Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.1978, Blaðsíða 5
akademíunnar og handhafar Lenin-verö-
launa, skrifuöu heilbrigöisráöuneytinu
bænarskrá. Innan þriggja mánaöa var
hann látinn laus.
Alexandr Yesenin-Volpin fékk leyfi til aö
flytjast úr landi í júní 1972. Næstum allir
andófsmenn í Moskvu voru samankomnir
á járnbrautarstöðinni í Moskvu til aö
kveöja hann og hann ögraði leyniþjón-
ustumönnunum, sem viöstaddir voru,
meö því að flytja kveðjuræöu um
mannréttindi út um lestargluggann. Hann
býr nú í Boston, er á vegum háskólans þar
í borg og vinnur nú aö bók um
grundvallaratriði stæröfræöinnar. So-
vézkir andófsmenn bæöi heima og
erlendis líta á hann sem „föður lýðræöis-
hreyfingarinnar.-
Plyushch haföi lengi Þótt
viösjársgripur
meö „endurbótavillu“
Leonid Plyushch er einnig kunnur
stæröfræöingur. Hann trúði ákaft á
hugsjónir kommúnismans og gerir þaö
líklega enn. Hann hefur skrifað, aö hann
trúi á stofnun kommúnísks samfélags...
„þar sem mannsandinn losni viö áhyggjur
af frumstæöustu þörfum líkamans". Ariö
1969 gekk hann í samtök til varnar
mannréttindum, sem stofnuð voru þaö ár í
Moskvu, og hann undirritaöi allar sjö
áskoranir þeirra. Var þetta nóg til þess að
K.G.B fór aö hafa auga með honum, og
ekki bætti þaö úr skák, að yfirvöldum í
Úkraínu, þar sem hann var fæddur, haföi
lengi þótt hann viðsjársgripur.
Þegar hann skrifaði opiö bréf til
dagblaðsins Komsomolskaya Pravda og
mótmælti pólitískum réttarhödlum í
Moskvu, var honum sagt upp stööu sinni
„í Cybernetics stofnuninni viö Vísindaaka-
demíu Úkraínu, og í janúar 1972 var hann
handtekinn fyrir andsovézkan áróöur.
Er hann haföi dvalizt í fangelsi um eins
árs skeiö gekkst hann undir rannsókn hjá
þremur nefndum sérfræöinga í
geðsjúkdómum Þegar ég ræddi viö
Plyushch var hann fullur fyrirlitningar á
allri málsmeðferð. „Þessar sérfræöinga-
nefndir eru alger loddaraleikur Snezhn-
evsky spuröi mig bara: Hvernig líður þér?
Fyrir hvaöa málstaö ertu aö berjast? Hvaö
finnst þér um fjölskyldu þína“? Rannsókn-
in tók aðeins 20 mínútur og nefndin komst
að þeirri niöurstööu, aö Plyushch væri nú
ekki lengur haldinn endurbótavillu, heldur
algerri skynvillu. Mál hans var dómtekið
aö nýju, en hvorki hann né fjölskylda hans
fékk leyfi til aö vera viö réttarhöldin.
VLADIMIR BUKOVSKY. Hann
hefur öörum fremur opnað augu
manna fyrir því, hvernig Rússar
fara með heilbrigt fólk á geðveikra-
hœlunum. Glæpur hans sjálfs var í
fyrstu sá að hafa tekið Ijósrit af
,Jiinni nýju stétt“ eftir Mikovan
Djilas.
Geymdur með vitfirringum
„Þeir, sem önnuöust okkur í sóttkvínni
voru sérlega ruddafengnir, og þeir böröu
sjúklingana miskunnarlaust. Starfsmönn-
um annarra deilda var yfirleitt hægt aö
múta meö matarpökkum, sem maður fékk
senda aö heiman, svo aö þeir leyföu
BUKOVSKY var látinn laus í desember 1U7<> i skiptum fyrir
kommúnistaleiðtogann Corvalán frá Chile. IJér er Bukovsky meðal vina
t Bretlandi (annarfrá vinstri), en lengst til hægri er rússnesk andófskona,
Marina Voikhanskaya.
PLYUSHCH OG GORBANEVSKAYA í París í október síðastliðnum, þar
sem þau vöktu athygli á meðferð sovézkra yfirvalda á andófsmönnum.
Héraösdómstóll í Kiev dæmdi hann til
vista 'a sérstöku geösjúkrahúsi i
Dnepropetrovsk, sem aö mati andófs-
manna er það versta af þeim öllum.
