Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1981, Blaðsíða 3

í þróun en byltingu. En munurinn á
ensku poppurunum og þeim amerísku
var kannski sá, aö Bretarnir heilluöust
ekki eins af allskonar iönvarningi og
hlutum; manneskjan sjálf var ævinlega
í fyrirrúmi hjá þeim, líkt og hjá Francis
Bacon, sem var lengi áhrifamestur
enskra myndlistarmanna.
Þeir Hockney, Jones og Kitaj voru
allir frábærir teiknarar og sumt af því
bezta, sem liggur eftir Hockney eru
einungis blýantsteikningar, sem hann
hóf í æöra veldi. Ronald Kitaj hefur
aftur á móti málaö fólk í stríöum
straumum. Þaö var dæmigert nútíma-
fólk og oftast stílfært á skemmtilegan
og persónulegan hátt.
En þar kom aö þessar flötu stílfærsl-
ur hættu aö fullnægja listrænni sköp-
unarþrá Kitajs. Hann fór að nýta
fágæta teiknihæfileika sína í vaxandi
mæli og um leið aö fara í smiöju til
löngu genginna stórmeistara. Einkum
uröu honum hugleiknar teikningar
Degasar hins franska, sem margir
kannast bezt viö sem höfund pastel-
teikninga af ballettdönsurum. Degas
var þaö sem enskir kalla „draftsman",
meistari hreinnar teikningar, líkt og
Goya, Rembrandt og fteiri.
Þegár Kitaj fór aö sökkva sér niöur í
Degas, fór einnig Svo aö hann greip æ
oftar tll pastelkrrtarinnar og meö þeim
árangrl, að hann hlýtur aö teljast
meöal stórmeistara í teikningu. Til
heiöurs lærifööur sínum, Degasi, geröi
Teikning eftir Kitaj frá siöasta ári af
bandaríska skáldinu Paul Biaekburn,
unnin með koli á pappír.
hann teikningu meö koli og pastellit-
um, sem birt er á forsíöu. Hún er unnin
eftir Ijósmynd og sýnir Degas á dánar-
beöi sínu.
Síöastliöiö haust hélt Ronald Kitaj
sýningu á pastelteikningum sínum í
Marlborough-gaileríinu í London og
gagnrýnendur voru sammála um, að
hún heföi verið merkasta sýning
haustsins í London. Samt var ekki um
aö ræða neitt, sem kenna mátti viö
framúrstefnu; þvert á móti. Hér var
vissulega horfiö til gamalla vinnu-
bragöa og kannski birtist í þessu viss
leiöi yfir öllu gumsinu, sem hengt er
upp í sýningarsölum undir merki fram-
úrstefnu. Gagnrýnendur töldu aö sjálf-
ur mergurinn í sýningu Kitajs væri röð
af nektarstúdíum — ekkert myndefni
er vtst útþvældara en einmitt þaö og
enginn, sem vill umfram alit vera
frumlegur, lætur sér til hugar koma aö
sinna þesskonar yrkisefni. Engu aö
stÖur heldur mannslíkaminn áfram að
vera hrífandi — nú ekki síöur en á
dögum Michelangelos — og Kitaj hefur
vissulega tekizt aö sýna þaö á sann-
færandl hátt.
Gfsli Sigurösson.
w
Alkunnugt er hverju hægt er aó
fá áorkaó meö þrýstingi „á réttum
stöóum“ eins og þaö er kaliaó. V
landi kunningsskaparins láta ráöa-
menn undan slíkum þrýstingi sé
hann langvarandi og haröskeyttur,
hvort sem þörfin er knýjandi eöur
ei — ogef til vill mun viturlegra að
gera eitthvaö annaö viö pen-
ingana. í þessu sámbandi mætti
minna á óskynsamlega fjárfestingu
í fiskiskipaflota landsmanna uppá
síökastiö. En hvaö er einn togari
milli vina og skrtt og lagó meö þaö,
þótt fiskifræöingar telji að ekki sé
hægt aö úthluta honum einu beini
úr sjó.
A þurru landi er einnig hægt aö
benda á all hrikalegar fjárfestingar,
sem orðnar eru til fyrir þrýsting og
rúmast ekki innan ramma skyn-
seminnar. í því sambandi þykir
mér nærtækast Borgarleikhúsið í
Kringlumýri, sem kunngert var
1975 dg enn er ekki komið uppúr
jöröinni. Starfsemi Leikfélagsins í
lönó hefur lengi verið borgarbúum
hjartfólgin og mikils metin — og
Ijóst var, aö Leikfélaginu var ekki
boöleg framtíö í húsinu í því
ástandi sem þaö var og er í.
En hugmyndin um nýtt aösetur
Leikfélags Reykjavíkur, Borgar-
leikhúsiö, er dæmigerö fyrir þau
hugarfóstur, sem taka aö hlaöa
utaná sig í meðförum; vaxa yfir sig,
unz niöurstaöan er oröin skýjaborg
og ekki í nokkru samræmi viö
aöstæður og mannfjölda.
Astæöa væri til aö bera þessa
hugmynd fram til sigurs og flýta
húsinu eftir mætti, ef ekki vildi svo
til, aö fyrir er í borginni Þjóöleik-
hús. Viö viljum veg þess mikinn; þó
er nú svo að aösókn fór talsvert
minnkandi í fyrra og í allan vetur
mun hafa veriö leikið fyrir hálfu
húsi aö jafnaöi. En þaö hefur líka
ýmislegt annaö komiö til skjal-
anna, sem skýrír þaö kannski aö
einhverju leyti: Leikfélag Kópavogs
er oröin staðreynd, sem veröur aö
reikna meö; Alþýöuleikhúsiö er aö f
málamönnum eins og flest sem
aftaga fer íþéssu landi. En hvaö á;
aö gera ylð kjallarann og grunninn,
sem þegar er búiö aö ausa fjár-
magni f? Ragnar Þóröarson hefur
lagt til aö þar veröi komiö upp
leikmunageymslu og saumastofu
fyrír öll leikhúsin, en heimili fyrir
aldraða leikara byggt ofaná. Þaö
er aö minnsta kosti skárri hug-
mynd en halda lengra útí ófæruna.
Þjóöleikhúsiö hefur starfað í 30
ár og reyndar var bygging þess
hafin fyrir síðari heimstyrjöld. Aftur
á móti á tónlistin í landinu engan
samastaö á því herrans ári 1981.
Sinfónían býr aö Háskólabíói, sem
veröur aö telja mislukkaðan kon-
sertsal, nema þá helzt hvaö stærö-
ina áhrærir. Þegar meirí háttar
snillingar sækja okkur heim á
listahátíöum, hefur þeim og áheyr-
endum veriö vísaö í Laugardals-
höllina og mætti þá eins raða
stólum í eitthvert flugskýlið á
Keflavíkurflugvelli. Nýstofnuð
ópera á engan samastaö heldur,
en hefur augastaö á Gamla bíói.
Sjálfgefið er, aö þar yröi tjaldaö til
einnar nætur.
Unnendur tónlistar hljóta aö
vera linur þrýstihópur, ella væri
hafin bygging í stíl við Kennedy
Center í New York. En tónlistin
þarf ekki fremur en Leikfélag
Reykjavíkur einhverja álfaborg,
heidur konserthús, sem byggt væri
meö hljómburð íhuga og samsvar-
ar mannfjölda nú og í næstu
framtíö. A sama tíma og aðsókn
aö leikhúsum fer heldur rénandi,
fer aösókn að tónleikum Sinfóní-
unnar svo vaxandi aö í vetur hafa
sumir tónleikagestir látiö sér lynda
aö standa utanmeö veggjum, því
skipað hefur veríö í hvert sæti. En
landsfeður og borgarstjórnarmenn
hafa líklega ekki mikla hugmynd
um þaö; að minnsta kosti er þaö
viðburður, ef einhver úr þeirra hópi
sést á hljómleikum.
Gísli Sigurösson.
hasla sér völl við Barónstíginn og'.

