Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1981, Blaðsíða 11

Vilhjálmur Friðþjófsson
Mál
sem varöar
okkur öll
Þótt við íslendingar búum á eyju
og virðumst stundum álíta að um
okkur gildi einhver önnur lögmál og
merkilegri en um aðra, þá erum við
nú bara lítill liöur ístóru samhengi og
það skiptir höfuðmáli fyrir okkur að
þekkja þetta samhengi. Þar sem við
erum meö tiltölulega einfalda fram-
leiðslu og erum ekki sjálfum okkur
nógir, eigum við mikið undir samn-
ingum við aðrar þjóöir. Samnings-
staða okkar hlýtur alltaf að vera
sterkari eftir því sem við þekkjum
betur þann sem skipt er við. Þetta
gildir ekki bara um viöskiptahætti —
lög og reglur, heldur einnig um
pólitíska framvindu.
Fyrir skömmu var farin kynnisferö
á vegum Félags íslenskra iönrek-
enda til aðalstöðva Efnahagsbanda-
lags Evrópu í Brussel. Ég hygg að
flestir þátttakenda hafi oröið fyrir
nokkuð eftirminnilegri reynslu. Þaö
má draga hana saman í eitt orð:
undrun. Sú undrun sneri ekki endi-
lega að því sem þarna kom fram,
heldur miklu fremur því andvara-
leysi og skilningsskorti sem ríkir hér
heima á þvísem er að gerast ínæsta
nágrenni við okkur. Þeta mun vera
fyrsta skipulagða hópferðin frá ís-
landi í þessum erindagerðum og
viróist þessi viðleitni vera tekin
alvarlega hjá EBE. Það kom bæöi
fram ! máli manna og eins í því
hverjir þaö voru sem kynntu starf-
semi þandalagsins.
Eftir að heim er komið fer ekki hjá
því að maður velti fyrir sér hvernig á
þessu fálæti okkar stendur um hluti
sem kunna að ráða úrslitum um
hvernig lífi er lifaö íþessu landi.
Það er einstök tilfinning að skynja
hvaö Efnahagsbandalagið er feikileg
valdamiöstöð, hvernig þar er unnió
og hvað er aflvakinn. Einnig er
áhugavekjandi að finna hvaö breytt
valdahlutföll í aóildarlöndunum, í
þessu tilviki Frakklandi, koma af
staö mikilli undiröldu innan veggja
bandalagsins.
Einhverra hluta vegna virðast
menn hafa tilhneigingu til að gleyma
pólitísku markmiði EBE þótt það hafi
aldrei veriö neitt leyndarmál.
Það er kannski vegna þess að svo
miklu lengri tíma hefur þurft til aö ná
sérhverjum áfanga að settu marki en
ætlað var í fyrstu. Samt var ekki að
finna á neinum þar minnsta hik eða
efa um að bandaríki Evrópu væri
framtíðin. Að vísu miðaði hægt, en
þróunin væri tvímælalaust öll.í rétta
átt. Þessi sterka sannfæring kom
dálítiö flatt upp á mann. Hún lýsti sér
meðal annars þannig, að fjallaö var
um hugsanlegt „borgarastríð“ milli
tveggja af aðildarþjóðum bandalags-
ins, rétt eins og búið væri aö þurrka
út mismun á þjóðerni. Við slík
ummæli staldrar maður óneitanlega
við og íhugar hversu langan tíma taki
að tileinka sér svona hugsunarhátt
og hvað hann standi djúpum rótum.
Þegar talsmenn EBE fjölluöu um
framkvæmdir og stefnumál var ein-
kennandi ákveðin harka (þótt hún
væri spariklædd) í málflutningi
þeirra. Hún verður skiljanleg þegar
maður áttar sig á hversu langan tíma
og mikla vinnu hefur þurft til að ná
samstöóu um sérhvert atriöi. Enda
var bent á að enn væri langt í land
með að ná pólitískri samstöðu, fyrst
yröi að ganga frá efnahagshliöinni.
Ummæli eins og „Politically we are
beginning to have profile of our own“
benda þó til að einhverjir telji að
farið sé að grilla í fyrirheitna landið.
Nú er auðvitað alveg ástæðulaust
fyrir okkur hér uppi á íslandi að fá
einhverja glýju íaugun yfir þvísem er
að gerast úti í heimi eða mikla fyrir
okkur það sem hugsanlega gæti
gerst. Það á bæði við um þann
vettvang sem hér hefur verið rabbað
um og aðra. Hinsvegar er það ekki
bara brýnt, heldur lífsnauðsyn aö
sem flestir íslendingar opni skiln-
ingarvitin fyrir því hvað Efnahags-
bandalag Evrópu er og fylgist nægi-
lega vel með, til að skilja hvað þær
fréttir sem hingað berast hverju
sinni, raunverulega þýða. Þetta á
ekki síst við um þá einstaklinga í
atvinnulífi og stjórnmálum sem
kunna aö bera ábyrgð á ákvaröaná-
töku um meiriháttar mál á næstu
árum og áratugum.
Loks er mikilvægt að missa ekki
sjónar á langtímamarkmiðum ann-
arra þjóða. Má íþvísambandi minna
á stórveldið fyrir austan tjald, sem
hefur haft að markmiði í fimmtíu ár
að breytast ekki sjálft heldur breyta
okkur hinum. Þótt viö höfum spyrnt
við fótum með því að sameinast í
varnarbandalag þýðir það ekki að
markmiöinu hafi verið hnikað eins og
allir vita. Það er aðeins leitað nýrra
leióa samkvæmt kínverska máltæk-
inu „Verið þolinmóðir — það er
nægur tími“.
Langtímamarkmið þeirra þjóöa
sem við erum í nánustum tengslum
viö er hlutur sem við þurfum að vera
glaövakandi fyrir. Ekki síst þeim
áföngum sem virðast litlir en eru það
ekki þegar samhengið er skoöað.
Þetta er ekki mál fyrir sérfræðinga
eingöngu. Þetta er mál allrar þjóöar-
innar þvíþað varðar okkur öll.
Jónína Michaelsdóttir.
Óttinn
elzti
Þegar gerfibirta raf-
Ijósanna
lýsir okkur,
gleymum viö þér.
Þegar heimur
sem kemst fyrir
innan í plastkassa
sýnir okkur
villuijós sitt
í Super Color
hlæjum við
aö tilvist þinni.
En þegar rafmagnið fer
á vetrarkvöldi
stirðnar bros okkar
— það verður dimmt —
svo dimmt og kalt
eins og í hellinum forðum
þegar eldurinn dó.
Og við leitum
hvors annars
skjálfandi
af óttanum elzta
og höfum ekkert breytzt
í þrjátíu og sjö þúsund ár.
Kristinn Magnússon
Þrá
mín
Svo langt
frá leiknum
blundar
máttur minn
við rætur fjallsins
eftir
samfögnuð
við sólina
sem stakk mig af
og kyssti
myrkur hafsins
eftir hlustar
þrá mín
á veðurfræðinginn
segja:
sólin
teflir fjöiskák
við alla landsmenn
út sumarið.
11
.> i