Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1981, Page 14

Nýjungin
misheppnaðist
naumlega
Skákmenn sem hætta sér út á
troönar slóöir byrjanafræöinnar eiga
þaö oft á hættu er viö brögðótta
andstæóinga er aó etja aó vera slegnir
út af laginu meö nýjum óvæntum leik,
ekki endilega sérlega sterkum, heldur
nægilega óljósum til aö slá ryki í augu
mótherjans. Sálfræóileg áhrif slíkra
leikja er verðugt rannsóknarefni, því
það kemur fyrir aö menn ofmeti nýja
byrjun andstæöingsins og tefli fram-
haldiö algjörlega ráöalausir.
í skákinni hér á eftir er þaö einmitt
nýr leíkur, augljóslega fyrirfram undir-
búinn, sem kemur viö sögu. Skákin er
tefld á síöasta Sovétmeistaramóti af
þeim Alexander Beljavskjy, og stór-
meistara Valery Cehov, en þeir eiga þaö
sameiginlegt aó hafa báöir oröiö heims-
meistarar unglinga fyrir nokkrum árum.
Cehov beitir fyrir sig afbrigöi sem
skákfræöin hreinlega afskrifaöi fyrir fimm
árum síöan eftir aö Karpov haföi tekiö
Júgóslava nokkurn, er beitti því gegn
honum, illilega í karphúsiö. Síöan þá
hefur Cehov fundiö athyglisverða leiö til
aö endurbæta taflmennsku svarts og
leggur mjög erfið vandamál fyrir hvít. A
knattspyrnumáli myndi þetta líklega heita
aö Beljavsky væri á útivelli í þessari skák,
því hann er aö tefla stööu sem andstæð-
ingur hans hefur gaumgæfilega rannsak-
aö heima.
Hvítt: Beljavsky
Svart: Cehov
Kóngsindversk vörn
I. d4 — Rf6 2. c4 — g6 3. Rc3 — Bg7 4.
e4 — d6 5. f3. Saemisch-afbrigöið,
vafaiaust traustasta svariö viö kóngs-
indversku vörninni og sérlegt uppáhald
Beljavskys.
5. — 0—0 6. Be3 — c5!7. Þessi peösfórn
er afskaplega frumleg aö því leyti aö hún
gefur hvíti strax færi á aö skýra iínurnar
með drottningakaupum auk þess sem
hann vinnur peöið. Hugmyndin er fremur
nýleg og byggist á því aö í hinu
drottningalausa miötafli sem kemur upp
standi hvíta peöiö á f3 í vegi fyrir því að
hann geti þróaö kóngsvæng sinn eðlilega
meö því aö leika Rg1—f3.
7. dxc5—dxc5 8. Dxd8 — Hxd8 9. Bxc5
— Rc6 10. Rd5l. Þetta er einmitt léikurinn
sem Karpov kom Júgóslavanum Barle í
opna skjöldu meö á móti í Portoroz í
Júgóslavíu áriö 1975. Barle tók þann
kostinn aö vinna peöið til baka, en fékk
mjög erfiða stööu eftir 10. . . .—Rxd5?!
II. cxd5 — Bxb2? (Betra var 11. ... —
b6) 12. Hb1 — Bc3+ 13. Kf2 — b6 14.
Ba3! Síöan þetta hefur afbrigöið ekki sést
á mótum fyrr en nú aö Cehov finnur
endurbót:
10. — Rd7l? 11. Ba3. Hvítur gat unnið
annaö peö, en eftir 11. Rxe7+ — Rxe7
12. Bxe7 — Bxb2 13. Hb1 — Bc3+ 14.
Kf2 — He8 15. Ba3 — Bd4+ hefur svartur
unniö annað peöiö til baka og hefur góö
færi vegna þess hve veikur hvítur er fyrir
á drottningarvæng.
11. — e6 12. Rc7. Beljavsky tekur erfiöa
ákvörðun aö fara meö riddarann svo
langt inn í herbúöir óvinarins, en eftir 12.
Rc3 — Bxc3+ 13. bxc3 — b6 sækir
svartur aö hvíta tvípeðinu á c-línunni í
anda hugsuöarins góökunna, Arons
Nimzowitsch.
