Lesbók Morgunblaðsins - 02.12.1978, Blaðsíða 8

f
MYNDLIST
BragiÁsgeirsson
SVEABORG
VIAPORI
Norræna myndlistarmiðstöðin
Ef mál þróast á farsælan veg, mun 28
dagur júlímánaðar árið 1978 teljat einn
merkasti dagur norrænnar myndlistar-
samvinnu, — dagur, er skipt getur
sköpun um þróun, viðgang og reisn
myndlistar á Norðurlöndum. Þann dag var
myndlistarmiðstöðin á Sveaborg
(Suomalinna) formlega tekin í notkun,
með því að opnaðar voru með viðhöfn
tvær myndlistarsýningar. Samnorræn
skúlptúr-sýning undir berum himni með
þátttöku tveggja myndlistarmanna frá
hverju Norðurlandanna fimm ásamt
sýningu á teikningum frá Sveaborg, sem
sænski listaamöurinn Stig Claesson
rissaði upp á tveim vikum snemmsumars.
Meginhlutverk myndlistarmiðstövarinn-
ar er að samræma norræna samvinnu á
sviöi sjónlista, — til að byrja með verður
aöaláherzlan lögö á myndlist í sígildri
merkingu, þ.e. málverk, höggmyndir og
grafík, en í áföngum á starfsemin einnig
að ná til listiðnaðar, hönnunnar, húsgerð-
arlistar, umhverfismótunar, Ijósmyndun-
ar, kvikmynda- og myndbandagerðar.
Af þessari uþptalningu má Ijóslega
ráða, að miðstöðinni er ætlaö að spanna
víðfeðmt svið sjónlista eða allt frá hreinni
myndlist til ýmissa skapandi hliðargeira
hennar og fleiri sjónrænna tiltekta, til aö
samræma hér og efla norræna samvinnu
og framtak innbyrðis.
Einna merkust þykir greinarhöfundi sú
hugmynd að innrétta fimm vinnustofur
(ásamt íbúöarhúsnæöi) handa listamönn-
um og er áætlaö, að þær verði tilbúnar
snemma á árinu 1980. Murvj nor',ænir
listamenn dvelja þar lengri og skemmri
tíma og vafalítið verður þetta til aö auka
til, mikilla muna persónuleg tengsl
norrænna myndlistarmanna ásamt því að
flytja Finnland nær hinum Norðurlöndun-
um, en þetta tvennt tel ég mestu varða.
Óþersónuleg tengsl í gegnum fundarhöld
og skálaræður hafa lítið að segja.
— Sveaborg er gamalt virki, er Svíar
hófu að byggja árið 1748 og er staðsett á
sex eyjum í Finnsku víkinni rétt við
Helsingfors, — þar meö lokuöu þeir
víkinni og sjóleiðinni frá Eystrarsaltinu.
Þaö tók 40 ár að fullgera virkið —
byggður var 8 kílómetra varnarmúr úr
granít og 1000 fallbyssum komiö fyrir.
Hýsti virkið 4500 íbúa og var um skeið
næststærsta borg Finnlands. Virkiö, sem
er að mestu verk eins manns, Augustin
Ehrensvárd, er var allt í senn driffjöður-
inn, byggingameisrarinn og yfirumsjónar-
maður framkvæmdanna, átti að vera meö
öllu óvinnandi og var það í raun réttu.
Rússum tókst þó að finna veikan blett á
virkinu árið 1808, er herir þeirra sóttu yfir
landamæri Finnlands í austri og sjóleiðina
að Sveaborg. Sá veiki blettur var
mannlegs eðlis og var öðru fremur um aö
ræða takmarkaðan baráttuvilja varaaö-
míráls virkisins, og með sálrænum
hernaði tókst gerzkum að sölsa undir sig
hið óvinnandi virki á aðeins þrem vikum.
Virki rússneska kjörfurstadæmisins Finn-
lands, Sveaborg, (þeir breyttu ekki
nafninu) var við lýði í 110 ár, en loks hinn
fyrsta apríl árið 1918 yfirgaf rússnezka
Efst í Þessari röð: Sólspeglar Jóns
Gunnars Árnasonar. Nœstefst:
Síösumardagur á Sveaborg, —
maöurinn í forgrunni er aöalritari
finnska myndlistarsambandsins, Veli
Pekka Vahanen.
setuliðið og íbúarnir eyjarnar, og hinn 12.
maí blakti hvítblái finnski fáninn í fyrsta
sinn við hún.
Virkinu var nú gefið finnska nafniö
Suomalinna og var notað sem fangelsi í
fyrstu, — allt svæðið! í sumum tilvikum,
einkum hvað sagnfræði snertir, er hið
Framhald á bls. 15
Aö ofan:
Mauno
landi, (f.