Lesbók Morgunblaðsins - 29.03.1980, Qupperneq 6

Salvador gerir sprell. Hann reynir að
gera lífift súrrealíakt eins og myndir
sínar.
Nýleg grein úr norsku
blaði, þar sem sagt er frá
auglýsingabrellum og
trúðleik þessa fræga
súrrealista sem hvorki
slakar á klónni í þeim
efnum né listinni þótt orð-
inn sé nær áttræður.
Enn
kemur
„Ég elska konuna mína, Gölu, svo
heitt, aö mig langar til aö boröa hana, ef
hún deyr á undan mér. Aö vísu get ég alls
ekki ímyndaö mér, aö hún geti dáið, en ef
þaö skyldi nú gerast samt, gæti ég
hugsaö mér aö éta líkið. Þaö yröi vottur
um þá innilegu ást, sem ég ber til hennar,
þó aö sumt fólk myndi auövitaö kalla þaö
mannát,“ segir Salvador Dali.
Gala Dali er nú 81 árs, en hinn
undarlegi eiginmaöur hennar er 75 ára.
Aila sína ævi hefur hinn aldni listamaöur
haft yndi af því aö ofbjóöa fólki, og hann
hefur aldrei duliö hina barnslegu gleöi
sína viö þá iöju. Hann býöur til dæmis
gestum í miðdegisverö og hefur humar á
boröum. En svo er hellt yfir humarinn
súkkulaöisósu.
Ein nunna og
þrír Kínverjar
Heimili Salvadors Dali nálægt hafnar-
bænum Lligat ber þess eins Ijósan vott
og hugsazt getur, aö þar býr sérvitringur,
sem veit, hvað hann vill. Heimili hans
samanstendur af fimm fiskimannakofum,
sem eru tengdir meö göngum, húsagörö-
um og stígum og alls staöar getur aö líta
hina furöulegustu hluti.
í einu herbergjanna hangir snúra niöur
úr horni. Ef einhver gestanna getur ekki
stillt sig um aö kippa í snúruna, kveöa viö
tónar úr vögguvísu eftir Brahms. Sund-
laug, sem er í laginu eins og mannslimur,
lét hann byggja til aö sýna þeim þúsund-
um ferðamanna, sem koma af forvitni til
heimilis hans og glápa gegnum rúöurnar,
hvaö honum finnist um röskun þeirra á
friöhelgi einkalífs hans.
Skriflegt boö
Salvador Dali býr ekki með sinni
heittelskuöu eiginkonu. Fyrir nokkrum
árum létu þau hjónin reisa höll eina 160
km frá fiskimannakofum Dalis. Þar býr
Gala Dali út af fyrir sig, og hinn stórskrítni
listamaður er gallharður á því, aö hann
heimsæki konu sína því aöeins, aö hann
fái skriflegt boö.
¥
a
óvart
Þegar hann var 15 ára, lét hann hár sitt
vaxa og heimtaði aö fá aö ganga í
stuttbuxum, hnéháum sokkum og meö
feikistóran flókahatt á höföl og vakti oft
skelfingu innan fjölskyldunnar og meöal
gesta meö því aö hanga meö höfuöið
niður af þaki hússins, þangaö til honum lá
viö öngviti. Dali sótti listaháskólann í
Madrid, en þó aöeins skamma hríö, því
aö hin undarlega hegöun hans átti illa viö
hiö virðulega umhverfi og honum var
brátt vísaö burt.
Dali meft „mjúka“ sjálfsmynd.
Súrrealísk uppákoma: Þannig klæddur
mætti Dali í hátíftlegt samkvæmi í
London. Á jakka hans hanga 88 glös
meö piparmintulíkjör — og eitt meft
dauðri flugu. Jakkinn a tarna hefur
einstaklega jákvæft áhrif 6 kynlífiö,
segir Dali.
