Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1982, Blaðsíða 13

Gúrúinn getur naumast talizt fallegurmaður,
en hér er hann á sínum heimaslóöum og í
þeim einfalda klæðnaði, ljósrauðum slopp,
hnepptum upp í háls, sem hann gengur í.
urinn er að Baba fæddist og ólst upp í
fátæklegum kofa í Puttaparti, en sá kofi
hrundi fyrir nokkrum árum.
Þetta kvöld fórum viö út fyrir hliðið,
niður í þorpiö og gengum verslunargötuna.
Verslanirnar eru flestar í litlum skýlum og
kaupmenn ósparir á að bjóða vegfarend-
um varninginn. Óhreinindi og rusl alls staö-
ar. Grindhoraðir hundar í hópum og fleiri
dýr, sem gera stykki sín á götuna, en sumir
létu slíkt ekki á sig fá og fengu sér blund á
götunni.
Þú réttir litla fingurinn
- og á næsta andartaki
ertu umkringdur
Ég keypti nokkra ávexti. Einhver fiktaði
viö pilsið mitt. Lítill snáði, 5—7 ára, horfir á
mig sakleysislegum bænaraugum og bend-
ir á opinn munninn, merki þess að hann sé
svangur. Ég rétti honum banana, en á
næsta augnabliki er ég umkringd hóþi
persóna; barna, gamalmenna og lamaðra,
flest hálfnakin, bendandi á opinn munn sér
jarmandi „mam mam“. Undrun mín breytist
í skelfingu þegar margar hendur þrífa í mig
og ég tek til fótanna inn fyrir hliðið, en
hópur eltir. Verðirnir reka fólkið í burt, lít-
andi á mig ásökunaraugum. Þegar félagi
minn kemur, sit ég á steini nokkrum (sem
ekki má setjast á, þvi hann er heilagur),
r
Birgir Helgason Akureyri
í minningu
Björgvins Júníussonar
Þú vildir öllum mönnum greiöa gera,
og gieöja þá er áttu í sálarraunum,
því hiaustu oft meö öörum byröi aö bera
en bros af vörum kaustu helst aö launum.
Þú kvaddir þennan heim á köldum vetri,
— ert kominn yfir dauðans landamerki.
Ég þekki enga aðra kosti betri
en einmitt þá er sýndir þú í verki.
I

stynjandi og tautandi: „Þetta er skelfilegt,
lítil börn og lamaö fólk hungrað og nakiö
og svo allar þessar skrautklæddu hrúgur á
gólfinu í samkomusalnum." „Þú veist að
þetta er vanþróað land,“ var svarið.
Næstu daga fer fjöldi fólks í burtu, en þó
er margt eftir á staðnum. Troðningur viö
matstaðina, en karlar og konur matast ekki
saman. í matsalnum eru löng steinborð og
steinbekkir. Málmbakkar eru á borðunum.
Konur skammta matinn úr stórum skjólum
á bakkana, hrísgrjón, sósur og flatbrauð
(chapati). Gestirnir hræra í matnum og láta
í munn sér með fingrum einum saman, en
útlendingar geta fengið plastskeiðar til
notkunar. Þegar fólk hefur matast, fer hver
með sinn bakka í hliðarskála, þar situr
kona á gólfi og þvær bakkana úr moldar-
leðju, en önnur skolar þá síöan úr hreinu
vatni. Þar er einnig rennandi vatn fyrir þá,
er vilja skola fingur sína.
Tvisvar á dag, kl. 9 og kl. 5, safnast fólk
saman við höll guruans, sem sumir kalla
musteri. Karlar og konur, hvort til sinnar
hliöar, og bíða þess að sjá Sai Baba koma
út. Allir eru berfættir og sitja á fótum sér á
sandinum. Mikil geöshræring grípur margt
fólkið þegar guruinn gengur framhjá. Sumir
reyna að kyssa fætur hans eða skikkjufald,
ná í sandinn úr fótsporum hans og ausa yfir
sig eða láta í munn sér. Margir biöjast fyrir,
liggjandi á hnjánum. Gæslufólk er önnum
kafið við að halda röð og reglu.
Guruinn slær taktinn
Þegar Baba hverfur inn í musteri sitt
hefst mikill söngur, stór hópur hvítklæddra
karla sest við inngang hallarinnar, klappar
og syngur lofsöngva af miklum krafti.
Gargið í krákunum flögrandi í trjánum
blandast hljómnum. Ur fjarska heyrast
hróp múhameðsklerka.
