Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1979, Blaðsíða 12

Rætt við tvo upprennandi og efnilega tónlistarmenn
Nú á dögum eru skipulögö vinnu-
brögö og ástundun alltaf talin forsendur
pess aö menn geti stundaö tónlistarnám
til einhvers gildis. Þorsteinn Gauti
Sigurösson pverbrýtur Þœr reglur;
stundum snertir hann ekki nótnaboröiö í
marga daga, sezt svo niöur og sökkvir
sér í æfingar pá nmstu. Engu að síöur
Þykir hann hafa óvenjugott vald á
tjáningarleiðum flygilsins og er sagöur
undrafljótur aö tileinka sér erfið verk
sem vefjast lengi fyrir öörum. Á próftón-
leikunum í Háskólabíói lék hann t.d. tvö
verk, sem vegna byngdar hafa ekki
verið flutt áður viö Tónlistarskólann,
sónötu nr. 6 eftir Prokoffiev og Mefistó-
valsinn eftir Liszt. Gauta lætur einmitt
bezt að fást við erfiö rómantísk verk og
svo nútímaverk, og píanóleikari sem
heyrt hefur hann spila, lýsti stíl hans
svo, aö hann kafaði fyrst og fremst ofan
í eöli verksins, vandaöi jafnt til túlkunar
sterkra sem fíngeröari pátta, en legöi
minna upp úr gljáfægöu yfirborðinu.
Hin fáu skref undrabarn-
anna í skólann
Við setjumst og ræöum tóniist. Gauti er
ekki skrafhreyfinn og á oft erfitt með að
svara þyngslalegum spurningum, sem
flækjast loks í Ijósakrónum eða keyra
beint í vegginn. ’En tónlistin í honum er
söm og áöur.
„Það er rétt,“ segir Gauti, „aö þegar ég
sezt niöur til aö tala um músík, er þaö
ekki sama músíkin og ég hef alizt upp
meö. Þá fer maður bara út í einhverja
vitsmunalega fantasíu sem losnar úr
tengslum viö veruleikann. í rauninni veit
ég ekkert, hvaö ég sæki í hana. Þaö má
tala fræöilega um músík, en tilfinningum
veröur aldrei lýst.“
Tilfinningarnar. Viö ræðum tónlist frá
öllum hliöum og komum alltaf aftur aö
þeim. Til dæmis þegar viö veltum fyrir
okkur aðferöum manna viö æfingar.
„Margir tónlistarmenn loka sig af í
lengri tíma, æfa og æfa. Þá veröa þeir
„teknikerar”, en leikur þeirra veröur
sálarlaus. Viö fréttum af kóreönskum
undrabörnum í New York, sem spila
Paganini-etíöur kornung. En þau eru ekki
orðin nógu tilfinningalega þroskuö fyrir
þær, — þau eru kannski lokuð inni í
einhverju húsi í New York og labba svo
nokkur skref í skólann. Þaö er nefnilega
nauðsynlegt aö öölast reynslu í gegnum
fólk, svo maöur hafi eitthvaö aö segja. Ég
held aö menn, sem reyna ekki mannleg
samskipti, árekstra og tilfinningaleg sam-
bönd, fari á mis við eitthvað sem setja má
fram í músík.“
Sjáifur æfir Gauti sig sem fyrr segir í
lotum. „Ég æfi mig mikið, 7 tíma á dag, ef
ég er aö stefna aö einhverju sérstöku.
Það er verra aö hafa ekkert takmark. En
ég er aö fara aö taka mig í gegn,
skipuleggja vinnuna. Þaö hefur reynzt vel
áöur.“
En feröu þá ekki á mis viö eitthvað sem
þú hefur nú?
„Þaö held ég ekki. Tónistin er oröin þaö
stór hluti af lífinu. Ef ég hlusta ekki á
tónlist í þrjá daga, verð ég ómögulegur í
skapinú."
Sálarlaus flutningur fer
mest í taugarnar á mér
Þaö er skrýtið fyrirbæri, þegar einn
maöur sezt viö svartan kassa fyrir framan
hóp fólks, snýr ekki einu sinni aö áhorf-
endum, en fer aö kalla fram ólíkustu
hughrif meö þessum kassa. Hvernig
tengist námiö þessari athöfn?
„Meö námi og aukinni tækni meltist
betur í mér, hvaö ég ætla að segja,“ segir
Gauti. „Um leiö finn ég hvaö ég á
auöveldara meö aö koma því fram. Ég
held aö aöalmáliö sé aögeta stillt sjálfum
sér út úr myndinni og hlustaö hlutlægt.
