Lesbók Morgunblaðsins - 29.03.1980, Blaðsíða 23

LOUISA
MATTHÍASDÓTTIR
fær góöa dóma
á sýningu í New York
Ólafsvík 1979. Olíumálverk eftir Louisu.
í dagblöðum frá New York og
listtímaritum getur að líta umsagnir og
gagnrýni um nýlega sýningu Louisu
Matthíasdóttur í galleríi R. Schoelkopf,
— sem er eitt af liölega 400 sýning-
arstöðum í þeirri miklu heimsborg.
Tímaritið New York segir frá þeim
sýningum, sem merkastar þykja og
eru margar taldar upp, en segir þó
sína sögu, aö einungis ein mynd er birt
með allri súpunni: Olafsvík 1979, eftir
Louisu Matthíasdóttur. Telst myndin
fremur dæmigerð fyrir íslenzkar um-
hverfislýsingar Louisu; áherzla er á
fleti og einfaldleika fremur en línur,
heildaráhrifin fremur abstrakt og
minna framar ööru á Nínu Tryggva-
dóttur, enda voru þær mikiö saman;
bjuggu saman í Reykjavík, spreyttu sig
á sömu yrkisefnum og uröu fyrir
áhrifum hvor af annarri. Á korti, sem
blaðinu hefur borizt frá sýningarstaðn-
um, R. Schoelkopf Gallery, er hins
vegar litprentuð kyrralífsmynd eftir
Louisu og fylgja þessar tvær myndir
hér meö, enda ágætt dæmi um þau
myndefni, sem þessum prýðilega full-
trúa okkar í heimsborginni miklu hafa
orðið kærust.
Einhvers staðar segir, að sígandi
lukka sé bezt, og Louisa Matthíasdótt-
ir hefur einmitt haft þess konar
meðbyr; hún er nú orðin vel þekktur
málari í New York og gagnrýnandinn
Hilton Kramer gengur svo langt aö
telja Louisu mála nú um stundir „bestu
kyrralífsmyndir, sem sjáist". Hann
getur líka sérstaklega um Ólafsvík-
urmyndina og telur aö Louisa hafi þar
„wonderful quick touch". Kyrralífs-
myndir Louisu eru oftast mjög ákveön-
ar í teikningu, stundum „stífkompón-
eraðar“ eins og sú er hér sést.
Athyglisvert er að sjá, hvernig Louisa
notar litinn: Annars vegar myndar hún
skarpar andstæður á milli þess sem
Ijóst er og dökkt í myndinni. Hér er
leikið gamalt stef um samspil — eða
andstæöu — þess fjólubláa í flöskunni
og græna litarins á borðinu. Á hinn
bóginn er athyglisvert að sjá, að
Louisa endurtekur græna litinn í
einhverjum hlut, sem liggur á dúknum,
— og rautt og appelsínugult, sem fyrir
kemur í ávextinum, endurtekur hún í
diskinum, Ekki eru allir á eitt sáttir um
slíkar endurtekningar, sem einnig
koma fyrir hjá Louisu í Ólafsvíkur-
myndinni, en í myndlist er mörg
kenningin og sumir málarar ganga
vísvitandi í berhögg við þær — og
stundum með góðum árangri.
Af þessum myndum — og eins þeim
er Louisa sýndi hér um árið aö
Kjarvalsstöðum, má sjá aö hún er
umfram allt norrænn málari; þetta er
miklu fremur skandinavískt málverk
en amerískt, — og akademísk áhrif
eru auösæ. íslenzk áhrif eru líka
ótrúlega lífseig í myndum Louisu og þá
á ég ekki við áhrif frá íslenzkum
myndlistarmönnum, heldur áhrifin frá
landinu, birtunni hér og því sérstaka
umhverfi, sem séð veröur á íslandi og
Ólafsvíkurmyndin endurspeglar til
dæmis. Mér virðist aftur á móti, að
bandarískir gagnrýnendur geri sér
ekki grein fyrir því, hvaðan þessi áhrif
eru sprottin. Að vísu nefnir John
Ashbery, að expressjónismi af þessu
tagi sé oft í augum Norðurlandabúa
raunveruleikinn sjálfur — og það held
ég að fái staöizt. En að heimfæra
Louisu uppá de Chirico hlýtur að
teljast í hæpnara lagi. G.S.
