Lesbók Morgunblaðsins - 12.12.1976, Blaðsíða 12

Hvítu kollarnir frá í vor
þarna er jafnréttið
ríkjandi. Meðfylgjandi
myndir eru úr
Morgunblaðinu og
Tímanum frá síðastliðnu
sumri. Þar eru
sendinefndir, ráðstefnur
og stjórnir - og ekki
ein einasta kona
Eftir
Þuríði J.
/
Amadóttur
Þeir eiga sæti í hinni nýju stjórn SUF. t fremri röð frá vinstri: Sigurður
Haraldsson, Reykjavik, Magnús ólafsson, Sveinsstö&um, forma&ur,
Jónas Gestsson, Heilissandi, Halldór Asgrimsson, Höfn I Hornafir&i.
Aftari röft f.v.: Jón Sigur&sson, Kópavogi, Eirfkur Sigur&sson, tsafir&i,
Friörik Georgsson, Keflavík, Gu&ni Agústsson, Selfossi, Sveinn Jóns-
son, Reykjavlk.
ERU
KONUR
ÓHÆFAR
/
I ,
STJORNIR?
Með hinu alþjóðlega „kvenna-
ári“ Sameinuðu þjóðanna
upphófst ný sóknarlota f jafn-
réttisbaráttu kvenna. tslensk
kvenþjóð lagði þar sitt af
mörkum svo rækilega, að ekki
aðeins undirtók í þeirra eigin um-
hverfi, heldur vfða um heims-
byggðina.
Eins og landsfólki máljóst vera,
er hér átt við hið eftirminnilega
stefnumót fslenskra kvenna á
Lækjartorgi og nágrenni hinn 24.
oktober 1975. Efni þessa þáttar
má rekja til hugleiðinga á eins
árs afmælisdegi þessa afreks, sem
ætla má að verði konum varanleg
hvatning til samstöðu og samtaka
á langri leið að settu marki.
I tilefni þessa merkisdags tók
ég að svipast um eftir fróðleik um
jafnréttismál einkum því er telja
mætti til framfara á umliðnu ári.
Handbærra heimilda er helst að
leita f dagblöðum, er komið hafa
út frá þessum tímamótum, ásamt
öðrum ritsmíðum er lúta að þessu
efni.
Ekki er laust við að nokkurrar
gamansemi hafi gætt hjá fjölmiðl-
um og einstaklingum, er fjallað
hafa um atburði er óhjákvæmi-
lega hlutu að birtast f sviðsljósi á
„kvennaári" og í kjölfari þess.
Við það er ekkert að athuga, þar
sem fullyrt er að flestu gamni
fylgi nokkur alvara. Má vera að
hér verði að einhverju leyti sami
háttur hafður á, þótt málefnið sé f
rauninni meira alvörumál en fólk
af báðum kynjum virðist hafa
gert sér ljóst. Framlag kvenna
jafnt sem karla í dagblöðum,
virðist þó einkennast öðru fremur
af óráðinni stefnumótun og gætir
þar stundum mótsagna, sem
nálgast að vera skemmtileg öfug-
mæli. Af ýmsu efna er að taka og
ekki nema brot ein, er hér verða
tekin í máli og myndum bæði f
gamni og alvöru.
Til þess að benda á athyglis-
verðar staðreyndir hugkvæmdist
mér að leita í skýrslu Námsbraut-
ar f þjóðfélagsfræðum við
Háskóla Islands, er út kom f
bókarformi árið 1975 undir heit-
inu „Jafnrétti kynjanna". Hingað
til hafði ég ekki kynnt mér efni
hennar nema af fréttaflutningi er
birtist í fjölmiðlum. Það þótti mér
ánægjuleg vitneskja, að þessa Bók
var ekki að fá til útláns á bóka-
söfnum, þar sem hún er næstum
aldrei inni, að sögn bókavarða.
