Lesbók Morgunblaðsins - 12.09.1976, Blaðsíða 4

— Það er bara að laumast út með
stígvélin þegar hann snýr baki við,
sagði Petter Lund og flutti tóbak-
slummuna úr öðru munnvikinu I hitt,
og nú vorum við allir svo spenntir að
við vissum varla hvernig við ættum
að fá tímann til að líða.
Við nánari athugun kom vitanlega í
Ijós að vissir örðugleikar voru á fram-
kvæmd snjallræðisins. Hvaráttum
við til að mynda að finna stlgvél í
snatri? Og hverátti — að þeim vanda
leystum — að laumast út í Skitu og
koma þeim fyrirá viðeigandi stað?
— Úff, sagði Enok Lans, og við
skildum að hann átti við að við skyld-
um nota stigvélin hans, I það minnsta
fyrsta daginn, og sömuleiðis var öll-
um Ijóst að hann varað bjóðast til að
laumast út að húsalengjunni og koma
þeim fyrir I hæfilegri stöðu.
Það heyrir til sögunni að stígvélin
hans voru há, og það skipti talsverðu
máli I þessu sambandi.
— Nei, svona félagar vaxa ekki á
trjánum, sagði Petter Lund, og því
vorum við innilega sammála.
— Verst er náttúrlega að hann
verður að koma á sokkaleistunum til
baka, sagði ég eftir nánari Ihugun.
Ekki þótti Enok Lans þaðskipta
miklu, en vitanlega hefðum viðátt að
hugsa þá hlið málsins grandgæfileg-
ar. í öllum ákafanum og æsingunni
gleymdist okkur að gæta þess hverjar
afleiðingar þetta gæti haft — en
þegar okkur varð það að fullu Ijóst,
var það um seinan. . .
í upphafi gekk allt vel. Enok Lans
læddist út með stígvélin og kom þeim
fyrir samkvæmt áætlun, meðan stjóra
hafði orðið gengið eitthvert annað.
Við vorum á verði á meðan, og rétt
sem félagi Enok trltlaði inn í skýlið á
skítugum og götóttum sokkum, sáum
við út um sótuga rúðuna hvar stjóri
tók stefnuna út að Skitu. Með úrið I
hendinni gekk hann um úti fyrir
kamralengjunni — meðan við áttum
kaffihlé í gleði og glaumi við bjálka-
borðið í skýlinu. Þetta var sögulegur
viðburður, þótti Petter Lund —
svona átti að fara að þegar.leika þurfti
á leiguþý hlutafélagsins.
Við gáfum okkur góðan tíma, og
varla hefur verið haldið fegurra né
ánægjulegra kaffihlé en þennan dag.
Það var eins og stórhátíð í skítnum og
skelfingunni, benti ág á, og allir voru
mér sammála og glóparnir sem
gengu til prestsins I fyrra voru uppi í
skýjunum.
En sem sagt — það voru gallar á
ráðagerðinni. Með óhug sáum við
stjóra þrengja hringinn um kamarinn,
og loks gat hann ekki stillt sig heldur
reif upp hurðina.
Þeirri sýn verður ekki með orðum
lýst, þar sem hann stóð frammi fyrir
stfgvélunum einum saman. Það var
eins og hann brysti allan skilning,
eins og hann sæi draug. Hann boraði
upp f nefið, klóraði sér í höfðinu og
kleip f eyrað á sér, svosem til að
sannfæra sig um að hann væri vak-
andi og með öll skilningarvit í lagi.
Það er ekki of djúpt f tekið árinni að
hann hafi misst andlitið. En svo var
eins og rynni upp Ijós fyrir honum.
Þegar hann kom inn f skýlið skipti
hann litum, var ýmist hvítur eða
rauður í framan.
— Hverá þessi stfgvél? sagði hann
og beit sundur orðin um leið og hann
hampaði stfgvélunum.
