Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1977, Blaðsíða 8
frá
Allar litmyn
voru á s;
Viktors Sp
Norræna i
Viktor Sparre ásamt Solsjenitsyn f Oslo 1974.
Lifandi vera f hverj' herbergi cn allir einangraðir. Einmanaleikinn er eitt af þvf sem Sparre fjallar um f
myndum sínum.
Að neðan: Nauðungarferð Bukovskis. Málverk frá 1974.
VIKTOR SPARRE
norski málarinn og
mannvinurinn, sem
leyfir sér að setjafram
skoðanirí list sinni
Myndirnar hans héngu f Nor-
ræna húsinu, stórar, einfaldar
og litsterkar, þegar svartasta
skammdegismyrkrið var f þann
veginn að færast yfir og jóla-
annrfkið f nánd. Viktor Sparre;
ekki hljómaði nafnið kunnug-
lega þá. Þetta var vfst einhver
Norðmaður sögðu menn. Aðrir
sögðu, að hann væri vfst með
trúargrillur.
Ég fór samt sfðasta daginn,
sem myndirnar hans héngu
uppi og fannst þegar við fyrsta
augnakast, að hér væri eitthvað
óvenjulegt á ferðinni og vert
allrar athygli. 1 fyrsta lagi var
augljós þráður, sem tengdi
þessi verk við Edvard Munch,
eitthvað þjáningarfullt og
umfram allt norrænt. f öðru
lagi var hér á ferðinni brot af
naivista, en svo eru þeir nefnd-
ir, sem halda hinum uppruna-
lega myndsköpunarhæfileika
barnsins óbrengluðum framá
fullorðinsár. Mér virtist samt,
að Viktor Sparre hefði búið
sinn naivisma til sem stflbragð,
fremur en að hann væri upp-
runalegur.
f þriðja lagi var auðsætt, að
maðurinn var að segja okkur
eitthvað með þessum myndum.
Þeim var ekki aðeins ætlað að
segja sögu, hcldur miklu frem-
ur að hrópa á okkúr f hinum
skuldum vöfðu vellystingum.
Ifrópa á okkur og heimta af-
stöðu til þeirrar kúgunar og
ofbeldis, sem svo víða á sér
stað.
Viktor Sparre hefur stundað
hefðbundið listnám og unnið
undir handleiðslu Axels
Revoids eins og Jón Engilberts,
Þorvaldur Skúlason og Snorri
Arinbjarnar. Hann lætur ævin-
lega myndræn gildi sitja f fyr-
irrúmi; myndir hans eru sterk-
ar og einfaldar f byggingu og
lit. En Sparre brýtur mjög
kröftuglega þá rétttrúnaðar-
kreddu, sem varð allsráðandi
með abstraktlistinni, að mynd
ætti helzt ekki að segja sögu,
hvað þá að predika. Að vfsu
voru alltaf einhverjir nægilega
sjálfstæðir og sterkir til að
hafa erkibiskups boðskap að
engu. Sú mynd, sem kannski
telst frægasta listaverk aldar-
innar, Guernica eftir Picasso,
er vissulega heiftúðug prédik-
un. Þar er sett fram skoðun,
sem ekki fer milli mála.
A því timabili þegar abstrakt
útfærsla varð ráðandi tfzka f
myndlist, var reynt með
öllu hugsanlegu móti að niður-
lægja þá myndlist, sem sagði
sögu og setti fram skoðun. En
með popplistinni og einkum
þeirri grein, sem nefnd hefur
verið pólitfsk list, hefur hinn
þröngsýni krcdduskilningur
þokað. Hér á landi höfum við
helzt kynnzt pólitískri list áfor-
sfðum Þjóðviljans. Þar virðist
aftur á móti snobbað fyrir getu-
leysinu og ættu þessar trúboðs-
forsfður að geta verið skóla-
dæmi um, hversu hrapalega