Lesbók Morgunblaðsins - 22.10.1978, Blaðsíða 14

Umferðarslysin
Ungiingur kemur við á bílasölu, kaupir
notaöan bíl (á víxlum), dreka af stærstu og
eyðslufrekustu gerö, sest undir stýri, ekur af
stað, gefur duglega spyrnu og klessukeyrir
bílinn á næsta götuhorni. Daginn eftir kemur
fréttin í blöðunum og lesendur renna augum
yfir hana geispandi. Nú—ú, segja peir og
draga seiminn, sá hefur aldeilis ætlað að flýta
sér. Ef enginn slasast er pess kannski getið
aö »ökumaður var grunaður um ölvun við
akstur« — pað er aö segja ef sú hefur verið
raunin. En hafi hann valdið tjóni á lífi og
limum einhvers vegfaranda er ekki minnst á
slíkt, pá er ökumanni hlíft við svo opinskárri
frétt.
Umferðarslys eru orðin svo tíð á götum og
vegum að hér dugir ekki lengur nein elsku
mamma. Aumkunarvert er að hlusta á
ráöamenn koma fram fyrir fjölmiðla og segja:
ansans vandræði, hvað er hægt aö gera? Og
pess konar orðagjálfur er meira en aumkunar-
vert. Það er ósvífni gagnvart látnum og
limlestum og guölast gagnvart peim sem eiga
eftir að verða fyrir bílum á götunum.
Sem daglegur vegfarandi er ég síður en svo
furðu lostinn yfir ástandinu. Þvert á móti
furðar mig að slysin skuli ekki verða fleiri og
alvarlegri en raun ber vitni eins og ekið er.
En hvað veit venjulegur borgari um pessi
mál? Ekkert! Bókstaflega ekki neittl Hann veit
ekkert um pað hvort einhver einn hópur
öðrum fremur veldur Þessum ósköpum í
umferðinni. Böndin berast aö unglingunum.
En orsakirnar að ööru leyti — hverjar mundu
pær pá vera? Glannaskapur? Ölvun? Skipu-
lagsleysi? Hreinar tilviljanir ? Eða má kannski
kenna petta of hrööum akstri? Liggur meiníð í
hinum sívaxandi bílafjölda? Annaöhvort hefur
aldrei verið hirt um að rannsaka Þetta í heild,
hlutlægt og fræðilega, eða yffír öllu Því er
Þagaö. Sömuleiöist veit enginn hvað sá á á
hættu sem veldur slysi meö augljósum og
vítaveröum glannaskap. íslensk dómsmál eru
einn samfelldur skrípaleikur. Sannoröur tjáði
mér fyrir skömmu að »svipting ökuleyfis
ævilangt« eins og paö heitir víst á pappírnum
jafngilti Því í reynd að ökuskírteinið væri
geymt fyrir mann í prjú árl Glannaskapur í
umferðinni er pví sáralítið áhættusamari en til
dæmis að taka gæsaveiðar eöa rjúpnaskytt-
erí. Talsveröur hluti umferðarpungans stafar
sannanlega af hangsi, leikaraslap, slæpingi.
Eða kappakstri! Fólk heldur til í bílunum,
drepur tímann á Þeytingi eftir götunum, veitir
innibyrgðum geðflækjum útrás meö hraða,
hávaða og gauragangi. Hvað kostar Það mörg
mannslíf per ár?
Fyrir nokkrum árum kom fram í útvarps-
Þætti lögreglumaöur sem var nýkominn heim
frá Bandaríkjunum. Taldi hann sig hafa lært
Þar bragð á móti glannaskap ungra öku-
manna. Ekki man ég sögu hans orðrétt en
efnislega minnir mig aö hún væri á Þessa leiö:
í fylki einu í Bandaríkjunum fá ungir ökumenn
sitt fyrsta ökuskírteini hólfað með tíu reitum. í
hvert skipti, sem eitthvað hendir Þá í
umferöinni, missa Þeir einn reit. Þegar peir
eru búnir að missa níu og eiga aðeins einn
eftir — hvaö haldiö piö aö gerist — pá verða
Þeir heimsins bestu ökumennl
Já, sá haföi lært lexíuna. Satt aö segja Þótti
mér Þetta einum of kaldrifjað umburðarlyndi.
Má Það kannski kosta níu mannslíf að ala upp
einn ökumann?
Ég rifja petta ekki upp vegna Þess að ég sé
að áfellast umferðarlögregluna. Hún stendur
vel í stöðu sinni viö erfiöar aöstæöur. Og Það
getur naumast verið nein skemmtun að taka
alltaf sama Þrjótinn, aftur og aftur, og færa
hann til dómarans sem segir bara elsku vinur,
ég felli yfir Þér Þungan dóm og læt Það koma í
blööunum til að Þóknast refsiglöðum almenn-
ingi en læt Þig svo lausan Þegjandi og
hljóðalaust Því Þú batnar ekkert viö að sitja
inni, Það segja félagsfræðingarnir og sálfræö-
ingarnir. Og Þeim verður líka að Þóknast.
