Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.1982, Side 5

Leikaraferill Ævars hófat
í MR og segir einmitt frá
því í greininni. Hór er
Ævar í þremur gervum
sem elskhuginn í „Rakar-
anum frá Sevilla" eftir
Beaumarchais.
Nýstúdentar fagna áfangasigri. Ævar er
fremstur á myndinni, en sá, sem lyftir
glasi og er annar frá vinstri, er Gylfi Þ.
Gíslason.
óperettum í Þjóöleikhúsinu. Og er mér þar
einna minnisstæöust fyrsta fræga óperan
sem var eingöngu sungin af íslenzkum
söngvurum, Rigoletto.
Ég hef hér aö framan minnst sérstaklega
á bekkjarbróöur minn Gylfa Þ. Gíslason,
því tónlistin tengdi okkur saman. Hann er
mér mjög hugþekkur og minnisstæöur per-
sónuleiki. Hann var einn þessara sjaldgæfu
manna, sem sameina þaö aö vera í senn
frábærir og samvizkusamir námsmenn og
hafa samt alltaf tíma til þess aö lyfta glasi
og taka lagið meö öörum. Hann þurfti ekki
aö einangra sig til þess aö ná góöum ár-
angri í námi sínu. Hann var hinn ágætasti
félagi í hvívetna, kátur, glaölyndur og
stórmúsíkalskur.
Þrátt fyrir frábæran námsárangur, var
Gylfi, eöa virtist ekki vera, neinn venjulegur
kúristi. En hann bjó yfir mikilli viljafestu og
haföi óvenjulegan einbeitingarhæfileika.
Þaö kom stundum fyrir á iaugardögum
síödegis, aö viö tókum okkur saman
nokkrir bekkjarbræöur og splæstum í einn
„púrtara” (4 kr. flaskan) og settumst heim í
litla herbergið hans Gylfa í Þingholtsstræt-
inu, fengum okkur stóra vindlsuog létum
eins og viö ættum allan heiminn. Viö vorum
oft fimm eöa jafvel sex saman og púuöum
vindlana allt hvaö af tók, svo viö sáum
varla hver annan. Þarna voru heimsmálin
leyst meö léttum elegans, eöa frægustu
skáldsagnahöfundar tekir til bæna. En
aldrei brást þó aö viö Gylfi snerum okkur
aö píanóinu litla og ég tæki lagiö, og læröi
ég þar margt fallegt lagiö eftir Gylfa. En
það sem er kannski ógleymanlegast núna
er þaö, aö þegar allt var komiö í fullan
gang og við farnir aö kippa svolítið, þá
hafði Gylfi einhvern veginn laumast frá
okkur í reyknum og var sestur viö litia
skrifborðiö sitt eitthvaö aö grúska. Oftast
tókum viö ekkert eftir þessu, en einu sinni
læddist ég aö honum og var hann þá aö líta
í lexíurnar fyrir mánudaginn næsta, sem
okkur hinum fannst vera einhvers staöar i
óraframtíö. Hvernig hann fór aö aö ein-
beita sér að nokkru í þessum reyk og há-
vaöa var mér og er reyndar enn óskiljan-
legt. En svona var Gylfi, samvizkusamur og
stefnufastur. Hann vissi þá þegar hvaö
hann ætlaöi sér og hefur að ég hygg náð
því marki að mestu, enda á hann það skil-
ið.
Þaö er ekki meiningin í þessu rabbi aö
fara aö gefa bekkjar- eöa skólabræðrum
neinar einkunnir, þó ég geti Gylfa hér
nokkrum oröum. Hann var um margt sér-
kennilegastur og athyglisverðastur þeirra
manna sem ég kynntist í skóla.
Þegar ég var í 2. bekk var mér sagt aö
ákveðinn kennari, sem kenndi tungumál
sem viö áttum ekki aö læra fyrr en í fjóröa
bekk, myndi þegar ég væri kominn í fjóröa
bekk segja ákveðna skrítlu í ákveðnum
mánuöi og vissri viku, já ákveöinn dag,
þegar hann kæmi aö ákveönum kafla í
kennslubókinni. Ég lagði vitanlega engan
trúnaö á slíka vitleysu, en — viti menn —
þetta reyndist rétt. Ég held aö ekkert dæmi
sem ég man, sýni betur hversu steinrunniö
kennslukerfi skólans var á þessum árum.
