað. Varð að skjóta undir
mig kassa. Á þeim kassa varð ég
að standa allan timann meðan
stóð á töku myndarinnar.
Mér tókst að stama upp al-
gengum kveðjuorðum þegar við
Cooper hittumst. „Halló“, svarði
hann og deplaði augunum góðlát-
lega til mfn. Það þarf varla að
segja frá því, að upp frá þessu
hafði ég tæpast af honum augun f
margar vikur!
Cooper leit út nákvæmlega eins
og ég hafði hugsað mér hann,
nema hann var orðinn gráhærður.
Hann var eldri, en ég hafði
haldið. Hann var frekar svifa-
seinn, taiaði skýrt og einarðlega
en sjaldan. Hann þreyttist fljótt.
Þegar hann varð þreyttur, settist
hann niður dró hattinn niður
fyrir augu og sofnaði samstundis
þar sem hann var kominn.
Hann var ákaflega látlaus maður
Hann blandaði geði við samleik-
ara sína og tæknimenn. Hann
mælti fátt. Og sofnaði ævinlega
nokkrum sinnum á dag.
Fritz Lang, leikstjóri, var öðru
vísi gerður. Hann verður ævin-
lega talinn til mestu leikstjóra
Þjóðverja. En hann vissi það líka.
Hann var harðstjóri og varð sí-
fellt erfiðara að lynda við hann.
Mér leið illa undir stjórn hans.
Hann átti það til að reka upp
öskur, ef úrskeiðis gekk. En hann
öskraði ekki á neinn nema mig.
Við hina var hann aðeins byrstur
Þó var hann kurteis við Cooper.
Vort
daglega
brauö
- Framhald af bls. 5
töflu úr norskri bók „Bakverk“
eftir Arne Schulsrud, útg. 1975.
Ég var búin að fá mig fullsadda
eftir mánuðinn. Dag einn var ver-
ið að taka mynd af atriði, sem
gerðist á krá. Ég var skæruliði og
með mér voru tveir félagar mínir.
Vörðum við krána fyrir fasistum.
Ég átti að hlaupa yfir sviðið — og
stíga vinstri fæti fram á undan
hægri, þegar ég hlypi af stað. Svo
átti ég að brjóta rúðu með hríð-
skotabyssu og hefja skothríð. Ég
steig fram hægri fæti og hljóp af
stað. Ég eyðilagði atriðið sem sé
strax í byrjun. En ég lét ekki við
það sitja. Ég potaði byssunni var-
lega í gluggann, af því mér stóð
stuggur af glerbrotunum — enda
brotnaði rúðan ekki fyrr en í ann-
arra tilraun. Svo tók ég í gikkinn.
En þá tókst ekki betur til en svo,
að brennheit skothylkin féllu á
fætur mína og brenndu mig, enda
rak ég upp sársaukavein.
Lang æpti: „Stöðvið myndatök-
una!“ Svo réðst hann á mig og
hellti yfir mig svfvirðingunum.
Svo varð þögn. Lang beið þess, að
ég bæðist afsökunar. En mér var
nóg boðið. Ég lagði frá mér byss-
una og fór að skoða brunagötin á
sokkunum mfnum. Svo sléttaði ég
pilsið, hristi glerbrotin úr húf-
unni minni og gekk til dyra fram
hjá Lang og myndavélinni.
Þannig fór það þá! Þetta var
fyrsta kvikmyndin mín f Holly-
wood. Ég hafði fengið aðalhlut-
verk með Gary Cooper. Þetta
hafði mig dreymt um alla ævi. Og
nú var ég búin að spilla því öllu!
Ég staulaðist inn í húsvagninn
minn og fór að hágráta.
Þá var barið að dyrum. Einhver
kallaði: „Ertu þarna, ungfrú
Palmer?“ „Já,“ svaraði ég vesæld-
arlega. „Megum við koma inn?“
„Hverjir eruð þið?“ „Tækni-
mennirnir. Blessuð opnaðu. Við
erum að stikna hérna.“
Ég opnaði og þrír menn komu
inn. Þetta voru fulltrúar tækni-
mannanna í kvikmyndaverinu.
„Þú ert ókunnug hérna,“ sagði
einn þeirra. „En nú skaltu heyra.