■i'i
hleypt hefur verið af stokkum
leikfélagi í Breiöholti. Öll er sú
þróun mjög eölileg og gæti fariö ...
svo aö fleiri hópar áhugamanna. >
stofnuöu leikhús; ungir leikarar. ;
eiga kannski þann kost einan, ef
þeir ætla sér aö stunda list sína.
í Ijósi alls þessa erum viö ekki
meö öllum mjalla aö fara aö
byggja nýja leiklistarhöll — eigin-
lega nýtt Þjóöleikhús — meö
tveimur leiksviöum og sölum sem
taka 650 manns í sæti.
Borgaríeikhúsiö yröi samkvæmt
teikningum arkitektanna, Guö-
mundar Kr. Guömundssonar,
Ólafs Sigurössonar og Þorsteins
Gunnarssonar, hiö glæsilegasta
hús, en ekki ýkja frumlegt og má í
því sambandi minna á nýlega reist
þjóðleikhús í London. Einhvern-
tíma kemur upp þörf fyrir leikhús
af þessari stærö til hliöar viö
Þjóöleikhúsið og önnur smærri
leikhús; til dæmis þegar íbúar
höfuöstaöarins eru orönir 300 þús-
und. En þá er eins víst, aö
teikningar Guömundar, Ólafs og
Þorsteins veröa taldar mjög úrelt-
ar.
Fyrir næstu framtíö verður vita-
skuld aö gera eitthvaö innan
skynsamlegra marka fyrir Leikfé-
lag Reykjavíkur. Staðkunnugir
menn hafa haldiö því fram aö
auövelt sé aö breyta lönó í því
augnamiöi; taka allt húsiö eins og
það er nú fyrir áhorfendur, en
bæta viö byggingu í sama stíi
austan viö lönó fyrir sviö og tengja
þaö síöan við Búnaöarfélagshúsiö
viö Lækjargötu, sem yröi úm leiö
tilheyrandi leikhúsinu.
Þeir Leikfélagsmenn hafa sýnt
geysilegan dugnað og ósérhlrfni í
fjáröflun fyrir leikhúsbyggingu. Þeir
lögöu glaöbeittir á brattann, en sá
bratti hefur vaxiö þeim og oröiö að
ókleifu bjargi. Það er þó ekki þeim
að kenna, heldur misvitrum stjórn-

• -'M
©