12. — Hb8 13. 0—0—0 — Bh6+. Aö vísu
þýddi hér lítið að ætla sér aö loka
riddarann inni með 13. ... — a6 vegna
14. Bd6 — Be5 15. c5, en 13. ... — b6
kom hér til greina. Því myndi væntanlega
vera svaraö meö 14. f4 og Rf3, en þann
möguleika hindrar svartur meö texta-
leiknum.
14. Kb1 — b6 15. Re2 — Bb7 16. Rc3 —
Rc5 17. Be2 18. R7b5 — a6. Riddarinn er
nú kominn í ógöngur, en Beljavsky á
skemmtilegt úrræöi sem bjargar honum
frá glötun:
19. — b4! — axb5 20. cxb5I. en auövitaö
ekki 20. bxc5 — b4! Nú hlaupa riddarar
—
SKAK
____________________________v
eftir Margeir
Pétursson
svarts ekki báöir á brott í einu þannig aö
hvítur hlýtur aö vinna manninn til baka og
vera áfram peöi yfir.
20. — Rxe4 21. Rxe4 — Rd4 22. Bd3 — f5
23. Rc3 — Bd6. Svartur hyggst hindra
Ba3 — b2, en veröur ekki kápan úr því
klæöinu. Nítjándi leikur hvíts hefur því
riðiö svörtu stööunni að fullu.
24. Bc4 — Be7 25. Bb2l — Kf7. Engu
betra var 25. .. . — Bxb4 26. — Ra4 og
hvítur nær tveimur samstæöum frípeðum
á drottningarvæng.
26. — a3. Nú má í raun segja aö svartur
sé búinn aö vera. Honum hefur ekki tekist
aö vinna peöiö til baka og hvíta staðan
ber síst merki þess aö hvítur eigi í
nokkrum kröggum.
26. — Hbc8 27. Ba2 — Hd6 28. Hhe1 —
Hcd8 29. Hxd4l. Smiðshöggiö. Hvítur
kemur til meö aö fá þrjú peö fyrir
skiptamuninn og eftirleikurinn er auð-
veldur.
29. — Hxd4 30. Hxe6 — Kf8 31. Hxb6 —
H8d7 32. Bc1 — Hc7 33. Kc2 — f4 34.
He6 — g5 35. He5 — Kg7 36. b6 — Hcd7
37. Rb5 — Bf8 38. Rxd4 — Bxe5 39. Re6+
— Kf8 40. Rc5 — He7 41. a4 og svartur
gáfst upp, því hvíti peöamassinn á
drottningarvæng veröur ekki stöðvaður
án mikilla fórna.
Um vegi og vegleysur
Veizt ef vin átt
þann es vel trúir
far þú at finna oft,
því at hrísi vex
og háu grasi
vegur sá er vætki trööur.
Þannig hljóöar gömul vísa, sem oft var
skrifuð í „minningabækur" þær er gengu
skólasystkina á milli hér á árum áður —
og ósköp var líka létt í þá tíö aö varna því,
að gras yxi á vegi milli vina.
En margt breytist meö árunum, búk-
og búsorgir ýmiskonar koma til sögu og
ekki lengur hver til annars gegnum
þéttvaxiö annahrís og amsturs.
Kannast ekki margir viö þessar setn-
ingar eöa aörar líkar: „Sérðu ekki skóla-
systurnar stundum?" — „Nei, en viö
tölum stundum saman í síma."
Sjálf get ég tekið undir þetta. Síminn
er núoröiö eini tengiliöur minn viö gamlar
vinkonur svo vikur og mánuöum skiptir.
krækiber
Oft er þá talað lengi eöa réttara sagt (svo
notuð sé skýrsluviska Flosa): það er talaö
sjaldan en lengi. Skipst er á fréttum af
fjölskyldunum, gömlum skólasystkinum
og mörgum heimspekilegum og sálfræöi-
legum vandamálum velt fyrir sér.
Nú skal ég veröa fyrsta manneskja til
aö viöurkenna að slík viöfangsefni væri
skemmtilegra aö ræða augliti til auglitis,
en eins og nú er í pottinn búiö, þegar allir
hafa svo mikiö og merkilegt aö gera,
þykir þaö tíöindum sæta aö sjást og
síminn er þá löngum eini tengiliðurinn
milli fólks.