Hér i landi eigum við ekki svona
óskuröpum að venjast. Það getur
vel verið, að þið í Evrópu séuð
vön þeim, en það er annað mál.
Ertu í leikarafélaginu? Þú skalt
tala við umboðsmanninn þinn.
Láttu hann vinna fyrir kaupinu
A norsku töflunni sést greini-
lega að hveitimjölið hefur misst
nokkuð af stnu ágæti, svo sem
járni og vítamíni, en ýmsir kostir
þess eru þó eftir, s.s. protein og
vottur af öllu hinu. Mér dcttur í
hug gamall íslenzkur málsháttur,
sem er þannig: „Það er fleira
matur en feitt kjöt“. Og vitað er
að f sumum löndum er það f lög-
um að blanda skuli járni, kalki og
vítamínum í hveitimjölið í stað-
sínu. Segðu honum að tala við
Lang og koma vitinu fyrir hann.
Við erum hættir. Bless“. Og svo
voru þeir farnir.
Þannig gekk í þrjá daga, að
ekkert var unnið við myndina.
Loks var samið. Fritz Lang átti að
halda áfram stjórn myndarinnar.
En maður frá stjórn fyrirtækisins
skyldi vera viðstaddur töku allra
atriða, sem ég léki í og sjá til þess,
að sæmilegur vinnufriður væri á
staðnum. Fritz Lang yrti aldrei á
mig eftir þetta nema rétt til að
gefa mér fyrirskipanir og var þá
mjög stuttorður.
Þegar töku myndarinnar lauk
og ég ætlaði út úr kvikmyndaver-
inu beið Gary Cooper eftir mér
frammi á gangi, Hann var að æfa
sig i golfi, þegar ég kom að hon-
um. Enga hafði hann kylfuna, en
ég sá, að honum tókst samt vel til!
„Heyrðu,“ sagði hann, „hérna ..
það var þetta með Lang. Það ...
ég hafði sjálfsagt átt að ... hm ...
en það hefur bara aldrei látið mér
vel að setja ofan í við menn. Það
er eins og mig skorti alltaf orð. Ég
þarf handrit. Skilurðu mig?“
Ég skildi hann. Hann var ekki
beinlfnis fæddur ræðumaður.
Þögnin var hans bezta vopn. En
hvað, sem um það var, þá vorum
við Cooper alltar vinir upp frá
þessu.
Mörgum árum sfðar hittumst
við af tilviljun á byggingarlóð þar
sem vinir okkar beggja voru að
byggja yfir sig. Það urðu fagnað-
arfundir.
„Heyrðu,“ sagði hann svo og
horfði á mig rannsóknaraugum.
„Hvernig gengur annars?" „Allt
gengur að óskum, Gary," sagði ég.
Ég vonaði, að hann hefði ekki séð,
hve mér brá. Hann var gerbreytt-
ur; hann virtist nærri glær.
Hann virti mig náið fyrir sér.
„Er það nú alveg víst?“ „Já,
Gary.“ Hann kinkaði kolli ánægð-
ur og við gengum inn í húsið
saman. Ég vissi það ekki þá, að
hann átti aðeins nokkra mánuði
ólifaða, þegar þetta var.
Ég komst brátt að þvf, að vo -
laust væri að vera hamingjusam-
ur í hjónabandi til lengdar í
Hollywood. Það voru of margir
gikkir í veiðistöðinni. Bezt virtist
þeim ganga, sem giftust seint og
inn fyrir það sem fór forgörðum
við mölunina. Slíkt hveitimjöl
hefur einmitt vcrið hér f bak-
arfum og er kannske enn. Þó veit
ég það samt ekki eins og stendur.
Franskbrauð eru ekki eingöngu
hvítt hveiti, vatn og lyftiduft,
heldur þar að auki feiti, sykur,
undanrennumjólkurduft og
pressuger, en ALLS EKKI
LYFTIDUFT. Pressuger er mjög
auðugt af B-vítamfnum. 1 hverju
einstöku 500 gr brauði eru 10 gr
af pressugeri, sem eykst miirgum
sinnum meðan á gerjun stendur.
