Lesbók Morgunblaðsins - 30.06.1979, Blaðsíða 4

HÁSKÓLANÁM OG
UNDIRBÚNIN GUR
Spurning Lesbökar:
Finnstþérnemendur viö
Höskölann lakar undirbúnir
nu enöður?
VilhjölmurG.Skúlason prófessor:
Hiklaust hœgt
aö segja aö
nemendurkomi
verr undirbúnir
Því miöur verð ég aö svara þessari
spurningu hiklaust á þann veg, að
nemendur komi verr undirbúnir und-
ir háskólanám nú en áöur, þegar á
heildina er litið. Með svari mínu og
samanburði er haföur í huga mögu-
leiki nemenda á að halda snurðu-
laust áfram námi og sú breyting, sem
orðið hefur á undirbúningi á lægri
skólastigum og kennslu á háskóla-
stigi. Mjög erfitt er að færa töluleg
rök fyrir svarinu, enda verður það
ekki gert, þar eð nákvæmur mæli-
kvarði er ekki til. Nú kynni einhver að
segja, aö alltént væri þó hægt að
bera saman einkimnir hinna ýmsu
árganga og það ekkert síður þó að
mismunandi kvarðar væru notaðir,
þar eð samanburðargrundvöllur sé
til. En annmarkar slíks samanburöar
eru svo augljósir, sem koma fram
meðal annars í mismunandi náms-
Verkleg æfing í verkfræði.
efni, námskröfum og námsmati frá
einu ári til annars, að þeir eru þegar
af þeirri ástæðu ónothæfir. Ég mun
því rökstyðja það svar, sem ég hefði
óskaö aö geta svaraö á betri veg,
með öörum hætti. Geri ég það til
þess að bæta megi nokkra þá galla,
sem ég tel vera frumorsök vandans,
ef þeir, sem þessum málum stjórna
telja ábendingar mínar hafa við rök
aö styöjast.
„Lengi býr að fyrstu gerð“ segir
gamalt máltæki og eitt er víst, aö
menntabrautin, hvort sem hún verö-
ur lengri eða skemmri, hefst
snemma og tekur í raun aldrei enda.
Þær stofnanir, sem taka við ung-
mennum á þroska og mótunarskeiði,
bera því mikla ábyrgð, sem oft er
tíundað og allir hljóta að vera
sammála um. Á grunnskólastigi tel
ég, að sumt, sem átti aö verða til
bóta, hafi af ýmsum ástæðum orðið
svo áberandi til hins gagnstæða, að
það hafi blasað bæði viö kennurum
og nemendum og dregið úr þeim
kjark og dug, sem hvoru tveggja er í
raun aflgjafi alls náms. Mér er
minnisstæð mengjakennsla, sem átti
að vera stökkbreyting í framfaraátt,
en varð að flestra dómi til hins verra
og reyndar hafa ekki mér vitanlega
verið gerðar heiðarlegar tilraunir til
þess aö bæta það tjón, sem illa
undirbúin mengjakennsla varð bæði
fyrir kennara og nemendur. Margs
konar tilraunakennsla, sem margir
prísa, á aö mínu mati engan rétt á
sér í venjulegum grunnskóla og
mætti segja mér, að hún gerði
margfalt meira ógagn en margur
gerir sér grein fyrir. Eg óttast einnig
mjög þatáherzlu, sem lögð er á
hópvinnu og sérhæfingu í grunnsk-
óla, hið fyrra vegna þess, að hópv-
inna býður upp á þá hættu, að þeir,
sem hafa frumkvæöið verði of yfir-
gnæfandi bæði framkvæmdalega og
andlega á kostnað hinna og hið
síðara vegna þess, að ég tel, að í
grunnskóla eigi nemendur að leggja
grundvöll að því námi, sem framund-
an er með öflun nauösynlegra staðr-
eynda og öðlast yfirsýn, en að
sérhæfing itatvinnuaugnamiði eigi að
koma síðar.Auk þess byggir þessi
kennsla, ef hún á að vera annað en
nafnið tómt, á samvinnu við atvinn-
ufyrirtæki, sem hæpið er að treysta
til langframa einfaldlega vegna þeirr-
ar röskunar í rekstri, sem jafnvel lítið
kennsluhlutverk hlýtur að valda
atvinnufyrirtækjum og stofnunum.
Sú breyting, sem orðið hefur á
námi í þeim framhaldsskólum, er
lýkur með stúdentsprófi, hefur einnig
orðið mjög mikil á síðustu áratugum
meö afdrifaríkum afleiðingum. Ég
verð aö viöurkenna, að ég hef aldrei
nálgast þaö aö skilja þann áróður,
sem haldið hefur verið uppi fyrir því,
að ákveðinn hluti af árgangi íslenzks
æskufólks þurfi að taka stúdentspróf
eins og jafnaldrar þeirra itöðrum
löndum, frekar en annað fram-
haldsskóla eða sérskólapróf. Ég
stendst ekki þá freistingu að lýsa því
yfir, að þessi sífelldi, gagnrýnislausi
samanburður íslendinga við útlönd
er af margvíslegum ástæðum út í
hött. Þegar árið 1923 var Þórbergur
Þóröarson búinn að átta sig á
þessum veikleika íslendinga, sem því
miður vírðist ekki hafá minnkað, er
hann segir: „Sennilega eiga nú sumir
hægara með að átta sig á kenningu
minni, úr því að þeir hafa fengið
hana staðfesta af útlendingi, sem
þar að auki heitir Maxim Gorki".
Þegar slíkt berst í tal, dettur mér
alltaf í hug spurning góös og heim-
spekilega þenkjandi kennara míns,
sem mér finnst skynsamlegri og
nauðsynlegri með hverjum deginum
sem líður, en hún er þannig: „Hver er
forsenda fyrir því, að hægt sé að
bera saman?“ og svarið er „að það
sé sambærilegt“. Við gerum allt of
mikiö af því að bera saman ýmislegt,
sem ekki er sambærilegt með vof-
veiflegum afleiðingum.
Ég tel, að þessi áróður og niður-
felling landsprófs hafi lækkaö þær
kröfur, sem gerðar eru til þeirra, er
ganga til stúdentsprófs. Mjög lágar
einkunnir eru miklu algengari en
áöur og undirbúningi allt of margra
er stórlega ábótavant. Þetta kemur
meðal annars til af því, að nemend-
um hefur ekki verið komiö í skilning
um, að allt nám, sem stundað er af
alúö og meö viðhlítandi árangri, er
mikil vinna, aö venjulegur vinnudag-
ur er ekki nægilegur til þess að sinna
því á því tímabili, sem er til ráðstöf-
unar. Þetta getur að sjálfsögu leitt til
þess, að kröfur í háskólanám veröi
minnkaðar og í framhaldi af því, að
Framhald á bls. 15