Lesbók Morgunblaðsins - 27.06.1981, Side 2
og myndir
hans af frægu
fólki
Mao í
yfirstærð.
1973.
óþekkt fólk eins og Andrew Wieth til
dæmis.
Þaö er þó ekki fyrst og fremst
þetta, sem vekur misjafnar kenndir,
þegar rætt er um þortret Andy
Warhols, heldur sjálf aöferöin. Eöa
meö öörum orðum eldgömul sþurn-
ing: Er þaö list, eöa einungis handverk
og iönaöur? Andy Warhol byggir á
Ijósmyndatækni, en þaö er ekkert
sérstakt viö þaö; fjöldi nútíma and-
litsmyndamálara gerir þaö sér til
hægðarauka, en án þess aö mikið beri
á því. Þaö er þá aöeins spurning um
að nota þá verktækni, sem auðveldar
manni starfið, en ræður ekki úrslitum
um árangurinn.
Aftur á móti má halda því fram meö
gildum rökum, aö harla litla færni þurfi
í teikningu — og raunar í málverki
einnig — til þess aö framleiða mynd
aö hætti Warhols. Aöferöin er sem hér
Warhola-fjölskyldan var verkafólk
austur í Tékkóslóvakíu, en fluttist
búferlum til Bandaríkjanna, og sonur-
inn nefndi sig Andy Warhol. Hann
lagöi stund á myndlist og varö einn af
forgöngumönnum popp-byltingarinn-
ar í Bandaríkjunum um 1960. Líkt og
Rosenquist, Lichtenstein og fleiri, varð
Andy fyrir sterkum áhrifum af auglýs-
ingaskiltum, sem voru og eru fyrirferð-
armikil þar vestra; unnin á sterkan og
sláandi einfaldan hátt. í bókum um
upphaf popplistar eru myndir Andy
Warhols af súpudósum, rafmagns-
stólnum og Marilyn Monroe orönar
einskonar klassík. En allt frá því
Warhol meðhöndlaöi andlit Marilyn
Monroe á sérstæöan hátt, hafa andlit
veriö fyrirferöarmikill þáttur í verkum
hans. Þróunin hefur raunar orðið sú,
að andlitsmyndir af frægu og ríku fólki
hafa orðiö uppistaðan í vinnu hans
síðari árin og á síöasta ári hélt
Whitney-safnið stóra yfirlitssýningu á
andlitsmyndum Warhols: „Portraits of
the 70’s“.
Sjálfur hefur Warhol löngum oröiö
drjúgur frétta- og fjölmiðlamatur.
Hann hefur gert kvikmyndir, haldið
frægar veizlur og er kunnur sem
samkvæmishetja á þeim stööum, þar
sem hinir frægu og ríku í New York
frílysta sig. Að komast í partý hjá
Warhol hefur veriö einskonar stööu-
tákn og aö fá hann til aö mála af sér
portret er hreinlega gæöastimpill, sem
óhætt er aö borga of fjár fyrir.
Allt hefur þetta oröiö til þess aö
listunnendur og gagnrýnendur líta
þessi verk stundum óhýrum augum og
sýningin í Whitney-safninu fékk væg-
ast sagt misjafna dóma. Til eru þeir
sem geta vart vatni haldið fyrir
hrifningu, en aörir líktu þeim viö
„ístertur meö jarðarberjum“. Mörgum
þykir af því ólykt, aö Warhol hefur
alltaf aö þessu leyti baðað sig í Ijósi
annarra frægöarmanna; hann kemur
ekki nærri því aö mála gersamlega
Henry
Geld-
zahler,
1979.
Truman
Capote,
1979.
Listkaupmaðurinn
Leo
Castelli,
1975.
segir: Warhol notar polaroid-mynda-
vél, þar sem myndin skilar sér á
pappír eftir fáeinar mínútur. Hann
tekur stundum aöeins 10 myndir, en
stundum jafnvel nokkur hundruð. Áö-
ur fyrr útvegaöi hann sér myndir, en
nú tekur hann þær sjálfur. Þegar hann
hefur valiö mynd, er hún send á
Ijósmyndastofu, sem stækkar hana í
endanlega stærö í svart-hvítu. Warhol
undirmálar nú léreft meö acryl-litum;
smyr stundum litnum þykkt á og
gjarnan meö grófum pensilstrokum.
Ofan á þennan grunn silkiprentar
hann Ijósmyndina og málar ef til vill
eitthvað ofaní andlitiö á eftir. Oftast er
þaö þó silkiprentaö ofaní einlitan flöt,
sem látinn er halda sér.
2