Þar að auki ér gott franskbrauð
t.d. með osti eitt bezta kaffibrauð
og á ég þá bæði við, hve mikið
sælgæti það er og hvað það er góð
næring.
l’tKcfandi: H.f. Arvakur, Hcykjavfk
Framk\ .slj.: Ilaraldur Svcinssun
Rilsljúrar: Mallhfas Juhanncsscn
Sl> rrnir (íunnarssun
Rilstj.fllr.: (íísli Sij'urðssun
AuulvsinKar: Arni (iarðar Krislinsson
Ritsljúrn: Aðalslræli 6. Sfmi 10100
höfðu þá slett öllu úr klaufunum
áður. Líklega voru þeir orðnir
fullsaddir. Eða bara breyttir og
leiðir.
Það var eitt kvöldið, að þekkt
kvikmyndastjarna hélt veizlu til
heiðurs öllum þeim leikurum,
sem áttu tíu ára hjónaband eða
lengra að baki. Við Rex uppfyllt-
um þetta skilyrði og því var okkur
boðið. Allir viðstaddir höfðu ein-
hvern tíma verið ótrúir mökum
sínum eða voru það einmitt um
þessar mundir. Það var mér kunn-
ugt um. En gestgjafinn hélt samt
hjartnæma ræðu og svo var skál-
að fyrir hjónabandinu.
Gestgjafinn hafði verið kvænt-
ur í 20 ár og átti nokkur börn.
Hann var samt í þingum við unga
stúlku um þetta leyti og gengu
þau sfðar i hjónaband. En hann
var í sólskinsskapi þetta kvöld.
Honum hafði aldrei orðið alvar-
lega á f messunni. Hann var
ánægður.
Rex var óánægður. Hann hafði
fallið fyrir freistingu. Þegar það
varð loks lýðum ljóst vakti það
slfkan hugaræsing, að menn
brugðu jafnvel við og sögðu hjá-
konum sfnum upp i dauðans of-
boði til þess, að ekki kæmist upp
um þá líka!
Það var f einhverri fyrstu veizl-
unni, sem við sóttum f Hollywood,
að við vorum rétt komin inn úr
dyrunum, þegar stúlka nokkur
sveif á okkur. „Komdu," sagði
hún umbúðalaust við Rex. Þau
höfðu ekki einu sinni verið kynnt.
„Komdu. Ég ætla að kenna þér að
dansa rúmbu.,, Hún hálfdró hann
út á gólfið, lagði hendurnar um
hálsinn á honum og þau fóru að
dansa.
Ég veitti þvf eftirtekt, að ein-
hver stóð við hlið mér. Það var
Mary Lee Fairbanks, kona Dougl-
as Fairbanks yngra. „Hugsaðu
ekkert um þetta,“ sagði hún við
mig. „Þær láta svona alltaf, stúlk-
urnar hérna. Þær ætla sér ekkert
illt með þessu." „Hver er þessi
stúlka?" spurði ég.
„Lana Turner. Hún hefur ekk-
ert illt f hyggju. Hún er bara að
gera að gamni sinu. Það er allt og
sumt. Þú venst þessu." Það reynd-
ist rétt. Það fór svo að lokum, að
ég vandist því.
Nú þykist ég hafa gert nokkra
grein fyrir hvíta hveitinu og
hrauðum úr því frá mínu sjónar-
horni þött enn séu ótaldir þeir
möguleikar sem bakarinn hefur
til að sýna getu sína vegna hvíta
hvcitisins, en sem ekki er hægt á
sama hátt með hcilmalað hvciti.
Varðandi spurninguna um það
hver hlutföllin séu í sölu fransk-
brauða og heilhveitibrauða er þvf
að svara að nákvæmar tölur eru
hvergi til um það. Ekki heldur
um það hvað mikið meira selst af
brauðum úr grófu rúgmjöli en úr
finmöluðu mjöli.
Afstaða bakara yfirleitt til
hvíta hveitisins býst ég við að sé
svipuð þvl sem ég hef gefið I skyn
af sjálfum mér. Ég þori að full-
yrða að þeir hafa aldrei gert til-
raun til að fá meiri sölu á fransk-
brauðum. Frekar eru dæmi þess
að bakarar hafi auglýst gróf
hvcitibrauö.