Uppstilling eftir Louisu Matthíasdóttur. Einn gagnrýnandinn gefur henni einmitt mjög góða einkunn fyrir uppstillingarnar og segir
þær vera meó því albezta sem sjáist á sýningum af því tagi.
talin hefir verið lofsöngur til vorsins,
enda gætir þeirra minna þar, en það
sem helst hefir þótt vanta í þennan
flutning er ferskleiki og að tónlistin fái
aö streyma fram eöli sínu samkvæmt.
EMI gefur út ASD 3295. >
Fiðlusónötur Beethovens eru til í
mörgum og góöum hljóöritunum. Er þar
fyrst aö telja aö Perlman og Ashkenazy
hafa gert mjög góöa upptöku á þessum
tveim, sem hér er um fjallaö Decca ax
16736. Nýleg er einnig upptaka meö
Arthur Grumiaux og Claudio Arrau á
Vorsónötunni og nr. 1 á hinni hliðinni
Philips 9500 055. Þá hafa engir mlnni
menn en Yehudi Menuhin og Kempff
leikið allar sónötur Beethovens fyrir
fiðlu og píanó inn á hljómplötur ásamt
fleiri verkum DGG 2721 132. Pinchas
Zukerman og Daniel Barrenboim hafa
gert þaö sama HMV sls 871. Nýveriö
hefir Philips gefiö út aö nýju allar
sónöturnar með Oistrakh og Oborin,
sem þóttu frábærar á sínum tíma. Af
eldri upptökum, sem eru á markaði
annað kastiö má nefna Philips universo,
þar sem Clara Haskil leikur á píanóiö en
Arthur Grumiaux á fiðlu númerið er
6580 032, þarna er Kreuþpérsónatan á
annarri hliö en Vorsór&tan á móti.
önnur plata með sömu. verkum er á
RCA þar sem Henryk Sj^ryng leikur á
fiöluna en Arthur RubinStein á píanóiö.
Hljóöritunin ber þess merki aö iýera
komin til ára sinna, en gaman er aö'eiga
Rubinstein viö píanóið í þessum verk-
um. Nú er þetta hluti af setti meö 3
plötum, þar sem sónötur Brahms fyrir
fiölu og píanó eru meö RCA itr 5701/3.
Plöturnar ASD 3620 og ASD 3295
fást í Fálkanum og sumar þeirra sem
hér eru nefndar.
STEINBECK
frh. af bls. 21
hluta til karlmaöur og aö hluta til
stjórnmálamaður. Þær hugsa eins og
hórur en hafa leggöng eins og öldunga-
ráö biskupakirkjunnar. Mæöur þeirra ala
á fyrirlitningu þeirra á karlpeningnum og
þar af leiöandi keppa þær viö karlmenn
og ef þær fara ekki með sigur af hólmi,
þá fara þær vælandi til sálfræöingsins.
Dæmigerö amerísk stúlka gerir þjón úr
eiginmanni sínum og þegar það hefur
tekist fyrirlítur hún hann. Amerískt hjóna-
líf er fyrsta þrepiö í tröppum hóruhússins.
Aö lokum mun þeim takast aö skapa
heilan kynflokk þar sem allir karlmenn
veröa kynvillingar. Og þær munu ekki
láta þar viö sitja. Nú er ég byrjaöur aö sjá
ofjarla okkar hlutlægt og ég er ekki
ánægöur meö þaö sem ég sé og ég vil
ekki láta þær ala drengina mína upp.
Tilhneigingar amerískra kvenna til að
gelda eiginmenn sína og vana syni sína er
mjög sterk.
Mexíkanskar konur eru ánægöar meö
aö vera konur og eru góöar sem slíkar,
gagnstætt því sem er meö okkar konur
sem reyna aö vera menn og eru þar af
leiöandi ómögulegar.“
Samantekt byggó á bókinní:
A Life in Letters:
Elaine Steinbeck og
Robert Walden.