Þótt vissulega séu til kærulausir og illa
innrættir ungir menn hygg ég aö glannaskap-
ur ungra ökumanna stafi . sjaldnast af
viröingarleysi fyrir lífi annarra manna heldur
af hreinum og beinum dómgreindarskorti.
Ungir menn geta bókstaflega töfrast af hraða.
Tryllst! Að gefa spyrnu er eins og að slást í för
méð sólkerfunum! Er að furða pó feröin endi
fulloft með pví að ökumaðurinn ungi sjái
stjörnur í órómantískari og dapurlegri
skilningi?
Dómgreindarskortur, segi ég og skrifa. En
lögmálið er petta: skorti mann dómgreind
verður hann að hlíta ráðum annarra ef ekki á
illa aö fara. En par er hlekkurinn sem brestur
— aðhaldið vantar, traust og reiðilaust en
ákveðið aöhald.
Áttatíu púsund bílar aka eftir vegum
landsins og undir stýri sitja jafnmargir
ökumenn, ungir og gamlir, sælir og vansælir.
Umferðarslysin eru meira en böl, Þau eru
óhugnaöur. Ef yfirvöld í landinu hefðu snefil af
myndugleika og tiltrú segðu Þau: hingað og
ekki lengra. En Þau hafa engan myndugleika
og Þau njóta takmarkaörar tiltrúar og Þess
vegna láta akandi og gangandi vegfarendur
viðvaranir peirra og heilræði sem vind um
eyru Þjóta, Það er aö segja peir sem hvað allra
helst Þyrftu á viðvörunum og heilræðum að
halda. Erlendur Jónsson
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
R E) p**' œs 33D 332 FoV- M'óO IR <íl Ivc- CKfT- uri
Mi- ar- N*iH T5 'A JZ A c b N £ D D £ N
Þ A S £ M i H. V o R 1 E
Í? Af U N u A ÓliPAR K 'o A R mixi Þ Ý
vm k°ZL\ JKlHM IÐ 0 R E \ f l L L íiíiHf* PtXUH 4 A K £>
r . V 5 o Jífí & A i> 1 Smíu- »»>«»- E I M A FlACd loí-iM
1 Itf o K R A L l T A f> i R H«írr- (KUA T I F
u MUIWU r-eiiL Æ M T A geoiD UM l RMl' MtutA TTTi 1 L T A ÍLjL. líijtir K. 'A
M A i> U STfílf- AT '0 L 'o BfcTfí L A A A
Á 1 R. R S T b L 1 iiwJPAK A U im" £
U vinD- HVIBA f> UlF. A R A S K A áULI A M 1 LK.T a r MCM6I s E L
R K FfO- w.pir f P A A A M D L v T O
2í»m 0 4 fflHU M £ f) U R ií£li Stfóul / L SICAD '&m A T T
S K A T A /flANMS WFM4 •R A ÖL N A R S f
5 A T A M yi** 0 T R E UPP- HAFi© R o T liJ N
rfLJ LYí/WW MAfiUR ri* VE/riR -ri rn iKdSlC- IÐ ideif. g/NS fuu-M 412 | 1 F- U R )5i f A R
fte'/ic IR. _ '/ Tor
v 1
cÁ R - kcor-tK?
tfefuK NAWW5- Sf/\FU(L HfAÐ ?
áaer- U Cí IÚT 1 K/N- ÍfL 1 mi?í>
IWW K'JSiK- U(l MKLMUf + HvAt- UA M/FLAI * / •
Kösvc- U R ÁR.'A5 KL' UKKA 'o&z- YMMI ElD - $T£.S>) iSAWc- IR.
mw- T6.S-' Ð F' REC.N MFIHLX ÍW/KTh
5rÉrr fUOLS UN5- FRAro
tt*9 ASKAR ú R K bfl KA«<-' FíAL. L~
kri€> LhT - Æ£>l ENt> - /N G. /fýgl<5 g/N5 /TAR-
H 'AND- Fínu
tr'éð KoN- UNCvUíl, V£C\- Lec. K£S k- ■Ð R ( ró'ww
ElS' KEHV- ÍTAF iR H£PPM- A 5T PfíeiFDi UÆÐ- /NC. Ui K áR.
TAPS’ S PB- UHW ÍVC. iT. H ea- Bezu SP'e - ruGL úRow MfiW MS- evKTfi.
HÁT/5 4- LE IT • F 1 S 6R. LÆ-F- A N
6? YeKK- FÆ« 1 ■ cr
5mp- R.'T i Lfl 4- a«. ' ►