Ilvort bakaranemar læri nær-
ingarefnafræði? Því er til að
svara að síðastliðin 10 ár hefur
bakaranemum við Iðnskólann í
Reykjavík verið kennd efnisfræði
fyrir bakara og þar af leiðandi
um leið nokkuð í næringarefna-
fræði. Þetta er mikil framför frá
því sem áður var og þvf verið
mjög vel tekið.
Ég var
barinn
Framhald af bls. 3
. . . þaö voru ekki fleiri bækur til
nema ein, Felsenborgarsögurnar
..." (L.h., bls.9.)
VIII.
„Var þá um engin vanaleg skrif-
færi að ræða. En mjög fór ég nú
að hugsa um skrift og er ég var
úti við skrifaði ég með fingrunum
á svellið og gerði svo mikið að því
að eldra fólkinu þótti meira en
nóg, og mælti það við mig á þessa
leið: Þú átt ekki að vera að þessu
bölvuðu krassi, sem þú veizt ekki
hvað er. Það var einusinni strák-
ur sem var að svona krassi og
skrifaði sig til skrattans."
(M.H.M., bls. 39.)
„Það var heldur ekki til neinn
pappír, og þó hann væri til þá
mátti ekki eyða honum. Hann
stalst til að krota með prikinu
sfnu f moldarflög eða á snjó, en
þetta var honum bannað, og sagt
hann skrifaði sig til skrattans."
(L.h., bls. 10.)
IX.
„Fóstra mín ... var hatursmaður
allra bókmennta". (M.H.M., bls.
13)
„KaramiIIa húsfreyja var haturs-
maður bókmenta". (L.h., bls. 10)
X.
„Einu sinni var ég staddur hjá
henni úti í skemmu, þar sá ég
rifrildi af bók ... i gamalli hnikla-
skúffu ... Ég spurði fóstru mína
hvort ég mætti taka það. Hún
svaraði: „Hvað ætlarðu að gera
með það elskan mfn? Það hefur
enginn gott af því að liggja I bók-
um“. Ég tók þó bókina og bar
hana inn, i barmi minum og þorði
varla að láta sjá hana“. ( M.H.M.,
bls. 19.)
„Fóstra hans var að leita að týnd-
um grip í ruslastokki, og
dreingurinn stendur á bak við
hana, þá kemur upp úr ruslinu
rifrildi af gamalli skræðu.
Má ég eiga? sagði Ó. Kárason
Ljósvíkíngur.
Nei — pa, sagði húsfrú Kamarilla.
Svei þvf.
En honum tókst samt að nálgast
bókina án þess fóstra hans vissi,
og stakk henni inn á sig og
geymdi hana á brjósti sinu skamt
frá hjartanu". (L.h., bls. 12 —
13.)
XI.
„Á þessum misserum var ég orð-
inn svo læs að ég var „húslestrar-
fær“ og var ég látinn lesa kvöld-
lesturinn“. (M.H.M., bls 19.)
„En fóstrunni tók að deprast sýn,
og Óli litli var ekki fullra tíu ára
þegar hann var látinn lesa lestur-
inn á lítilf jörlegri hátíðum".
(L.h., bls. 17.)
XII.
„Frá því ég var á 9. ári og allt til
1896 fannst mér sem Guðsauglit
stæði allstaðar opið fyrir mér, var
sem ég heyrði alla náttúruna taka
undir kraftbirtingarhljóm guð-
dómsins, og ég sjálfur var líka í
þvi raddflóði, að mér fannst. Þó
fannst mér mitt ég vera svo litið í
þeim dýrðarljóma". (M.H.M., bls.
57 — 58).
„Hann var sem sé ekki orðinn
fullra níu ára þegar hann fór
fyrst að verða fyrir andlegri
reynslu. ... Þá finnst honum eins
og guðs auglit standi opið fyrir
sér. Hann finnur guðdóminn birt-
Framhald á bls. 16
Hveiti- Heilmalað
mjöl 78% hveiti 100%
Vatn 15% 14%
Aska 0,5— -0,6% 1,6%
Protein 11,5% 12%
Feiti 1,5% 2%
Kolvetni 71% 68,6%
Járn l,5mg/100gr 3,9mg/100gr
Vítamín 0,19%
0,45%
Vítamín B2 0,06% 0,15%
Niacin 1,4% 4,3%