Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1982, Blaðsíða 14

ENDUR-
FÆÐING
Gamansaga eftir
Guðrúnu Jacobsen
Jakob var dauöur. Og var búinn aö
vera dauöur í nokkur ár. Annars mundi
hann þaö ekki svo nákvæmlega, því aö
hiö eina, sem komst aö í myrkum huga
hans, var aö ná hefndum. Og Jakob var
ekki fyrr dauður en hann byrjaöi aö
ofsækja erkióvininn. Já, óvininn —
óþokkann, sem lánaði honum fé meö
okurvöxtum, en geröi sér svo lítiö fyrir
og lagöi undir sig fyrirtækiö, þegar
skuldin féll í gjalddaga! Einmitt á þeirri
stundu, þegar svo til nýstofnaö fyrirtæk-
iö tók loks aö bera sig. Og þar hafði nú
ekki verið um neinn fyrirvara eöa fram-
lengingu skuldarinnar aö ræöa. Pen-
ingana eða lífið! Því, hvað var svo sem líf
hans án fyrirtækisins, forréttningarinn-
ar, sem haföi byggt upp sjálfsvirðingu
hans sem manns, er haföi í fyrsta sinn
yfir öörum aö ráöa, og komið haföi fjár-
bröskurunum til aö taka í hattbarðið í
virðingarskyni viö persónuna Jakob?
Hann gat ekki rifjaö upp þetta stutta
blómaskeið, ekki minnzt hinnar
skammsælu viröingar frá hinum stærri
spámönnum, ógrátandi.
Og hvaö hann haföi auðmýkt sig fyrir
þrælnum: kropið, beöiö, sárbænt, en ár-
angurslaust. Þá haföi hann gripið til þess
neyöarúrræöis aö leita á fund konunnar.
Vísaö til séreignarinnar, fleiri tugi þús-
unda, en líka án árangurs. Hún haföi
bara horft á hann meö sigurglampa í
augunum. Nei, hún haföi svo sannarlega
ekki unnt honum þess aö veröa sjálf-
stæöur maður, gaf honum engan kost á
að veröa húsbóndinn utan heimilis frem-
ur en innan. Þaö hafði alltaf andaö köldu
frá henni. Hún haföi aldrei fyrirgefiö
honum barnleysið.
Hvaö heiftin haföi rist djúpt, sem
hann bar tii hennar eftir tilræðið! Titr-
andi innibyrgð heift, því aö ekki haföi
hann fyrir nokkurn mun þorað aö láta
hana í Ijós við konuna. Og hann varö
aftur fótaþurrkan á heimilinu eftir missi
fyrirtækisins, fótaþurrkan, sem fætur
hennar höföu aftur tekiö til viö aö þurrka
sér á, í lítilsvirðingarskyni. Þaö var þá,
sem honum féll allur ketill í eld.
Einn góöan veöurdag keypti hann sér
snærishönk, brá henni um háls sér aö
kveldi sama dags, og forðaði sér í van-
megna uppgjöf yfir í aöra tilveru.
Og samstundis byrjaöi hann aö
ásækja hinn hataða lánardrottin.
Hann stóö trúmannlega vörö um
ríkmannlegt heimili hans, eins trúmann-
lega og hann væri sjálfur lífvöröur páfa.
Fylgdist meö hverri hans hreyfingu, og
greip hvert tækifæri, sem gafst, til aö
gera honum einhverja skráveifu, ein-
hvern djöfullegan grikk. Hann geröi
hverja tilraunina á fætur annarri til að ná
honum inn í sína tilveru, svo honum
tækist nú aö þjarma eftirminnilega aö
kvikindinu. Fylgdi honum eins og skugg-
inn til skrifstofunnar á morgnana, og frá
henni á kvöldin, og reyndi ef tækifæri
bauöst til aö bregöa fyrir hann fæti, þeg-
ar hann fór yfir gatnamótin, svona ef
aflmikill bíll var á næstu grösum. En
óþokkinn fetaöi varlega! Þá geröi Jakob
tilraun til aö hræöa úr honum sálina.
