Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.1982, Blaðsíða 3

Francis Pym
maðurinn sem settist í stól utanríkisráðherra, þegar þau átök hófust
við Falklandseyjar, sem sumir hafa nefnt „styrjöld án ástæðu“ og
aðrir „síðasta fjörkipp brezka heimsveldisins“.
Francis Pym hefur veriö einn af hörö-
ustu andstæðingum Margrótar Thatch-
ers, og því var iitiö á þaö sem kænsku-
bragð, aö hún skyldi einmitt fela honum
embætti utanríkisráðherra, þegar Carr-
ington lávaröur sagöi af sér. i þeim
vanda, sem Falklandseyjamáliö olli, var
nauösynlegt aö tryggja sam§tööu innan
flokksins. En mestu máli skiptir þó, að
staða Pyms er óvenju traust, hann á aö
baki merkan stjórnmálaferíl og var í
rauninni einn af sárafáum meiri háttar
stjórnmálamönnum í brezka íhalds-
flokknum, sem gat komiö í staö jafn
dugandi utanríkisráöherra og Carring-
tons lávaröar.
Þaö leiö heldur ekki á löngu, eftir aö
Pym haföi veriö skipaður utanríkisráö-
herra, áöur en fariö var aö ræða um
stööu hans í framtíðinni. Þá var átt viö
möguleikana á því, aö hann tæki viö for-
mennsku og embætti forsætisráöherra.
Þaö er ekki fariö dult meö þaö, aö lík-
lega yröi frú Thatcher að segja af sér, ef
aðgerðirnar í sambandi vö Falklandseyj-
ar misheppnast. Bíöi Bretland álits-
hrtekki, mun ekki aöeins stjórnarand-
staöan krefjast afsagnar hennar, heldur
og stór hluti hennar eigin flokks. Fari
svo, er nú mest rætt um Francis Pym
sem líklegastan eftirmann hennar.
Hann var forseti Neöri málstofu
brezka þingsins, þegar honum var boöiö
aö taka við utanríkisráöuneytinu, og áö-
ur haföi hann gegnt fjölmörgum mikil-
vægum störfum á vegum flokksins. Fyrir
kosningarnar áriö 1979 var hann utan-
ríkisráöherra í skuggaráöuneyti íhalds-
flokksins, og hann mun hafa gert ráö
fyrir því, aö sér yröi boðin sú staöa í
alvöru eftir kosningar. En frú Thatcher
hefur aldrei veriö ýkja hrifin af Francis
Pym. Til þess eru margar ástæöur. Hann
greiddi atkvæöi gegn henni 1975, þegar
hún var kjörin formaður flokksins, og
þegar þau voru saman í stjórnarand-
stööu, háöu þau marga pólitíska hildi í
fundarherbergjum flokksins. I kosn-
ingabaráttunni 1979 haföi hann sig
einna minnst í frammi af helztu mönnum
ihaldsflokksins. Og þaö þótti jaöra viö
hneyksli, hvsmig hann kom fram eitt
sinn í sjónvarpsdagskrá, er haíin öýndi
áhugaleysi sitt svo berlega, aö á honum
mátti skilja, aö úrslit kosninganna skiptu
ekki svo miklu máli, meöan frú Thatcher
væri forsætisráöherraefni. Aö sjálfsögöu
hlýtur slík framkoma aö hefna sín, og frú
Thatcher sá aö minnsta kosti um, að
honum yröi ekki aö ósk sinni aö veröa
utanríkisráðherra að sinni. Hæfni hans
fór þó ekki á milli mála, og staöa hans
sem stjórnmálamanns var svo sterk, aö
hann hlaut aö veröa í ríkisstjórninni, ef
hann gæfi kost á sér. Og varnarmála-
ráðuneytiö féll í hans hlut. Þegar svo
voru uppi ráögeröir haustiö 1980 um
verulegan niöurskurö fjárveitinga til
varnarmála, hótaöi hann aö segja af sér,
og nokkrum mánuðum síöar var hann
kjörinn til aö vera forseti Neöri málstof-
unnar. í því hlutverki kunni hann prýði-
lega viö sig og naut jafn mikilla vinsælda
hjá stjórnarandstöðunni sem innan eigin
þingflokks.
Francis Pym er dæmigeröur áhrifa-
maöur innan brezka íhaldsflokksins.
Hann hefur hlotið menntun sína í hinum
beztu heimavistarskólum og háskólum,
er fjárhagslega sjálfstæöur og á miklar
landeignir. Hann krefst viröingar fyrir
lögum og reglu, er mjög mótfallinn því,
ao fjjópaskilnaöir séu auöveldaöir, og
mælir eindregiö meo £ví, 2Ö moröingjar
séu hengdir. Mest áberandi hefur hanfi
þó verið undanfariö fyrir andstööu sína
viö stefnu frú Thatchers í efnahagsmál-
um. Viö mörg tækifæri hefur hann gert
harða hríö aö forsætisráöherranum og
mælzt til þess, aö linað yröi á hinni
höröu stefnu, því aö ella komist landiö á
vonarvöl eins og hann eitt sinn komst að
orði.
Margir stjórnmálamenn töldu hann
hafa veriö ósanngjarnan í garð frú
Thatchers og fara of höröum orðum um
hana. Álitu þeir hann hafa þaö eitt í huga
meö hinni hvössu gagnrýni sinni aö
koma henni frá og taka síðan sjálfur við.
En hann hefur alltaf boriö á móti því, að
hann heföi metnaö til slíks. Hann kveöst
heldur ekki vera nógu hraustur og bend-
ir á, aö tvisvar hafi hann oröið fyrir áfalli
vegna of mikils álags í stjórnmálastörf-
um, fengiö fyrir hjartaö og veriö lengi aö
ná sér.
Of snemmt er aö segja, hvernig hann
muni standa sig sem utanríkisráðherra.
Hann hefur fyrst og fremst haft áhuga á
innanlandsmálum og gefiö sig aö þeim.
Hann er á engan hátt neinn stríösæs-
ingamaður, en í slíkri deilu sem Falk-
landseyjamálinu vill hann beita dipló-
matískum áóíSrÓL'm meö herskipum,
eins og það hefur veriö kallao,
tilskildu, að ekki komi til þess, að hafið
litist blóði, svo sem hann komst aö oröi
af ööru tilefni.
— Svá — úr „Farmand“
3