Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1976, Side 10

LITRÍKT LÍF
ekki hafi þurft sérstaka mót-
mælasöngva til að angra ..junt-
una", heldur hafi gömlum
bráðsaklausum barnagælum
verið snúið upp í pólitik án þess
aðstafkróki væri breytt. Með
listrænum flutningi hafi samt
allir skilið við hvað var átt.
Þetta var ekki með nokkru móti
hægt að banna og barnagæl-
urnar urðu þannig verkfæri í
höndum andspyrnuhreyfingar-
innar.
Músíkin og söngurinn fylla
loftið í Herodes Attikus alveg
upp að efstu þrepum og þaðan
af sjálfsagt hærra. Hljómfallið
er ekki allt í hinum hefðbundna
gríska stíl þótt hann sé ríkjandi.
Hvert sæti í leikhúsinu er skip-
að og fagnaðarlátunum ætlar
aldrei að linna eftir þriggja
klukkustunda flutning. Þetta
fólk á greinilega hug og hjarta
Aþenubúa, ef til vill ekki aðeins
vegna söngsins, heldurlíka
vegna hetjuljóma sem af því
stafar.
Þarna ríkti einhugur. Þarna
var enginn á öndverðum meiði.
Hjálpsemin
er rikjandi
Gríska skáldið Nikos Kasant-
zakis sagði að útlendingur í
Grikklandi þyrfti ekki að kunna
nema þrjár setningar á grísku,
nefnilega: Ég er þyrstur — ég
er svangur — og, ég elska þig.
Þá mundi hann komast af.
Á bak við þessa fullyrðingu
felst áreiðanlega töluverður
sannleikur.
Grikkir eru sagðir með af-
brigðum hjálpfúsir og gestrisn-
ir. Það kemur sér vel fyrir
ókunnuga Norðurálfubúa, sem
kunna ekki grísku og geta ekki
einu sinni lesið á götuskilti í
borgum sökum hins framandi
leturs. Þeir þurfa því oft að
spurja til vegar og aldrei stend-
ur á því að hjálpin sé veitt,
hvort sem er með handabend-
ingum, augnaráði eða menn
eru leiddir til einhvers ensku
eða þýzkumælandi.
Gríska mun vera erfitt tungu-
mál, einkum er málfræðin flók-
in, og orðmyndanir allar ólíkar
því sem við þekkjum. Það get-
ur verið allt að því heillandi að
hlusta á bunandi orðaflauminn
og skilja ekki eitt einasta orð.
(Maður kemst þó fljótlega að
því að já á grísku er ne!) Sú
gríska sem töluð er i dag er allt
önnur en forngríska svo það
skólafag kemur að litlu haldi ef
menn vilja gera sig skiljanlega
á götunni. Álíka fráleitt eins og
ætla að slá sér upp á latínu við
leigubílstjóra I Róm, segir í
bæklingi sem hérliggur.
Hæruskotið höfuð
í hverju húsi
Fjölskyldubönd eru sterk í
Grikklandi. Máltækið segir, að I
hverju húsi skuli vera hæru-
skotið höfuð og er þar átt við
að börnin skuli eiga náið sam-
band við afa og ömmu svo
uppeldinu verði borgið.
Til skamms tima var skylt að
stúlkur flyttu með sér (helzt
drjúgan) heimanmund I hjóna-
bandið og væru foreldrar ekki
færir um að búa þannig i hag-
inn fyrir dæturnar voru bræður
skuldbundnir til að sjá um
þetta atriði. Lögin um heiman-
mundinn voru þó afnumin ekki
alls fyrir löngu og er þeirri
nýlundu sjálfsagt mismunandi
vel tekið eins og oft vill vera
þegar breytingar eru gerðar á
grónum lögum.
Staða konunnar í Grikklandi
mun vera afar ólík þvi sem við
eigum að venjast og i okkar
augum virðist hún erfið. En þá
ber þess að geta að þjóðfélags-
hættir eru öðruvísi og hugsun-
arháttur annar. „Konur njóta
virðingar hér og þótt þær virð-
ist áhrifa og réttlitlar á ytra
borði, þá ráða þær miklu",
sagði ung íslenzk kona sem
búsett er í Grikklandi. Eilífur
samanburður við aðrar þjóðir er
til lítils — hafi menn ákveðið
að kynnast Grikkjum og þeirra
lífsviðhorfum, verða menn að
setjast niður og reyna að skilja,
en ekki endilega breyta.
