Lesbók Morgunblaðsins - 12.09.1976, Blaðsíða 15

VANRÆKT
FRÆÐI?
Þa5 er ekki lítill hópur hins íslenzka samfé-
lags sem nú á þessu hausti er seztur á bekk I
barna og unglingaskólum landsins. Þarna sitja
nemendurnir, reiSubúnir að meðtaka menntun
og nýja innsýn allt eftir aldri sinum og getu og
hæfni kennaranna til að miðla þeim af fróðleik
sinum.
Nú hafa verið sett ný fræðslulög, grunnskóla-
lögin, sem unnið er eftir og fela þau sjálfsagt i
sér margar umbætur frá þvi sem var og er það
vel, þótt enn sé ef til vill langt i land að ákvæSi
þeirra komi öll til framkvæmda.
ÞaS fer ekki milli mála aS kennarar i barna og
unglingaskólum landsins gegna i sivaxandi
mæli miklu ábyrgðarstarfi, enda almennt viður-
kennt að uppeldi barna og ungmenna fer nú
meira fram i skólum en áSur var og gera það
breyttir þjóðfélagshættir. A8 minnsta kosti er
þaS mikilvægt framhald þess uppeldis sem
hófst í heimahúsum og var hinn raunverulegi
grundvöllur aS þroska barnsins.
ÞaS er vissulega mikils um vert að störf
barna og unglingakennara sé metiS að verðleik-
um, en það er ekki siður mikilvægt aS þeir, sem
annast barniS fyrstu æviárin, hraðfleygasta
mótunarskeiSiS, nefnilega foreldrarnir, séu
undir það búnir að fást viS uppeldi og hafi
einhverja nasasjón af helztu undirstöSuatriSum
sálarfræðinnar.
ÁriS 1884 var gefin út hér litil bók ð vegum
Hins islenzka þjóðvinafélags, sem heitir: „Um
uppeldi" og er eftir brezka heimspekinginn og
vísindamanninn Herbert Spencer.
Í bókinni er margan fróSÍeik að finna og hefur
margt þar sjálfsagt þótt nýstárlegt á þeirra tima
mælikvarða. En margar kenningar um uppeldi
og kennslu, sem þar eru settar fram, hafa
fengiS svo góðan hljómgrunn, að þær þykja nú
sjálfsagðar og eftir þeim er farið.
Þó er þar drepiS á eitt atriði sem ef til vill
hefur ekki hlotið þann hljómgrunn, sem skyldi
og er bezt að vitna beint i bókina varðandi þaS.
Spencer segir og slær upp á spaugi: „. . . Ef svo
færi aS ókomnar aldir hefðu eigi aðrar menjar
frá vorum timum en eina hillu af skólabókum,
þá mundu fornfræSingar þeirra tima furSa sig á
því, að enginn vottur fyndist þess, að gert hefSi
verið ráð fyrir aS nemendurnir kynnu siðar meir
aS verSa foreldrar. Þeir yrSu aS ætla aS þetta
hefðu verið kennslubækur fyrir menn i klaust-
urlifi. Þeir mundu segja svo: margt hefur nú
verið kennt i gamla daga, þó einkum aS lesa
bækur fornþjóða, sem liSnar eru undir lok.
Líklega hafa þeir ðtt litið læsilegt á sinu eigin
máli. En ekki sést einn stafur um það hvernig
eigi aS ala upp börn. Þess vegna er svo sem
auSvitað að þessar bækur hafa ekki veriS
ætlaðar öSrum en klausturfólki".
Og manni dettur i hug: Mundi þessi tilvitnun
eiga viS enn i dag?
Nú hefur kynferðisfræðslu veriS komiS ð i
sumum skólum. ÞaS er spor í þá ðtt að kynna
fyrir börnum og unglingum þann þátt mannlegs
eSlis — en svo er látið staSar numiS. Er ekki
sjálfsagt aS halda áfram og kenna unglingum,
piltum sem stúlkum, undirstöðuatriði i uppeld-
isfræðum. Langflest eiga þau eftir að verða
foreldrar. Þessum fræðum hefur fleygt fram á
siðustu áratugum og úr því Spencer fannst
timabært aS setja þau fram i búning viS hæfi
unglinga fyrir aldamót, þá hlýtur grundvöllur-
inn að vera enn traustari núna.