I höllinni er lítill fagur samkomusalur,
skreyttur guðamyndum og stórum mynd-
um af Sai Baba og Sai Baba frá Shirdí, en
Baba segist vera hann endurfæddur. Þarna
situr guruinn í hásæti og slær taktinn eða
klappar á meðan söngurinn ómar. Svo er
klukkum hringt og hann hverfur af sviöinu.
Menn tárast, sumir hrópa: „Hann er guð,
guð, guð.“ Síðan fer hver til síns heima.
Myrkrið hvolfist fljótt yfir nálægt miö-
baug. Skrautljósin á höllinni og þar í kring
Ijóma og glitra á skrautinu og gullspírun-
um. Trjátopparnir vagga blíðlega í kvöld-
blænum. Loftið er þægilega hlýtt, himinn-
inn svartur og stjörnurnar eins og nýfægð-
ar. Tunglið er þarna líka. Á gulum sandin-
um situr fávis íslensk kona og hugsar hvort
sig sé að dreyma? Hún lítur upþ til Karlsins
í tunglinu, það vantar svolítiö á aöra kinn-
ina, en svipurinn er ógn vingjarnlegur. „Þig
þekki ég þó frá íslandi,“ segir konan.
Eftir tveggja vikna dvöl höldum viö frá
Puttaparti. Félagar mínir „prútta" við bíl-
stjóra um keyrslugjald til Bangalore. Ég les
boðskap guruins, sem hann á hverjum degi
lætur rita á spjald nokkurt við aðalumferð-
argötuna. Þar stendur: „Allir eiga aö vinna
og gera alla hluti með kærleika í hjarta.
Verið glöð, hafið ekki áhyggjur af morg-
undeginum." (Ó, indælt, hugsa ég.) Neðst á
spjaldinu stendur: „Veriö ekki hrokafull því
að lokum veröið þið étin af hýenum og
hræfuglum.“ (Mér bregður.) Svo er ekið af
stað. Við virðum fyrir okkur hinar mörgu
fallegu byggingar, þar á meðal tvö stór
skólahús. Og enn er verið að byggja. Karl-
ar, börn, en þó fleiri konur, vinna aö bygg-
ingunum. Flestar kvennanna eru ungar,
hörundsliturinn dökkur, fagurlega byggðir
líkamar, grannir og stæltir. Hreyfingar
þeirra og göngulag með þeim glæsibrag aö
vakið gæti öfund stásskvenna Vesturlanda.
En af tötrunum, sem þær klæöast, og laun-
unum, sem þær fá, eru þær ekki öfunds-
verðar. Brátt er Puttaparti að baki. Ríki Sai
Baba, sem ræður þarna öllum ráðum og
eru þarna eignaðir allir hlutir. Indverskir og
erlendir auðmenn hafa lagt fé í fyrirtækið,
er hefur útibú í nokkrum borgum Indlands.
Nokkrar milljón-
ir fylgismanna
i indversku dagblaði las ég, að þar í
Frh. á bls. 15.
Þyrnirósusvefn
í heila öld
skurðar frá Dönum, heföi verið reist innan
um sína líka við Lækjargötu, þ.e. Stjórnar-
ráðshúsiö og Menntaskólann.
Þáttur Þóröar Ben
í nóvember sl. hélt Þórður Ben Sveins-
son, myndlistarmaður búsettur í Þýska-
landi, stóra sýningu á Kjarvalsstööum á
hugmyndum að skipulagi beggja vegna
Skerjafjaröar. Þar kom margt athyglisvert
fram. Höfundur vill láta okkur njóta hlý-
legra loftslags með því að nýta jarðvarm-
ann betur en með hefðbundinni húshitun.
Þetta mætti gera með því að tengja saman
íbúðarhús og gróðurhús og búa til vetrar-
garða. Ennfremur meö því að setja þök yfir
sérhannaðar götur og ylja þær með heitu
vatni. Er í rauninni undarlegt að hugmyndir
af þessu tagi skuli ekki vera orðnar aö
veruleika hér á landi. Víða má finna dæmi
um þær erlendis, þótt orka sé þar dýrari en
hér, en loftslag hins vegar mildara og þvi
minni ástæða til að skapa verndaða veröld
undir gleri og plasti. Húsateikningarnar,
sem fylgdu þessum hugmyndum Þórðar
Ben voru aftur á móti heldur framandi og
líktust jafnvel einhverju úr Þúsund og einni
nótt; en það er svo önnur saga og getur
verið óháð grundvallartillögunum.
Þórður Ben vill láta byggja upþ á flug-
vallarsvæðinu og hafa margir lengi veriö
sama sinnis. Eftir alla þenslu byggðarinnar
á höfuðborgarsvæöinu og allt dýra bensín-
ið og tímann sem fer í að ferðast þar fram
og til baka er von að mörgum þyki þessir
200 ha gamla breska flugvallarins illa nýtt-
ir. Er þar um að ræða jafnstórt svæöi og
Reykjavík innan Hringbrautar og Snorra-
brautar.