Við frá samkeppnjsþjóðfélög-
unum fyrir norðan köstum ekki
strax af okkur hversdagsklæð-
unum þðtt við flytjum okkur
um set suður á bógínn. Á hótel-
inu eru Skandinavar í meiri-
hluta og við máltíðir á kvöldin
fer mikill tími í að bera saman
bækursinar. Umræðurnar snú-
ast um það hver hefur séð og
skoðað hvað — og sá sem
hefur viðar farið eða séð það
sem merkara er, er sigurvegari
dagsins. Hinir bita á jaxlinn og
hugsa: En á morgun skal ég. . .
Guð hjálpi þeim sem bara hef-
ur flatmagað á baðströnd allan
daginn. Hann ætti að setja upp
hauspoka!
Hinn almenni Grikki á sjált-
sagt erfitt með að skilja þennan
hugsanagang.
Mest ber þó á þessu fyrstu
dagana á meðan asinn er að
renna af fólki. Svo fer að færast
ró yfir liðið — taugaspennan
er í rénum — menn fara að
hreyfa sig hægara að samsam-
ast lífinu í kring. Loks kemur að
því að gestirnir nenna varla að
stugga frá sér flugu.
Þrjú hundruð komu
ekki heim aftur
Það eru margar íbúðir á
lausu i Aþenu, sagði leiðsögu-
maðurinn í bílnum. Nóg af
þeim. Þetta hljómar undarlega
i okkar eyrum. Hvað kom til?
Jú, herforingjastjórnin hafði
látið byggja svo mikið fyrir fólk
— lika fyrir fólk sem hafði litil
auraráð. Við sem vitum varla
hvað herforingjastjórn er, bara
eitthvað fjarlægt og vont,
hugsum snöggvast sem svo:
Nú, jæja, sei, sei.
Nokkrum dögum síðar.
Við sitjum á tali við Lenu,
sænska stúlku, sem talar
grísku, ætlar í háskólann í
Aþenu til frekara grískunáms í
haust, er trúlofuð grískum pilti
— og talið berst að þessum
lausu íbúðum, sem byggðar
hafi verið á tímum „juntunnar".
Á jafnvel hún skilið einhver góð
eftirmæli?
Lenu verður svo mikið um að
hún skiptir litum. „Það má
sjálfsagt tína eitthvað jákvætt
til um alla. Líka Hitler", segir
hún. „Og Papadoupoulos hefur
ef til vill látið eitthvað gott af
sér leiða gagnvart „litla fólk-
inu" i þjóðfélaginu. Honum og
stjórn hans stóð ekki stuggur af
ómenntuðum lítilmögnum.
Hins vegar var hann andvígur
menntafólki og stúdentum því
þeir gátu orðið honum skeinu-
hættir. Hann vildi ekki að fólk
menntaðist nema að litlu og
takmörkuðu marki. Eitt örlitið
dæmi: Þrjú þúsund stúdentar
ganga til prófs á venjulegum
degi. Þegar í háskólann er
komið, ryðjast þar allt í einu inn
vopnaðir hermenn og öllum út-
göngudyrum er læst. Þrjú
hundruð af þessum stúdentum
komu ekki aftur heim. Að-
standendur fengu enga vitn-
eskju um, hvaðaf þeim varð
— hvort þeir voru lífs eða
liðnir. Og þaðsem meira var:
ekki birtist stafkrókur um at-
burðinn í nokkru grisku blaði.
Segir þetta ekki nóg?".
Allt er merkilegt
sem upp er grafið
Var allt fallegt sem búið var
hér til fyrr á öldum hvort sem
voru miklar byggingareða lítil
hálsmen? Hérervarla grafinn
upp sá hlutur úr jörð að hann
hafi ekki eitthvert gildi.
Þessi spurning kemur í hug-
ann eftir skoðunarferðir um
söfn og rústir. Ef svarið er
jákvætt getur þá ástæðan verið
sú að þá hafi maðurinn staðið
nær upphafi sínu verið í nánari
tengslum við náttúruna? Okkur
verður hugsað um allt skranið
sem framleitt er i dag. Verður