Nú er samgöngumáti ööruvísi en talaö
er um í vísunni hér yfir. Þar er talaö um
aö troöa — ganga veg milli vina. Sá
vegur er vitaskuld langoftast ekinn nú sé
hann á annaö borð farinn. En til eru þeir,
sem hvorki geta bælt niöur óþurftargras
milli vina meö fótum né bílhjólum. Þaö
eru þeir fötluöu og gömlu. Síminn er
ótvírætt þeirra líftaug viö umhverfið.
Sameinuöu þjóöirnar gangast fyrir því,
að árið 1981 veröi Alþjóölegt ár fatlaöra,
notaö til að vinna aö málefnum þeirra og
keppa aö því, aö þeir öölist jafnrétti á viö
heilbrigöa til menntunar, atvinnu og allrar
þátttöku í þjóðlífinu. Hér á landi hefur
verið skipuö nefnd til aö vinna aö þessum
málum og hefur hún gefiö út bækling,
sem ber heitiö Tíundi hver maður er
fatlaöur. Er þar átt viö fötlun af öllu tagi:
lömun, blindu, heyrnarleysi, vangefni,
geðveiki og allskyns aðra fötlun af
völdum mismunandi sjúkdóma.
Ekki efa ég, aö íslendingar verði fullir
áhuga aö berjast fyrir málefnum fatlaöra
og ýmsir hafa þegar riöiö á vaðiö.
Skammt er t.d. aö minnast fjörugs og
fjölmenns fundar Bandalags kvenna í
milli vina
Reykjavík, sem nefndur var Fræöslufund-
ur um málefni fatlaöra. Hefur hann
vafalaust oröiö til aö vekja fundargesti til
dáöa á komandi ári.
En á þessu ári fatlaðra er líka komið
upp mál, sem skýtur töluvert skökku viö
tilgang þess. Þar á ég við fyrirhugaða
skrefatalningu á innanbæjarsímtölum.
Kannski er okkur lítil vorkunn, fullfrísk-
um vinkonum, þó aö viö verðum aö
leggja niður rabbsímtöl okkar eða draga
úr þeim aö mun. Þau hafa þó oft lyft
hvunndeginum í æöra veldi. En hvers
eiga þeir gömlu og fötluöu aö gjalda, ef
þessi oft einu tengsli þeirra viö lífiö úti
fyrir verða gerö þeim fjárhagslega
ofviöa?
Ég heyröi einhvern valdamikinn mann
mæla þau orö í útvarpið, aö símtöl ættu
ekki að taka lengri tíma en þrjár mínútur.
Það má vel vera aö beinum skilaboöum
og fáorðum upplýsingum veröi komiö til
skila á þeim tíma, en virkileg tengsl milli
hjartna nást ekki á svo skammri stund.
Sá vísi maður stakk upp á því, aö gjöld
yröu minni að kvöldinu. Sú ráöstöfun
missti mikils til marks. Þá er oftast eini
tíminn, sem fólk er samankomið á
heimilum sínum. Jafnvel getur sá, sem er
einmana og bjargarlítill á daginn átt
einhverja fjölskyldu, sem hann hittir á
kvöldin eöa hinn einmana veigrar sér viö
að trufla vinafjölskyldur í samveru þeirra
aö kvöldi til.
Hver er annars tilgangurinn meö þess-
ari fyrirhuguðu hækkun á innanbæjar-
símtölum? Er verið aö reyna aö afla
meira fjár eöa minnka álagiö á símanum?
Hvernig væri aö koma á skrefatalningu á
öllum vinnustööum á venjulegum vinnu-
tíma? Það yröi kannski til þess, aö fólk
lægi ekki í símanum og hjalaði um sín
einkamál, þegar þaö ætti aö vera aö gera
annaö eins og vísast er víöa gert.
Aftur á móti yröu gömlu, veiku, fötluöu
og einmana fólki leyft aö tala ódýrt viö
vini sína og halda einhverju sambandi viö
lífiö úti fyrir með því móti.
Fundur Bandalags kvenna í Reykjavík
geröi þaö aö tillögu sinni til þeirra, sem
þessum málum ráöa, aö fella niður
fyrirhugaða skrefatalningu. Ekki er ég í
vafa um, aö langflestir landsmenn eru
þeirri tillögu fylgjandi.
Komum í veg fyrir að enn veröi aukið á
vegleysur milli vina, fatlaöra og heil-
brigöra.
Þaö ætti aö veröa eitt af mörgum
veröugum viöfangsefnum á Alþjóölegu
ári fatlaöra. Anna María Þórisdóttir
14