Þar var allt í blýföstum skoröum og haföi
verið lengur en elztu menn mundu. Vissu-
lega haföi þetta sína kosti, eins og t.d. þaö,
aö viö gátum á hverju hausti keypt gamlar
og notaðar skólabækur og meira aö segja
„typeraðar“, þ.e. með þýöingum krotuöum
fyrir ofan oröin, sem kom sér ekki illa fyrir
letingja eins og sjálfan mig. Margt í kennsl-
unni var svo steindautt og steinrunnið, aö
ýmsir tóku að hata ákveöin fög. Ekki var
þaö óalgengt aö skólapiltar færu aö loknu
stúdentsprófi upp í „Beneventum" í Öskju-
hlíö og brenndu þar bækur þær sem þeir
hötuöu mest og hétu aö líta aldrei í þær
framar. Hygg ég aö margir hafi staðiö viö
þau heit, þó ekki hafi það alltaf verið þeim
sjálfum fyrir beztu. Hvaö sjálfan mig snerti
var aöeins eitt sem hindraði mig í því aö
gera slíkt hiö sama, en þaö var aö ég gat
selt bækurnar og þaö var fátækt ríkjandi
og atvinnuleysi í Reykjavík á þessum árum.
Nú kann einhver aö spyrja, hvers vegna
viö hefðum ekki gert uppreisn gegn þessu
úrelta skólakerfi. Ég skal svara því vafn-
ingalaust: viö vorum jafn steinrunnir sjálfir.
Byltingarmenn voru ekki í tízku á þeim ár-
um. Kraftur nemenda utan námsins fór í
pólitík (sem þó aldrei snerist gegn skólan-
um eöa stjórnendum hans), íþróttir,
skáldskap, konur og vín. Enginn má þó
skilja orö mín svo, aö drykkjuskapur skóla-
pilta hafi verið eitthvert vandamál á þess-
um tímum. Svo var alls ekki. En það stafaði
ekki af dyggð heldur blankheitum. Fyrir
böll reyndu þó flestir að næla sér í dropa,
svona til aö lyfta sér upp, þó þaö væri nú
oftast fremur til aö vinna bug á feimninni.
En þar eö kennarar voru meö nefið í hvers
manns koki, leiddi þaö iöulega til þess aö
menn drukku svo duglega á klósettunum,
aö þeir komust þaöan ekki hjálparlaust aft-
ur. En þetta var ekki tekið mjög alvarlega,
sennilega reiknað mönnum til æskubreka.
Kennarar og nemendur þéruöust allt frá
fyrsta bekk til stúdentsprófs. Ein var þó
undantekning frá þvi, en þar var Einar
Magnússon, síöar rektor, sem kenndi
okkur í gagnfræöadeild. (Hann bauö okkur
strax ,,dús“.) Fannst mér framan af mikiö til
hans koma, sökum þess hve hann var
miklu frjálslegri í allri kennslu sinni en aörir
kennarar. Hann var líka hálfgerður ævin-
týramaöur í augum okkar strákanna, því
hann haföi fariö víða um heim og gat
kryddaö landafræöikennslu sína meö per-
sónulegum frásögnum frá ýmsum löndum.
Hann hélt okkur því vakandi í tímum. Mér
hefur alltaf verið hlýtt til Einars síöan. Mér
fannst einnig mikiö til þess koma hve fríöur
Einar var sýnum á karlmannlegan hátt.
Hann var góöur kennari. Annan kennara
þótti mér afar vænt um, en þaö var Kristinn
Ármannsson, síðar rektor. Hann var aöal-
kennari míns bekkjar í lærdómsdeild (síö-
ustu bekkjunum). Kristinn var fæddur sént-
ilmaður. Hann var hákúltiveraöur maöur og
heföi átt skilið aö alast upp hjá þjóö, sem
lengra var komin á sviöi mannasiða en ís-
lendingar. Hann var mjög vel lærður maöur
í grísku og latínu og á fleiri sviðum. Ein-
kenni hans sem manns var góðleikur og
frábær háttvísi. Ég var aldrei sérlega viö-
kvæmur fyrir þvi fremur en aðrir, aö at væri
gert í kennurum, en ég brást alltaf hinn
versti við, ef ég frétti aö einhver heföi sýnt
þessu mikla prúðmenni dónaskap.
Hann var ágætur kennari og ef nokkuð
mætti að honum finna, þá var þaö hve
vægur hann var sökum góðleika síns og
háttvísi.
Nú á dögum er fariö að gefa gaum að
starfsvali unglinga þegar í skóla og er það
mjög mikilvæg framför. islenzka þjóöin er
fámennasta þjóö veraldar og þess vegna
er þaö alvarlegt tjón fyrir okkur, ef menn
lenda ekki á réttri hillu í lífinu, þ.e.a.s. ekki
í þeim störfum þar sem hæfileikar þeirra
njóta sín bezt. Þetta hefur veriö alltof al-
gengt hér á landi. Svo var einmitt um tvo
ágætismenn sem voru kennarar mínir í
Menntaskólanum. Þá Jakob Jóhannes
Smára og dr. Baröa Guðmundsson. Sök-
um sjúkdóms var Smári málhaltur og óskýr
í framburði og átti því erfitt meö aö halda
uppi aga og eftirtekt nemenda. Heföi svo
ekki veriö, heföi hann vafalaust veriö sér-
lega vel til þess fallinn að kenna íslenzku,
því hann var mikill málsnillingur og sjálfur
er ég þeirrar skoöunar aö hann hafi veriö
Framhald á bls. 15
5