Hann staðnæmdist hvaö eftir annaö fyrir
framan erkióvininn og afskræmdi sig all-
an. En kvikindinu tókst víst ekki að
greina hann í gegnum þykk seölabúntin,
sem voru í græögislegum glyrnunum. Og
Jakob fylltist gremju. Þær höföu víst
enga innri sálarsjón þessar aurasálir. Og
hann tók til viö aö hefna sín á annan,
ólíkan hátt.
Á kvöldin, þegar erkióvinurinn sat
boginn við að athuga gjalddagana í
stóra doðrantinum, hamaöist Jakob viö
aö þurrka út hina réttu dagsetningu
gjalddaganna, eöa reyndi aö minnsta
kosti að færa þá langt fram í tímann,
hinum mörgu, ókunnu skuldunautum til
bjargar. En þaö varð vonlaust erfiöi.
Svíðingurinn var minnisglöggur, og fljót-
ur aö leiðrétta villurnar.
Og Jakob horföi á hann leggja saman
langa talnadálka, hverja blaösíöuna eftir
aöra. Þar voru sko engin mínus þetta
eöa þetta, heldur bara plús og aftur
plús! Og Jakob grét af heift og bræöi.
í eitt slíkt skipti náöi morðhugurinn
þvílíkum heljartökum á honum, að hann
læsti lúkunum utan um sinaberan háls-
inn, þar sem hann bograöi viö talning-
una. Læsti utan um hann krumlunum og
þrýsti fast aö. En lúkurnar náöu þá sam-
an, þrýstu hvor aöra! Þá greip Jakob
myrkfælni! Vottur af gamalli draugatrú
sat enn í honum frá því aö hann var
unglingur í verbúöunum fyrir vestan. En
þar höfðu sjódregnar afturgöngur geng-
ið um í Ijósum logum dags daglega,
vermönnunum til mikillar skelfingar,
sem höfðu gengið í gegnum þær án
þess aö veröa varir nokkurrar mótstööu.
Og Jakob geröi ekki fleiri tilraunir til
aö murka úr óvininum lífiö meö handafli.
Árin liöu hvert af ööru, ár árangurs-
lausra morðtilrauna. Jakob varö gripinn
vonlausri örvæntingu.
Gagntekinn ólýsanlegri heift, horföi
hann upp á óvininn lifa hvern dag eins
og blóma í eggi, án þess aö veröa
nokkru sinni misdægurt.
„Nú, þaö er eins og hann sé varinn af
þúsund drísildjöflum!“ tautaöi hann
illskulega. „Þaö er ekki einleikinn fjári,
hvaö þessar aurasáiir eru lífseigar!“ Og
Jakob æddi um gremjuþrunginn og
ráöalaus. Allt var hann búinn aö reyna til
aö koma kvikindinu fyrir kattarnef án
þess aö takast þaö. Mannfýlan haföi
meira að segja aldrei litiö betur út. Svo
14
i . i
aö Jakob datt þaö loks í hug aö bregöa
sér snöggvast í nýtt umhverfi sér til
heilsubótar, taka sér nokkurs konar
sumarfrí og safna nýjum kröftum. Já, og
einhvern tíma haföi hann heyrt getið um
eitthvert útfrymi, notað til aö líkamnast
af! Það væri nú ekki amalegt aö komast
yfir nokkur kíló af því, svona til aö
byggja sig upp í nokkrar mínútur, rétt
svo honum tækist aö tvíhenda hamar-
inn.
Og neisti vonarinnar geröi vart viö sig
í þjáöum huga Jakobs. Hann fór aö líta í
kringum sig, en gætti þá ekki eins að
óvininum og skyldi. Og þess vegna
vaknaði Jakob upp viö þann vonda
draum einn góöan veðurdag, að erki-
óvinurinn var horfinn! Hann gufaöi upp,
þegjandi og hljóðalaust. Hvert hafði
kvikindið fariö?
