Lesbók Morgunblaðsins - 15.08.1976, Blaðsíða 8

Að ofan: Konan
var Vigeland hug-
stætt yrkisefni og
hér er ein af fjöl-
mörgum konu-
myndum hans.
Fyrirsætan var
engin önnur en
Inga Syvertsen,
sem hér er sagt
frá. Til hægri:
Þetta portret gerði
Vigeland af Ingu
Syvertsen, meðan
á sambúð þeirra
stóð.
AmeDurban Ko
Þegar litið er á hinn mikla fjölda af
brjóstmyndum, sem Gustav Vigeland
gerði, er það athyglisvert, hve fáar
þeirra eru af konum. Og hann var svo
sannarlega enginn kvenhatari. En
hann sóttist eftir frægu fólki. Og þá
voru þær sárafáar, sem komu til
greina. Stytta hans af Jóhönnu
Dybwad, leikkonu, sem þá varenn
ung, vareiginlega hin eina sinnar
tegundarfrá þessum tima.
En nálægt röð frægra brjóstmynda
eða öllu heldur stytta af frægu fólki í
safni Vigelands er mynd af konu. And
litsdrættirnir eru skýrir, ennið hátt og
hvelft, augun björt undir háu nefbaki,
sem fellur vel inn í ennið, langt
andlitið í umgjörð skrýfðra lokka,
munúðarlegur munnur yfir skarpri
höku. Það er ekkert óverulegt við
þetta andlit. Á plötunni stendur ,,lnga
Syvertsen". Margirganga þarna
framhjá og spyrja sjálfa sig: Inga
Syvertsen? Hvar kemur hún inn i
norskt menningarlif? — Ónei, þar
hefur hún engan sess fengið, þó að
hún væri óvenjulega atorkusöm og
vel gefin kona. Hún fékk aldrei tæki-
færi til að gera neitt sjálf. Hún var
aðstoðin og hjálpin árum saman, hún
var konan, sem gerði allt fyrir Gustav
Vigeland, hún sat fyrir, lagaði gips,
tók Ijósmyndir, annaðist smíðar, sá
um bókhaldið, vann húsmóðurstörfin
— og var ástkona. Vigeland, um
hann snerist allt hennar líf og löngu
eftir að henni hafði verið vísað á dyr á
ruddalegan hátt.
En hún gegndi einnig veigamiklu
hlutverki í list hans. Hún var sextán
ára, þegar hún hitti Vigeland fyrst.
Hún var aðstoðarstúlka á skrifstofu i
Örvarstræti og var eitt sinn beðin að
koma skilaboðum til mynd-
höggvarans á fjórðu hæð. Ein af
hefðarkonum höfuðstaðarins hafði
hringt og vildi bjóða listamanninum
til kvöldverðará veitingahúsi daginn
eftir. Vigeland bað hana að segja, að
hann væri ekki heima. Þaðfannst
henni undarlegt, úr þvi að hann væri
förnaði i
Gustav
sanparlega heima! Hann gaf henni
tvær krónur, og það var stór peningur
í þá daga. Hún fékk fimm krónur í
laun á viku. Hún var af fátæku fólki
komin.
Svo hitti hún Vigeland á götu aftur,
og hann spurði hana, hvort hún vildi
sitja fyrir hjá sér. Hann langaði til að
gera andlitsmynd af henni. Þetta varð
brosandi gríma. Það var ekki fyrr en
sex árum síðar, sem hann gerði
brjóstmyndina, sem er í safninu.
Á þeim árum, sem liðið höfðu,
hafði margt gerzt. Vigeland varð
henni allt, og hún varð meistaranum
ómissandi. Þó að hún þekkti ekki
franska heitið á frægum listamanni,
„le Maitre", var hann einmitt meistar-
inn í augum hennar. Hún tók að sér
hvað, sem var. Þegar þau fluttu i
vinnustofuna í Hamarsborg, sem í
rauninni var útihús á landareigninni
„Laus-við-sorg", sem bæjaryfirvöldin í
Kristianíu höfðu látið honum í té, var
húsið í mikil.li niðurníðslu. En hún afl-
aði sér upplýsinga hjá iðnaðarmönn-
um og hófst handa. Þegarátti að
þétta þakið, var það hún, sem skreið
um það með tjörupappa og bikfötu.
En sá, sem stóð fyrir neðan og hélt í
stigann, var Gustav Vigeland.
Hún lærði að steypa gips. Það
hlýtur henni að hafa tekizt til fulln-
ustu, því að Vigeland var sjúklega
viðkvæmurá taugum og kröfuharður
til hins itrasta, hvað snerti handbragð
á verkum sínum. Allt minnismerkið
um Nordraak steypti Inga Syvertsen i
Vinna myndhöggvarans er erfiðisvinna af verstu tegund.
Hér er Vigeland að vinna við eitt af meiri háttar verkum
hans.
©