Vist í víti
Leonid Plyushch hefur fagurt augnaráö og
þægilega rödd, og hann sagöi mér frá
vistinni á sjúkrahúsinu.
„Um leiö og þangaö var komiö, og
jafnvel áður en ég var tekinn til
rannsóknar, var mér gefinn stór skammt-
ur af taugalyfjum til aö brjóta niöur
viljaþrekiö". „Næsta dag tjáði hjúkrunar-
fræöingur honum, aö ef hann viðurkenndi
ekki aö hafa veriö viti sínu fjær og hafa
framið glæp, yröi honum aldrei sleppt.
Fyrstu 10 dagana var hann í sóttkví í
klefa, sem var sneisafullur af fólki. „Sumir
sjúklingarnir veinuöu brjálæöislega, aðrir
engdust sundur og saman af kvölum
vegna hinna sterku lyfja, og tungan laföi
út úr þeim, en aörir fengu fiogaköst. Ég
kom á spítalann ásamt nokkrum föngum,
sem höföu staöiö í þeirri trú, aö þeir
fengju sæmilega umönnun og hvíld á
geösjúkrahúsi, en þegar þeir sáu, hvernig
allt var í pottinn búiö, sögöust þeir hafa
gert sér upp geðveiki og grátbáöu um aö
vera sendir aftur í fangelsi."
Plyushch reyndi að hafa ofan af fyrir sér
með því aö lesa bók um sálgreiningu, sem
félagi hans hafði lánaö honum. Meö þessu
móti hugðist hann öölast innsýn í atferli
læknanna, sem geröu gys að honum. En
þeir létu ekki þar við sitja, heldur
sprautuöu í hann deyfandi lyfjum, þannig
aö minni hans sljóvgaöist, svo og
tilfinningar og áhugamál. „Ég beitti þeim
litla viljastyrk sem ég átti eftir til að
sannfæra mig um, aö léti ég undan fyrir
tilverknað þessara lyfja, brygöist ég
sjálfum mér, þannig aö lífið yröi einskis
vert.“
.. -
manni aö fara á salerniö til þess aö
reykja."
Leynitögreglan
komst í Ijóöin
Alexandr Yesenin-Volpin er sonur
rússneska stórskáldsins Sergei Yesenin.
Hann erföi skáldagáfuna eftir föður sinn.
enda þótt hann haslaöi sér völl á sviði
vísinda og ynni sér heimsfrægð á sviði
stæröfræðilegrar rökfræði.Sumarið 1949
var hann staddur í smásamkvæmi í
Chernovtsy í Úkraínu, þar sem hann
kenndi stæröfræöi og hafði nýlokið
doktorsprófi. Hann las þar upp úr Ijóðum
sínum, og í einni vísunni veittist hann
laumulega að útópíu Stalíns. Gestirnir
lögöu hana á minnið, og sögöu hana síðan
vinum sínum, en þannig lifði mikiö af
kveðskap í Sovétríkjunum á þeim tímum
og raunar enn þann dag i dag. i ööru Ijóði
komst hann þannig að orði. að hann
keppti aö óraunhæfu markmiöi — frelsi.
Einhver af viðstöddum lagði þessi orö á
minniö og lét ekki þar við sitja, heldur
skýrði leynilögreglunni frá þeim. Yesénin-
Volpin var handtekinn og fluttur til
Moskvu til yfirheyrslu. Ljóöin tvö voru
dæmd andsovézk og andbyltingarsinnuð.
og höfundurinn sendur á Serbsky stofn-
unina. Þar var hann lýstur geöveikur og
sendur á geösjúkrahús, sem var í
tengslum við Fangelsi nr. 2 í Leningrað.
Yesenin-Volpin prísaði sig sælan. Á
þessum tímum voru andstæöingar yfir-
valda í Sovétríkjunum venjulega sendir í
vinnubúöir — og glæpur sá sem hann
haföi gert sig sekan um, heföi getað leitt
af sér 25 ára dóm eða meira. Vistun á
geðveikrahæli var undantekning frá
reglunni, og var yfirleitt þannig litið á, aö
til hennar væri gripið af mannúðar-
ástæöum til aö menn slyppu við aö lenda í
hiö illræmda Gulag. Spítalinn, sem
Yesenin-Volpin var sendur á, er nú hiö
svonefnda sérstaka geösjúkrahús í Lenin-
grað, en aðstæður þar voru allt aörar árið
1949 en þær voru 20 árum síðar, þegar
Viktor Fainberg dvaldist þar.
„Maður var vissulega fangi" segir
Sja nœstu I