Þaö er ekki nóg aö heyra þaö sem maöur
vill heyra, — þaö erfiöasta er aö koma því
sem maöur vill segja í gegnum píanóiö og
út.“
„Þegar ég hlusta sjálfur á píanóleik,
hlusta ég fyrst og fremst eftir því, hvort
maöurinn hefur eitthvaö aö segja, og ef
svo er, afsakar maöur feilnótur eins og
hjá Gielels. Þaö sem fer mest í taugarnar
á mér í píanóleik er sálarlaus flutningur. Á
sama hátt hrífst ég af því, þegar menn
leggja sjálfa sig á boröið og sýna ein-
hverja skapgerö.“
Viö minntumst á, aö rómantísk tónlist
og nútímatónlist lægi bezt viö Gauta. En
af hverju ekki þessi svokallaöa klassíska
tónlist?
„Mér finnst ég fá mesta útrás meö því
að leika rómantísk verk og nútímaverk, ná
mestri tjáningu.“ svarar hann. „Kannski er
ég rómantískur í mér.“
í hillum eru bækur um yoga og hvers-
kyns íhugun, en einnig bókmenntaverk.
Gauti jánkar því aö hann lesi mikiö.
Hvaða manngerö í bókmenntum hann
hrífist einkum af?
„Þeirri innhverfu,“ svarar hann eftir
nokkra umhugsun.
„Jú, ég er líklega fremur innhverfur
líka...
„Með námi og aukinni tækni meltist
betur ímér, hvað ég ætla að segja.u
Maður er ekki að byggja upp
einhverja spennu í strætó
Píanókennari sagöi undirrituöum á
dögunum, aö menn ræddu nú um þaö að
hjá ungum píanónemum væri aö vakna á
ný áhugi á rómantískum tónskáldum, sem
andsvar viö þaö sem hann kalíaöi stöölun
og mekanisma nútímans. Þar væri Gauti
gott dæmi. Þessi áhugi beindist m.a. aö
mönnum eins og Skrjabin og Rach-
maninov, sem eldri kynslóöir heföu fengiö
sig fullsaddar á úr væmnum Hollywood-
myndum þess tíma. Hvaö segir Gauti?
„Rachmaninov er alls ekki væminn,"
©
Kannski er ég
rómantískur í mér
segir Þorsteinn Gauti píanóleikari k
„Ég held það sé a/tur að koma bylgja
með að tjá sig tilfinningalega / tónlist-
inni.ú
segir hann. „Verk hans eru karlmannleg,
sterk og stór í sniöum.“
„Ég umgengst annars lítiö aöra píanó-
nemendur og á svolítiö erfitt meö aö
svara þessu, en ég held allavega aö þaö
sé aftur komin bylgja meö að tjá sig
tilfinningalega í tónlistinni, enda hafa svo
margir náö upp í þær auknu tæknikröfur
sem geröar hafa veriö og vekja ekki
athygli fyrir þaö eitt.“
„Annars er þaö hreinlega ekki í tízku aö
sýna tilfinningar. Menn reyna sífellt aö
vera kaldir og gefa ekki höggstaö á sér.
Jú, þetta á líka viö um sjálfan mig, ég hef
eins og aörir alizt upp í þessum hugsunar-
hætti. Ég held aö píanóið hjálpi mér aö fá
útrás, og ef ég væri ekki í músík væri ég
ábyggilega óþolandi í umgengni. En viö
getum samt varla borið saman þessar
tvær geröir tilfinninga. Maöur er ekki aö
byggja upp spennu eöa aö reyna aö ná
einhverjum hápunkti úti á götu eöa í
strætó."
Það er skemmtilegra
að fá tómatana en ekkert
Gauti sezt litla stund viö flygilinn, sem
hefur lagt undir sig allt herbergiö hans, og
meö fyrstu tónum rennur af honum allt
óöryggi.
„Ég hef heyrt aö ég viröist laus viö alla
taugaspennu á tónleikum. Þaö er alger
vitleysa. Maöur veröur svo vakandi, var
viö sjálfan sig, frammi fyrir öllu þessu
fólki.“
„Ég hef lent í mjög ólíku andrúmslofti á
tónleikum. Erfiöast er aö spila í hlutlausu
andrúmslofti, þar sem maöur finnur
hvorki jákvæöa né neikvæöa strauma.
Þaö er skemmtilegra aö fá tómata framan
í sig en ekkert. — Annars finnst mér
sviösframkoma í klassískri tónlist allt of
þvinguö, — Þaö myndast svo ofsalegt bil
á milli flytjenda og áheyrenda.“
Þaö líöur á nóttina, en Gauti er hinn
brattasti. Hann vaknaöi líka seint í
morgun. „Fólk heldur aö maður só
einhver munkur. En ég fer á böll og
skemmti mér eins og aörir.“
Sem fyrr segir, er þaö ekki vanalegt aö
menn nái svo miklu valdi á píanóleik
nema meö miklu skipulagi. Ég hringi í
Gauta nokkrum dögum síöar og spyr þá,
hvort hann sé byrjaöur að skipuleggja
æfingatíma sinn.
„Þaö byrjar á morgun.“ svarar hann ...
HHH.