Svona var að gegna ekki skyldu sinni.
Þarna hefndist honum fyrir.
En hvern fjárann sjálfan átti þaö líka
aö þýða aö stinga svona af fyrirvara-
laust. Jakob æröist, æddi um þögult
húsiö og þaðan til skrifstofunnar hams-
laus af bræöi, en sá ekki svo mikið sem
seðlabúnt af kvikindinu. Eitt andartak
kom honum til hugar aö manngarminum
heföi nú kannski tekizt án hans íhlutunar
að sálga sér. Og Jakob fylltist nýrri von,
og flýtti sér niður á lægsta sviö hinn
vonbezti. Ef erfðafjandinn var ekki þar,
þá var hann hvergi. Þar voru nefnilega
einungis stórhættulegir náungar haföi til
húsa. Svo skeinuhættir voru þeir, aö
sjálfur myrkrahöföinginn vildi ekkert
hafa saman viö þá aö sælda.
Og Jakob hóf leitina. Horfði vel og
vandlega framan í hverja sál, en samt
kom hann hvergi auga á óvininn. Hann
flýtti sér því aftur upp á yfirboröiö,
staöuppgefinn. Þá var ekki nema eitt
úrræöi fyrir hendi, og þaö var að hlusta
á fréttaburö nágrannanna.
Aftur örlaöi á vonarneista hjá bjart-
sýnismanninum Jakobi, og hann hólt í
fréttaleit. Og nú varö Jakob einn af þeim
hvimleiöu mönnum, sem leggja sig niöur
viö að kíkja á glugga meöbræöra sinna.
En þaö mátti hann eiga samt sem áður,
aö svefnherbergisgluggana lót hann al-
veg liggja milli hluta. Þá foröaöist hann
eins og heitan eld.
Svefnkamesiö skyldi hver úngur mað-
ur foröast, sem á annað borö haföi ein-
hverja skynsemisglóru í kollinum, og
geröi sér þar af leiðandi einhverja hug-
mynd um orsök og afleiðingu!
— Eða var þaö ekki innan svefnher-
bergisveggja, sem hann haföi lent í dýr-
keyptasta árekstri lífs síns?
Og hjartað í Jakobi sló eitt aukaslag
við tilhugsunina.
Nei, áhugi hans beindist einungis aö
eldhúsinu. Þar lagöi Jakob eyrun viö. Og
margs varö Jakob vísari, sem fyllti hann
megnri andstyggö. Hjá þeim heiöviröu
kaffimaddömum, sem hann komst
óboöinn í návist viö, var hver einasta
sannkristin sál í borginni tekin til meö-
ferðar, svo fremi sem hún var komin til
vits og ára, örlætið gekk jafnvel svo
langt, aö það náði til nokkurra þurfa-
linga austur í Flóa. Og ekki var sjón aö
sjá Jakob eftir fyrstu vikuna. Hann var
orðinn svo tæröur, aö hann sá í gegnum
sjálfan sig, og var tekinn aö fljóta í loft-
inu.
— Ég á oröiö eins erfitt aö halda mig
viö jörðina, tautaöi Jakob ráðvilltur, eins
og ósyndur maöur viö yfirborðið.
Og hann var aö því kominn aö gefast
upp viö þetta allt saman, þegar hann
loks fékk umbun þolinmæðinnar. En þaö
skeöi meö þeim hætti, aö hann villtist
óvart í saumaklúbb í staö kaffikerlinga-
gildis.
— Kannski ég doki aðeins viö, úr því
ég er á annaö borö kominn hingaö,
hugsaöi Jakob og lagöi viö hlustirnar. Þá
var þaö, sem óvinurinn barst í tal. Og