Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1979, Blaðsíða 8

Eftir því sem ofar dregur í Landsveit
breytist gróöur og graslag og landiö
tekur á sig svip af átökum viö höfuð-
skepnurnar, eld og vind. Undir er hvert
hraunlagiö ofan á ööru og allt ættaö úr
Heklu, en yfirboröiö víöa sorfið af
vindi, moldroki og sandbyl, sem næst-
um alveg haföi flett holdi landsins frá
beini og óvíöa áttu Ijóölínur
Bólu-Hjálmars betur við:
Sjá hvaö ég er nú beinaber
brjóstin visin og fölar kinnar.
Eldsteyptu lýsa hraunin hér
höröum búsifjum ævi minnar.
Sú var tíö og ekki mjög langt síöan,
aö stórbýlið Skarö var eyöingu nær
sökum áfoks og uppblásturs af hraun-
flákunum, sem veröa noröaustur af
bænum, allar götur til Þjórsár. í þá
áttina er Búrfell í Þjórsárdal tignarlegt
kennileyti og lengra sést inná Sanda-
fell, langt noröur meö henni Þjórsá.
Sjálfur man ég vel, drengur vestur í
Tungum, hvernigsandbylurinnmyndaði
vegg suöur Rangárvallasýslu, svo Eyja-
fjallajökull hvarf í sortann, en nú heyrir
sú dapurlega sjón sögunni til.
Melripartur þess lands, sem heyrir til
Skaröi, er grasigróinn þegar hér er
komið sögu, en Skarö er aungvu aö
síöur hraunajörö þar sem þétt og
safaríkt gras vex úr fremur sendnum
jarðvegi, víöa vallendiskennt en mýrar
hvergi. Þótt ræktunarskilyröin sýnist
óhagstæö á móti því sem blasir viö
neöar í Landsvert, er túniö í Skaröi
samt sem áöur 100 hektarar og þar
mun búiö stærsta búi á íslandi.
Raunar var förinni heitiö til þess aö
kanna ögn nánar þennan blómlega
búskap Guöna bónda í Skaröi og Dóru
konu hans. Meö þeim búa á jöröinni
Kristinn sonur þeirra og kona hans,
Fjóla Runólfsdóttir frá Brekku í
Þykkvabæ. Ungu hjónin eiga þrjú börn;
auk þeirra er til heimilis í Skaröi móöir
Guðna, Sigríöur Einarsdóttir, nú oröin
88 ára. Tíu manns eru þar til heimilis,
en umferðin á hlaöinu er sem á torgi og
alls gistu 30 manns í Skaröi þá nótt
Dagstund hjá Dóru og Guðna í Skarð
sem eitt sinn lá við auðn vegna sand
búið Þar stærsta búi á íslandi.
Að ofan: Dóra og Guðni ræða við gesti í stofu
nýja íbúðarhússins í Skarði. Það er Stórt og
glæsilegt, enda vill Guðni hafa allt stórt.
„Búskussi vil ég ekki vera“ segir hann í
samtaíinu. Til vinstri er Guðni í kirkjugarð-
inum í Skarði.
sem höfundur þessa pistils gisti í
Landsveit. Sumir komu þeirra erinda
aö kaupa veiöileyfi í Veiðivötnum á
Landmannaafrétti; vígalegir menn á
glæsijeppum og búnir aö brenna 30
lítrum af bensíni þennan spöl sunnan
úr Reykjavík. Aörir áttu erindi út af
hrossum og svo eru þeir sem þurfa aö
ræöa viö hreppstjórann. Stærsta hóp-
inn skipa þeir, sem einfaldlega eru á
flandri; þekkja eitthvaö til á þessu
rausnarheimili og líta inn, þótt nú sé
hábjargræöistími heyskapar og öll hjól
látin snúast.
Guöna bónda í Skaröi haföi ég hitt
áöur og orðiö þess heiðurs aönjótandi
aö fá aö mála honum mynd fimmtug-
um. Til trausts og halds haföi ég
kunnugan meöreiöarsvein, Finnboga
Eyjólfsson í Heklu, sem forframaöist á
yngri árum í Snjallsteinshöföa og
Guörúnu konu hans, sem er frá Aust-
vaösholti og innfædd í Landsveit. Eins
og víða í Rangárþingi eru þarna
hljómmikil og frumleg bæjarnöfn. Eitt
þeirra var Látalæti, sem nú hefur veriö
skýrt upp og heitir Múli; enn eitt dæmi
um nútíma húmorleysi og flatneskju í
hugmyndaflugi.
Heyskaparliöiö í Skarði var aö vél-
binda og flytja heim hey frá Efra-
Seli. Sjálfur var Guðni bóndi á yfir-
reiöum; ekki þó á graöhestinum
Kolbak, sem hann á og væri viö
hreppstjórahæfi, — heldur á Subarú,
sem nærsveitungar kalla “súttu-
bara-á“. Ekki er þaö þó vegna þess
aö bíllinn súpi meira en gengur og
gerist, heldur til heiðurs ölkærum
sómamanni, sem ekur á slíkri bifreiö.
„Ég er ekki með bíladellu", sagöi
Guðni, „en mér skilst aö þú sért þaö.
Má ekki bjóöa ykkur aö ganga í
bæinn1?
„Er ekki nóg aö vera með hesta-
dellu; mér skilst aö þú kaupir og seljir
án afláts á hestamannamótum.“
„Æ, þaö er nú eitthvaö lítiö. Maöur
er hættur aö koma á bak.“
Finnbogi meöreióarsveínn: „Þaö er
alveg rétt. Hann horfir bara á þá og sér
á augabragði hvaö býr í hestinum. En
Kristinn sonur hans og bóndi hér er
aftur á móti úrtöku tamningamaöur."
Viö gengum til stofu. íbúöarhúsiö er
splunkunýtt og líkt og félagsheimili á
stærö, enda 500 fermetrar. Þaö verður