Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1982, Side 8

Barn síns
HRAFNHILDUR SCHRAM
SKRIFAR UM
VIGDÍSI
KRISTJÁNSDÓTTUR
VEFLISTAKONU
Limrúnir 1968, myndvefnaður.
Ólafur Liijurós, vatnslitir 1945.
Þingvallavatn, vatnslitir 1945.
Frumherjum á öllum sviðum
mannlegrar sköpunar hefur löngum
fylgt viss einangrun og skortur á
sálufélagi og tækifærum til aö ræöa
við fólk sem glímir viö sömu vanda-
mál. Stundum uppsker einherjinn
ríkulega umbun síns erfiöis, en iðu-
lega nýtur hann ekki sannmælis og
býr við tómlæti samtíðar sinnar.
Síðasta áratuginn hefur athygli
dregist að listrænni sköpun kvenna.
Gagnasöfnun hefur hafist og mörg-
um menningarverömætum bjargað
úr glatkistunni. Nýjar kynslóöir hafa
náð sambandi við hinar eldri til að
varðveita verkkunnáttu og veitt
henni til nýrrar, persónulegrar sköp-
unar. Vefjarlistin er hluti íslensku
kvennasögunnar, en þó verður aö
setja hana inn í félagslegt og póli-
tískt samhengi, en ekki líta á hana
sem einangraö fyrirbæri og sérmál
kvenna.
Hér á íslandi hefur verið ofiö frá
því landiö byggöist. Fyrst í kljá-
steinavefstaönum, aöallega þó nytja-
vefnaður þar sem vaömál var um
aldur helsta útflutningsvaran. Mynd-
rænn vefnaður mun þó einnig hafa
veriö ofinn í kljásteinavefstaönum,
þaö sanna ritaðar heimildir sem
varðveist hafa. Er þar um aö ræða
fyrirsagnir um glitvefnaö, salúns-
vefnaö og brekán og auk þess
svonefndan hringavefnað. Þá bera
nokkrar af krossvefnaöarábreiöum
þeim sem varöveittar eru í Þjóö-
minjasafni ísiands þaö meö sér aö
þær voru ofnar í vefstaö. Þessar
upplýsingar hefur Elsa E. Guöjóns-
son safnvöröur gefiö.
Snemma á 19. öld haföi lárétti
vefstíllinn danski aö mestu útrýmt
gamla íslenska vefstaönum. Mynd-
rænn vefnaöur fellur niður fyrir síö-
ustu aldamót og er þaö ekki fyrr en
með stofnun húsmæöraskólanna, aö
vefnaöarkennsla er hafin um 1930.
Það er því ekki fyrr en á fjóröa
áratug þessarar aldar aö myndrænn
vefnaður er endurvakinn.
Vigdís Kristjánsdóttir er ein þeirra
kvenna sem átti sinn stóra þátt í því. Hún
fæddist á Korpúlfsstöðum í Mosfellssveit
11. september 1904. Foreldrar Vigdísar
voru Sveinsína Rannveig Þóröardóttir og
Kristján Magnússon bóndi. Rannveig og
Kristján eignuöust alls sjö börn. Af þeim er
nú á lífi sonurinn Þorsteinn. Móður sína
missti Vigdís aöeins fjögurra ára gömul og
var hún þá send í fóstur til móöursystur
sinnar, Sigríðar Þórðardóttur sem rak í
mörg ár mjólkur- og brauösölu að Lauga-
vegi 46. Vigdís náði rétt upp fyrir búöar-
diskinn þegar hún fer aö aöstoöa frænku
sína viö afgreiösluna, en þegar frístundir
gáfust var hún rokin burt frá brauöi og
bakkelsi út á túnin sem lágu aö bænum.
Faöir Vigdísar lést þegar hún var átján ára
gömul. Þar fór vonin um fjárhagsstuöning,
en á þeim árum stóö hugur Vigdísar til
tónlistarnáms. Páll ísólfsson haföi nýlega
stofnaö tónlistarskóla í Reykjavík og hefur
Vigdís þar píanónám. Hún fer síöan til
Þýskalands og er þar viö tónlistarnám í eitt
ár. Eftir heimkomuna sest hún í Tónlist-
arskólann í Reykjavík. Píanó stóö síðan
alltaf í stofunni hjá Vigdísi og greip hún í
þaö milli þess sem hún setti upp í vefinn.
Jafnhliöa tónlistarnáminu haföi Vigdís
sótt teiknitíma í kvöldskóla hjá Stefáni Ei-
ríkssyni og Ríkharöi Jónssyni. Listmálar-
arnir Finnur Jónsson og Jóhann Briem
höföu snúiö heim eftir námsdvöl í Þýska-
landi og stofnað kvöldskóla sem var til
húsa í Menntaskólanum í Reykjavík. Þar
var kennt tvö kvöld í viku og var aöal-
8