Lesbók Morgunblaðsins - 18.06.1978, Qupperneq 8

Hvor er lifandi? Þaö er eigandinn, sem situr í sófanum og horfir á „Bakara" eftir Duane Hanson. Mörgum
mundi þykja allt aö því óhuganlegt aö hafa mynd af þessu tagi í stofunni heima hjá sér, en hjá listsöfnurum
í Bandaríkjunum er það stööutákn.
DUANE HANSON
Menn villast
överkum
hansog
lifandi
fölki
Duane Hanson er sænskur að uppruna en býr í Bandaríkjunum.
Hér er hann aö vinna og sonurinn fylgist meö.
Maöur er nefndur Duane
Hanson. Hann er banda-
rískur, en sænskur aö upp-
runa. Á síöustu fimm
árunum hefur honum hlotn-
ast frægö í heimalandi sínu
og víöar fyrir sérkennilega
grein myndlistar, sem bygg-
ir á aö kópíera lifandi fólk
og gera af því eftirmyndir,
sem eru nærri því óhugnan-
lega lifandi. Varla veröur
þessi listgrein nefnd högg-
myndalist, en öllu fremur er
þarna um skúlptúr aö ræöa;
myndirnar eru aö minnsta
kosti þrívíðar. Hanson
viröist vera uppi á réttum
staö og réttum tíma, því
Bándaríkjamenn eru mjög
opnir fyrir hverskonar til-
raunum á þessu sviöi og
verk Hansons falla vel aö
hinni breiöu raunsæishreyf-
ingu, sem nú á sér staö í
Bandaríkjunum. Verk
Hansons sýna, aö ýmsar
hliöar geta veriö á raun-
sæislist, en listamaöurinn
heyrir til þeim hópi raun-
sæislistamanna, sem telja
aö persónulegur stíll sé
óþarfur. Þaö er líka nokkuö
augljóst, aö erfitt veröur um
vik meö persónuleg stílein-
kenni, þegar útfærslan
gefur ekki Ijósmynd eftir
hvaö nákvæmni áhrærir.
Duane Hanson hefur ekki
nám aö baki í listaskólum.
En hann byrjaöi fyrir margt
löngu aö leika sér aö því aö
taka gifsafsteypur af
höndum og öðrum líkams-
hlutum lifandi fólks. Þaö
þróaöist síöan meö þeim
hætti aö hann fór að búa til
uppstillingar: Setja fyrir-
sætur í ákveönar stellingar
og taka af þeim mót. Þaö
reyndist nokkurt þolin-
mæðisverk og erfiöast fyrir
fyrirsætuna. Sérstök mót
voru tekin af útlimum, síöan
af bol og loks af höföinu.
Mótin eru sett saman og
steypu hellt í; fyrirmyndin
stendur uppsteypt meö því-
líkri nákvæmni, aö hver
hrukka og æð skilar sér. En
þá er tímafrekasta verkiö
eftir. Hanson lagar líkams-
lit og blandar út í bráöiö
vinyl, sem síöan er smurt á
og verður einskonar húö.
Augu fær hann frá fyrirtæki,
sem framleiöir gleraugu í
fólk. Fyrst keypti hann
hárkollur, en ekki lengur.
Nú notar hann saumnál og
þræöir hár fyrir hár í vinyl-
húöina.
Farandsýning á verkum
Hanson hefur aö undan-
förnu veriö á feröinni um
Bandaríkin og hlotiö meiri
aösókn en dæmi eru til meö
myndlistarsyningar. í sam-
bandi viö þessar sýningar
hafa broslegir atburðir átt
sér staö. Þjófur, sem var á
leiðinni út úr safni meö
ránsfeng sinn, kom beint í
flasið á „verkamanni", sem
raunar var eftir Hanson.
Varö þjófnum mikiö um
þetta, snarsneri viö á
haröahlaupum aö leita aö
annarri undankomuleiö og
lenti viö þaö beint í fangi
lögreglunnar. Og þvotta-
konu nokkurri varö ekki um
sel, þegar hún gat ekki
vakiö sýningargest, sem
svaf í stól löngu eftir aö allir
áttu aö vera farnir. Henni
þótti vissara aö kalla á
lögregluna. Þegar maöurinn
sýndi þess engin merki aö
vakna, enda þótt lögreglu-
maöurinn otaöi aö honum
byssu, æpti konan: „Hann
er dauöur“ og viö þaö leiö
yfir hana. En sýningar-
gesturinn var aö sjálfsögöu
eftir Hanson.
Duane Hanson hugsaöi
þessi verk sín í fýrstu sem
þjóöfélagsádeilu. Hann vildi
vekja athygli á þeim, sem
höföu oröiö undir:
Fátæklingum og drykkju-
mönnum til dæmis. Mörg
þeirra verka hans eru nú á
söfnum. En svo viröist sem
efnuöum góöborgurum þar
vestra þyki eftirsóknarvert
aö geta flaggað meö mann
í íbúöinni hjá sér, sem
sýnist í fljótu bragöi hafa
villst inn af götunni — en
reynist verk eftir Hanson,
þegar betur er aö gætt.
Aöferð listamannsins er
svo seinleg, aö hann gerir í
mesta lagi sex eöa sjö
eftirmyndir á ári, en hver
um sig kostar 25.000 dali,
eöa meira en 6 milljónir ísl.
króna. Hann er kvæntur
danskri konu og þau búa í
Fort Lauderdale nálægt
New York ásamt börnum
sínum tveimur. Duane
Hanson er liölega fimmtug-
ur aö aldri og fékkst viö
popplist áöur en hann
byrjaöi aö taka afsteypur af
fólki. Hann vinnur ekki eftir
pöntun, en vandar sig mjög
viö val á fyrirmyndum og þá
í alveg ákveönum tilgangi.
Þar á meðal eru „viöskipta-
vinirnir", miöaldra hjón,
bæöi alltof feit, en vel búin
og á leið út úr matvörubúð,
hlaöin öllum hugsanlegum
vörum. Frá hendi Duane
Hansons er myndin aö
sjálfsögöu ádeila á of-
neyzluna sem á sér staö á
mörgum sviðum í banda-
rísku þjóðfélagi.
GS.