Þá vill Þórður nýta Bessastaðanes og
minnka Lambhúsatjörn. Þar er ágætt
byggingarsvæði, þar sem nú kemur varla
nokkur maður. Nýju hverfin tengir Þórður
síðan saman með brú yfir Skerjafjörð og
einnig er tengt viö Kársnesiö með brúm yfir
Fossvog og Kópavog. Reyndar er Kársnes-
ið um það bil á miðju höfuðborgarsvæðinu,
ef Mosfellssveit er undanskilin. Þessa
byggð er höfuðnauðsyn að þétta, einkum í
Kópavogi (Fífuhvammslandi) og Garðabæ,
auk áðurnefndra nýbyggðarhverfa viö
Skerjafjörð. Vrði þá ekki þörf á að byggja
norðan Grafarvogs og enn síður ofan
Rauðavatns á þessari öld, enda fengu is-
lendingar nóg af heiðarbýlum á öldinni sem
leið.
Einnig ber að taka tillit til þess, að þjóð-
inni fjölgar ekki eins mikið og áður og líkur
benda til, að nýting orkulindanna stuðli aö
þéttbýlismyndun í öðrum landshlutum er
leiði til búferlaflutninga þangað. Þannig
getur dregið úr byggingaþörfinni í Reykja-
vík og nágrenni og er því mikilvægt aö
koma betra borgarlagi á byggðirnar, sem
nú mynda hið óreglulega höfuðborgar-
svæði á meðan tækifæri er til þess.
En fluginu má ekki gleyma. Einhvers
staðar verður það að hafa aðsetur eftir að
byggt hefur verið á Reykjavíkurflugvelli og
sýnast þá þrír kostir koma til greina: Að
leggja flugbraut yfir Hólmana i Skerjafirði
eins og tillaga hefur komið fram um, að
byggja flugvöll í Kapelluhrauni eöa flytja
allt flug til Keflavíkurflugvallar. Hið síðast-
nefnda gæti tengst lagningu rafbrautar frá
Reykjavík um Hafnarfjörð og suóur til
Keflavíkur.
Samvinna
sveitarfélaga
Uppbygging nýrra byggðahverfa, sem
hér hefur verið gerð að umtalsefni, getur
vart orðið að veruleika nema með stórauk-
inni samvinnu sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu. Einhvers konar yfirborgar-
stjórn, sem kosið væri til annað hvort beint
eða óbeint, gæti veriö æskileg framtíðar-
skipan. Kæmi þá til greina að skipta
Reykjavík upp í tvo til þrjá hluta til þess aö
hún bæri ekki lengur ægishjálm yfir ná-
grannasveitarfélögin.
Samvinna er þegar mikil á ýmsum svið-
um og ber þar hæst, aö Hitaveita Reykja-
víkur yljar nú einnig nágrönnunum. Að því
er varðar kalt vatn, rafmagn og slökkvilið
mun aðeins um tvískiþtingu að ræða. Sam-
eiginlegt átak þyrfti aö gera i lagningu
helstu holræsa og strætisvagnaleiðir þyrfti
að tengja mun betur saman. Skipulags-
skrifstofa höfuöborgarsvæðisins er tekin til
starfa, er leiðir til meiri samræmingar í
gatnakerfi og jafnvel gatnagerðar í ein-
hverjum mæli. Ekki vantar því viöfangsefn-
in.
Eitt erfiðasta og viökvæmasta vandamál
sveitarfélaganna, einkum þó Reykjavíkur,
er frágangur nýrra byggðahverfa og úthlut-
un lóða. Á þessu sviði er stöðugt veriö að
gera kröfur, en þó mismiklar eöa hefur
nokkur heyrt talaö um húsnæðisleysi og
þörf á leiguhúsnæði í Garðabæ eða á Sel-
tjarnarnesi? Jafnvel mætti halda því fram,
að Reykjavík væri betur sett, ef hún ætti
engin byggingarlönd utan núverandi
byggöar. Þá væri ekki hægt aö gera kröfur
til þess, sem ekki er til og satt að segja
hefur borgin meira en nóg á sinni könnu
með alla félagslegu þjónustuna, sem stöö-
ugt er veriö að gera kröfur til. Best af öllu
væri þó, eins og áður segir, að sveitarfé-
lögin á höfuðborgarsvæðinu sameinuðust
um að treysta og þétta byggðina og leita
lausnar á öðrum vandamálum.