Ástæðan til þess að ég tek þetta
fram er sú, að ég tel að hvetja
þurfi konur til að kynna sér þær
staðreyndir, er þarna er að finna
um raunverulega stöðu þeirra I
þjóðfélaginu. Mest veltur á af-
stöðu kvenna sjálfra hvort breyt-
inga er að vænta frá þeim stað-
reyndum er þar koma fram, þótt
að vísu hafi þróunin þokast í já-
kvæða átt sfðan fyrrgreind rann-
sóknarskýrsla var gerð. En betur
má ef duga skal.
Sanngjarnt er að leiða hugann
að viðleitni stjórnvalda til aukins
jafnréttis kvenna og karla f land-
inu. Arið 1971 eða með allrúmum
fyrirvara til væntanlegs „kvenna-
árs“, samþykkti Alþingi tillögu
um rannsókn á jafnrétti þegn-
anna í íslensku þjóðfélagi og
skyldi rannsóknin beinast að
raunverulegu jafnrétti karla og
kvenna að þvf er varðar
menntun., störf, launakjör og
hverskyns þátttöku í félagslegum
verkefnum. Tillagan fól einnig f
sér að kanna ætti hverjar breyt-
ingar á gerð þjóðfélagsins gætu
stuðlað að þvá að auka jafnrétti
manna.
Sem kunnugt er fór þessi rann-
sókn fram eins og áður var að
vikið. Rannsóknin náði þó aðeins
til fyrri liðar tillögu Alþingis, þ.e.
könnunar á jafnrétti karla og
kvenna á þeim sviðum, sem fyrr
getur eins og þau mál stóðu í
höfuðatriðum einkum á árunum
1970 til 1973.
Hins vegar hefur rannsókn ekki
enn farið fram, á sfðari lið
ályktunar Alþingis, þ.e. — Hvaða
breytingar á gerð þjóðfélagsins
gætu stuðlað að auknu jafnrétti.
Misrétti er
rfkjandi
Niðurstöður þeirra rannsókna
er fram fóru á jafnrétti karla og
kvenna leiða í ljós, — að þrátt
fyrir lagaleg réttindi til menntun-
ar, atvinnu, launa og stjórnmála-
legrar þátttöku, ríkir enn veru-
legt misrétti milli karla og
kvenna á öllum þessum sviðum.
Ennfremur segir f fyrrnefndri
skýrslu: — Mjög mikill mismunur
er á þvf hvernig konur og karlar
hafa hagnýtt sér hin lagalegu
réttindi. Konur hafa almennt
minni menntun en karlar. Þær
sækja færri skóla og temja sér
einhæfara námsval. Karlar og
konur velja sér einnig mjög ólíka
starfsmenntun.
Atvinnulíf landsins greinist I
ákveðin karla og kvennastörf.
Karlar eru rfkjandi við aðalat-
vinnuvegi þjóðarinnar, tækni-
störf og stjórnun. Konur sinna
heimilisverkum, barnagæslu og
þjónustustörfum. Kvennastörf
eru í lægri launaflokkum en
karlastörf, tekjumunur karla og
kvenna verulegur á flestum
sviðum.
Rótgróin þjóðfélagsöfl hafa
mótað þennan mismun kynjanna
og halda honum við. „An nýrra
aðgerða og breyttra viðhorfa
verða ekki f næstu framtfð um-
fangsmiklar breytingar", sam-
kvæmt niöurstöðum rannsókna.
Mikill fengur væri að vitneskju
um hvaða aðgerðir gætu leitt til
gagngerðra breytinga í þessum
efnum.
Rfkjandi stefna
f náms- og
starfsvali
A siðastliðnu vori lögfesti
Alþingi jafnan rétt kvenna og
karla um möguleika til atvinnu og
menntunar og greiðslu á jöfnum
launum fyrir jafnverðmæt störf. 1
sömu lagasetningu var kveðið á
um jafnréttisráð til að annast
framkvæmd jafnréttislaga.
©