Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1982, Blaðsíða 8

JASON ISLANDS U
Kræklingaveizla í fjörunni á Úthöfðaey. Sitjandi frá vinstri eru fjallgöngugarpurinn Tenzing, Bernhard prins af
Hollandi, Daku Tenzing, höfundurinn og Sigrún kona hans.
CARCASS ISLAND KEPPEL
FALKLANDSE
ISLAND^\
jCj &
Við erum stödd í Ushuaia í Argent-
ínu, sem er syðsta þorp á jörðu.
Þetta er í byrjun janúarmánaðar, og
þá er hásumar á suðurhveti jaröar.
Veðrið er eins og á sumardegi á
íslandi, sér öðru hvoru til sólar og
hægur vindur blæs af hafi. í Ushuaia
á Eldlandi er aðeins höfð skömm
viðdvöl, því skipið er búið til brott-
farar á leið til Falklandseyja, sem
liggja 500 km austan viö strönd
Suður-Ameríku. Um kvöldiö eru
landfestar leystar og skipið leggur úr
höfn austur um Beagle-sund. Er Na-
varino á hægri hönd, þegar þrætt er
út mjótt sundið og síöan sjást
smærri eyjar, sem eru þrætuepli
milli Argentínumanna og Chilebúa.
Hús herra Kerr, sem sæti á í landstjórninni.
Beagle-sundið liggur á milli suður-
strandar Eldlands og nokkurra há-
lendra eyja, sem eru reyndar syðsti
hluti Andes-fjallgarðsins. Vestast viö
sundið gnæfir Darwin-jökuilinn með
yfir 2.000 metra háa tinda. Eftir því
sem austar dregur lækka fjöllin þar
sem suðuroddi Ameríku teygist út í
rófulaga tanga. Raunverulega liggur
hluti af fjallgarðinum neöansjávar í
svonefndum Scotia-hrygg, sem
tengir Suður-Ameríku við Suður-
skautslandið.
Hvalir synda meöfram skipinu og
nokkrir suörænir sjófuglar eru á sveimi.
Stóri styrmir (albatrossi) svífur á breiö-
um vængjum, skúmar skjótast yfir öldu-
toppunum og stóra sæsvala flögrar yfir
haffletinum. Siglt er framhjá Staten-eyju,
sem er illræmd vegna óhreinnar strand-
ar. Þar á skerjum liggur fjöldi skipsflaka.
Síöan er haldiö út á opinn sjó, út á sunn-
anvert Atlantshaf. Veöur er enn kyrrt og
sjórinn er furðusléttur. Eftir sólarhrings
siglingu er komiö aö austureyju Falk-
lands.
Sunnanhitinn er 7—11 stig
Eyjarnar eru um 12.000 ferkílómetrar
aö flatarmáli, vogskornar mjög og sæ-
barnar, og aðskildar af ótal sundum og
álum. Þær eru fremur flatlendar meö
mýrarflákum, og móum og mosabreið-
um á milli ávalra hæða úr flögubergi og
sandsteini, en einstaka fjall rís upp ofan
heiðanna og nær allt aö 680 m hæö.
Enginn skógur er á eyjunum, aöeins lág-
vaxiö kjarr og r.unnar, og víöa er landiö
mjög grýtt. Aöallega er um tvær eyjar aö
ræöa, Austur- og Vestur-Falkland, en
alls teljast þær 340 meö smáeyjum og
hólmum. Er landiö ekki ósvipað annesj-
um Skotlands og eyjum. Falklandseyjar
liggja á 52. gráöu suölægrar breiddar,
og eru því í svipaðri fjarlægö frá miö-
baug og suöurhluti Englands. Hins vegar
flæöa þangaö kaldir hafstraumar sunn-
an frá suöurskauti og kæla strendurnar.
Á eyjunum er því kalt úthafsloftslag. Þar
blása tíöir vestanvindar af hafi, svalir og
rakir, en veöriö breytist ört, og þegar
sólin brýzt fram úr skýjunum getur þar
veriö þægilegt sumarveöur. Vaxtartími
gróöurs er um 176 dagar, frá 15. októ-
ber til 10. apríl, og er sumarhitinn 7—11
stig. Á tímabilinu frá júní fram í ágúst er
meöalhitinn hins vegar 1—2 stig á
Celsius, og þá eru veður oft váleg.
Aöeins 15 eyjar eru í byggö. Hinar eru
heimkynni mörgæsa og ýmissa annarra
sjófugla og sela. Eru þar um 60 tegundir
auk farfugla. Má þar nefna ýmsar sæ-
svölur og styrma (albatrossa), magell-
an-gæs, ófleyga skipönd og fimm
mörgæsategundir, sem heita: Kónga-
mörgæs, gentoo, magellan, macaroni og
klettaskvetta.
Falklandseyjabúar, sem uppnefna sig
stundum „Þönglara" (kelpers) vegna
mikils þörungagróöurs viö eyjarnar, eru
um 1800 talsins og lifa einkum á sauð-
fjárrækt. Er búfjáreignin um 750 þúsund
fjár af Polworth-kyni og 10.000 nautgrip-
ir. íbúar Falklandseyja eru flestir brezkr-
ar ættar og vilja halda tryggö viö Bret-
land, enda þótt talsveröur samgangur
hafi veriö viö Argentinu, og Argentínu-
menn vilji tileinka sér eyjarnar vegna
nálægöar þeirra, fiskimiöa og hugsan-
legrar olíu og verömæta á hafsbotni í
grennd viö eyjarnar. Bretum hefur reynst
öröugt aö sinna öllum þörfum eyjabúa
og veita þeim ýmsa aðstoð, sem Argent-
ínumenn hafa getaö látiö í té. Þannig
byggöu Argentínumenn flugvöll nálægt
Port Stanley og hafa haldiö uppi flug-
samgöngum viö eyjarnar frá Comodoro
Rivadavia á suðurströnd Argentínu.
Sjúkrahús er í Port Stanley, en eyjabúar
fara einnig til Argentínu til læknisaö-
geröa. Eins fer skólafólk þangaö til
framhaldsnáms og gengur í brezkan
skóla í Buenos Aires.
í boði hjá iand-
stjóranum
Höfuöstaöur Falklandseyja, Port
Stanley, er á Austur-Falklandi. Komiö er
inn aö höfn staöarins úr austri og þar
leggst skip okkar aö bryggju. Þorpiö
stendur í brekku. Liggja steyptar götur
samhliða sjónum og aðrar þvert upp
brekkuna. Húsin eru lítil og lágreist, þök-
in yfirleitt meö bárujárni, þokkalega mál-
uö. Búa þar um 1000 manns. Þorpsbúar
eru natnir viö aö prýöa garöa sína, sem
eru vaxnir blómskrúöi: gulum, bleikum
og marglitum lúpínum, valmúum, völsku-
eyrum og ýmsum steinbrjótum, sem viö
þekkjum úr íslenzkum göröum, en einnig
8