Og þá kemur önnur spurning i hugann. Hefur
aldrei komiS til tals að kenna 10—12 ára
nemendum undirstöðuatriSi i sálarfræði? Á
þeim aldri hefst oft mikil sjálfsrýni og það
hlýtur að vera gagnlegt fyrir hvern einn aS
þekkja og skilja sjálfan sig — vita nokkurn
veginn hver eru eðlileg viðbrögS viS þvi sem
lifið býður upp á — fá skilgreiningu á algeng-
ustu kenndum mannsins, gleSi — sorg, öryggi
— ótta, andúð — samúS, öfund, afbrýðisemi
o.s.frv. Er ekki hægt aS skrifa slíka kennslubók
viS hæfi ungmenna?
Hafi sérfræðingar fjallað um þetta og komizt
að þeirri niðurstöðu aS slik námsgrein væri til
ógagns, þá væri gaman að vita, hvers vegna
svo er.
Hulda Valtýsdóttir
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
l Sf ^£T Ahdi IA.T- Ift. letnT. FÆ- DOI ftm ToTf. íocifi HuO- AK rrrcw Œi7.l Ehd- tua. KIRL- AÐl!
/i \ Ifc * H X L K JR 'o K u R A L fl
I U T A R VoTH L 'o A K N 1 R.
S |'L N A ú, A R SlBTnn PUMS L O Ck A n*n T A
aV > •> BJ I> R A F A R ffsá S A K N A
TflBÞ gPL r» mn
f/ír K K N U SoLUR R A K A R A R HM 1 Lp. IR E D r
A'Jöm OR A K A R N\ urh- N A u í T VfllLLL PFlLfí ‘é A T l T
Á R \ S A K ikr- IhJ Féuc, K T Á 1 iEFlfi Flfri
x A 3 B A J> v i PÚK- Aft LéHDi L \ X u R
Devrk v UR 0* o L ur*n róiK B U A R FlS»C- Af. k. L A R Gél.t KeiP- 4 'o
L iT- AÐI F A R €> A £> 1 ifoíúvf K R. 'A S CÁlLÐ MMlfl 1 4 1
L U L\TiL U R X N TvT frérr- F UCL A Ð A L s HR- R
(fiVi M S s R í&: 5AM- HLl, rtFAR- ÓlJSI A A ft eiF- xfun- '■wit' SPIL TT 'A T T Á
Ðl N A M u E F T l ft -> B x T A 1 5
Knní- VkViFft A R E S \ JL A R x A IUL- A R F A
1 1 h (//ki'ow \/|-E> - RÆÍ- UMNI SKÓ- 5MID HLTcÐ , - <V£U- bPn- iv\(\eus Qoð VATNi PiFKT- m. m i H62- 1 M
f Y ~ V<? RK- FÆ Rl SÖNÓ.L
mf)o A ' U.C- A«- % BIFS
FlTót óiCFAN V írtM- r£F<L.
íhJJ LxWí ÓTK.- 'IPFH.
i Bofte R l~'t> 1 K'iMT BLIVC- AMDI þflrr-
5 rérT. AR 0l?O?|
fc ftlT- IÐ 0F‘ SP|R<?
\M€>- K'M- A K> 0 \ HlT. Fc?(2ST- 6 £> i*-
Lovr- TE&- UN5 KVÆPI FURS A N SKY M fm FPÆ C*. ÍKÁ tP Pfst
V LRfWP. AR \<£Z \Ð
UNC- \J '©- ueir r* h nwnni í'énm. V£R|C- FÆKl
AftHC,- UR TbGfttM MlM- , Le\vc i LÚT- ÚK- A NVS - HLUTfí ee/NS MlTfl
aróTff fífiLL
ISUtH- I A(L þ0L |N - - v/
K»e ivc- U (2v Tc>NH
■Íó'lW^L- | MA (5ÍTAST J?UZ T V
2FnJÍ TVétiL EiNS

■ vkoT | wf- FUCL. ve ric- F ► r L