Dyravörður í ruggustól
En Dali var óforbetranlegur. í fyrstu
ferö hans til Bandaríkjanna, þegar hann
var þrítugur að aldri, voru myndirnar,
sem hann ætlaöi aö sýna, bundnar viö
annan handlegg hans alla leiöina á
skipinu. Skömmu áður en skipiö lagöi aö
bryggju í New York, fékk hann bakara
skipsins til aö baka tveggja metra langt
brauö, sem hann veifaöi framan í blaða-
mennina, sem biöu hans, um leiö og hann
bauð þeim góöan daginn.
Sýningin gekk ágætlega og hiö sama
má segja um kveöjuhóf Dalis. Þegar
gestirnir komu og afhentu boöskort sín,
fengu þeir í staðinn hráa pylsu úr hendi
dyravaröarins, sem sat í ruggustól meö
krans af Ijósrauöum rósum um höfuö sér.
Yfir stiga hékk baðker fullt af vatni og
einnig stór ísklumpur, sem draup úr ofan
á gestina, þegar þeir gengu undir honum.
í einu horninu lá dauð kýr, en milli rifja
henni haföi veriö stungiö hátalara úr
gömlum grammifóni og úr honum drundi
franskur vísnasöngur.
Köfunarútbúnaður
Þegar Salvador Dali var eitt sinn
staddur í London, sem ekki var oft, var
hann beðinn aö halda fyrirlestur um llst.
Hann mætti til fyrirlestrarhaldsins klædd-
ur fullkomnum kafarabúningi meö hjálmi
og öllu saman, þar á meðal níöþungum
blýstígvélum, sem hann átti afar erfitt
meö aö hreyfa sig í. En þannig þrammaöi
hann þó inn í salinn. Meö billiard-stöng í
annarri hendi og gimsteinum sett sverö í
hinni sem og meö tvo rússneska úlfhunda
í bandi. Þegar hann stóö á sviöinu og
reyndi aö skrúfa hjálminn af, var hann
svo fastur, aö þaö varö honum ofviða.
Menn skunduöu Dali til hjálpar, en
honum lá viö yfirliöi kófsveittum. Hann
baröi allt hvaö af tók í hjálminn til aö losa
hann, en áheyrendur héldu, aö þetta væri
allt tómt Dali-grín, skemmtu sér ágætlega
og skellihlógu.
Hin fáránlegu uppátæki Dalis hafa flest
heppnazt, en honum hefur einnig mistek-
izt hrapallega. Fyrir mörgum árum fékk
hann þá hugmynd aö ríöa á fíl eins og
Hannibal yfir Pýreneafjöll. Þaö tókst að fá
fíl, en þegar til kom kæröi fíllinn sig
hvorki um þennan fíflalega listamann eöa
hinn mikla fjölda áhorfenda, sem kom til
aö horfa á ósköpin. Fíllinn, sem hét
Surus, þrjózkaöist við að láta aö stjórn
Dalis, og eftir aö hann haföi aöeins
komizt áfram 35 kílómetra á fjórum
dögum og fíllinn margsinnis nærri búinn
aö kasta Dali af baki, gafst hann upp á
öllu saman. Fílinn gaf hann dýragaröinum
í Valencia. Þegar Dali afhenti fílinn
formlega, sagöi hann: „Hann á ekki
heima í garöinum okkar, og svo er konan
mín meira fyrir nashyrninga."
Dauöinn hefur löngum hrifiö huga
Salvadors Dali sem og kynlíf. Hann
heldur því fram, aö hann haldi sér í
þjálfun til ástaleikja meö því aö baöa sig
í sírópi og drekka tvö glös af rauðvíni.
Þegar hann var einu sinni spuröur að því,
hvort hann væri ekki í rauninni blekk-
ingameistari, svaraöi hann:
— Þvert á móti. Ég er pottþétt dæmi
um snilligáfu. Sumir kynnu aö vilja halda
því fram, aö Salvador Dali væri jafnsnjall
vió aó vekja á sér athygli og hann er aö
mála.
©