Auðvitað vissum viðekkert. En
hann var náttúrlega ekki svo skyni
skroppinn að hann liti ekki á fæturna
á okkur, eina af öðrum. Og loksins
var röðin komin að Enok Lans.
Déskotinn. Og hvorki félagi Enok
né nokkur annar gat í snarheitum
hugsað upp sennilega skýringu.
Auðvitað leið okkur illa daginn eft-
ir, þegar Enok Lans var sagt upp á
stundinni, og auðvitað höfðum við
allir vonda samvisku þegar við sáum
hann hverfa með nestiskassann undir
hendinni. . .
Enginn okkar fékk neinar sönnur á
hvert hann hefði farið eða hver örlög
hans urðu. Sumar sagnir hermdu að
hann hefði snúið aftur til skóganna,
en aldrei sannaðist hvort það var satt
sem einhver sagði — að hann hefði
hengt sig í tréi. Hvernig sem því var
háttað, gleymdi enginn okkar þessu
einstaka kaffihléi.
Jafnvel þegar sá tími kom að við
fengjum samningsbundið hlé, sló
bjarma á þessa eindæma stund i
endurminningunni.
En víst sveið okkur að allt skyldi
verða á kostnað þess góða Enoks.
ÞIÐ VITIÐ náttúrlega ekki hver Enok
Lans var, og það er eiginlega miður.
Hann kom einhvers staðar ofan úr
skógum niður að Bræðslu og var svo
dæmalaust heppinn aðfá vinnu sem
baxari." Hann var ekki hærri vexti en
stráklingarnir, svona rétt eins og Karl
og Anders og fleiri nýfermdir hand-
langararog hlaupastrákar, en andlits-
drættirnir voru eins og á fullorðnum,
jafnvel gömlum manni, og herðarnar
á breidd við baggagat. Hann boraði I
hárugar nasirnar þegar hann fór hjá
séreða yrt vará hann.
Hann opnaði varla nokkurn tíma
munn, hvorki þegar við streittumst
og sveittumst eins og skepnur við að
koma níðþungum járnklumpunum á
sinn stað úti á Palli, þar sem þeim var
síðan hlaðið á Putalestina sem flutti
þá niðurað höfn f skip.né heldur f
matarhléum í sótskýlinu við kola-
geymsluna og ekki fremur þegar við
köstuðum mæðinni augnablik áður
en við hjóluðum heimleiðis að verka-
lokum.
Súrir og kaldir eftir átta tfma þræl-
dóm undirberum himni sögðum við
til dæmis gjarna:
— Fjandakornið sem þessi vinna
ermönnum bjóðandi.
Enok sagði ekkert.
Ellegar við tókum svo til orða:
— Kaupið hrekkur manni varla
fyrir snússi og salti I grautinn.
Eða þá:
— Er enginn laugardagur í þessari
viku?
Og eftirað nýi verkstjórasperðillinn
kom varð algengt að við segðum — f
það minnsta þegar hann var úr hljóð-
máli og máski úti við Skitu að sjá
hvað menn sætu lengi þar:
— Einhvern daginn tek ég þetta
merkikerti og sný af þvf hnappinn og
bý til ketkássu.
Einkanlega voru það Petter Lund
og einir tveir aðrir sem hófu ræðuna,
og þá varð tóbaksremma í lofti. Og ég
lét sjaldan mitt eftir liggja. Ég gekk
þó til prestsins fyrir tveim árum og
þóttist maður með mönnum. En rindl-
arnir sem fermdust l fyrra og voru
varla orðnir þurrir bak við eyrun, þeir
þorðu náttúrlega ekki Þeirflissuðu
bara til samþykkis eins og hverjir
aðrir bjálfar. Og ekki sagði hann Enok
Lans parið. . .
— Úff, sagði hann stöku sinnum,
og ekki gat það talist mikið.
En þó var það hann — já einmitt
Enok Lans — sem tók af skarið
' Baxarar hafa þann starfa aðfæra til með
vogstöngum þunga járnklumpa I málmbræðsl-
unni sem hér segir frá.
Þýð