Lesbók Morgunblaðsins - 07.08.1982, Blaðsíða 4

Hinn nýi utanríkisráðherra Bandaríkjanna
George Pratt Schultz var
staddur í London, þegar hann
fékk óvænt hraðsamtal frá
Hvíta húsinu og var spurður,
hvort hann vildi taka við starfi
utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna. Hið óvænta var ekki, að
honum væri boðið starfið, því að
hann hafði verið ráðunautur
Reagans í utanríkismálum, áður
en hann varð forseti. Það sem
kom honum og öðrum, sem
fylgjast vel með stjórnmálum,
allsendis á óvart, var stundin.
Fréttin kom sem þruma úr
heiðskíru lofti. Engan grunaði,
að Alexander Haig myndi láta
af embætti á svo viðsjárverðum
tímum, þegar stríð er í fullum
gangi í Mið-Austurlöndum og
ástandið í heimsmálunum hefur
sjaldan verið flóknara frá lokum
heimsstyrjaldarinnar.
I símanum skýrði Reagan
honum í stuttu máli frá því,
hvað um væri að vera, og þegar
Schultz var ljóst, að hann yrði
að taka ákvörðun umsvifalaust,
svaraði hann hiklaust játandi.
Skömmu síðar tilkynnti forset-
inn á fundi með fréttamönnum,
að hann harmaði það, að Alex-
ander Haig hefði beðizt lausnar,
en eftirmaður hans yrði George
Schultz. Blaðamenn urðu for-
viða yfir því, að Haig skyldi
segja af sér, en voru ekki hissa á
því, að Schultz tæki við utanrík-
isráðuneytinu. Þegar viö undir-
búning stjórnarmyndunar eftir
kosningasigur Reagans 1980 var
hann talinn einn af þeim, sem
helzt kæmu til greina sem utan-
ríkisráðherra og alkunna var, að
hann væri náinn vinur Reagans
og hefði stutt hann dyggilega í
kosningabaráttunni og ekki sízt
verið honum innanhandar í
utanríkismálum.
Þar að auki var hann frá Kal-
iforníu, þar sem Reagan leitaði
fyrst að samstarfsmönnum. Það
er einkennandi, að sama dag og
hin óvænta frétt barst um af-
sögn Haigs, birtust ummæli
þess efnis í nokkrum blöðum, að
nú væri Kaliforníumafían
kringum Reagan fullskipuð.
Menn frá þessu fjölmennasta og
auðugasta ríki Bandaríkjanna
gegndu öllum veigamestu emb-
ættum um landið og í Hvíta hús-
inu.
Enginn hefur dregið í efa
hæfni Schultz sem ráðherra. í
stjórnartíð Nixons gegndi hann
þremur ráðherraembættum.
Hann var lengi fjármálaráð-
herra, atvinnumálaráðherra og
forstöðumaður fjárlagaskrif-
stofu ríkisstjórnarinnar, en sú
staða er jafnmikilvæg og ráð-
herraembætti. Hann er vel met-
inn kaupsýslumaður, sem hefur
komizt vel áfram, og sem ráð-
herra hafði hann orð á sér sem
framtakssamur og hygginn
stjórnmálamaður og embættis-
maður. Akvarðanir hans þóttu
sjaldan orka tvímælis, og hann
naut virðingar og álits bæði í
þjóðþinginu og meðal sam-
starfsmanna í ráðuneytunum.
Eftir stjórnartíð Nixons hvarf
hann aftur til starfa í viðskipta-
lífinu, en þegar Ronald Reagan
hóf baráttu sína fyrir forseta-
embættinu, bauð hann sig aftur
fram til starfa á vettvangi
stjórnmálanna. Eftir kosninga-
sigur Reagans var hann nefndur
í sambandi við ýmsar ráðherra-
stöður, og þá þegar var því hald-
ið fram að það væri aðeins ein
staða, sem hann hefði áhuga á,
embætti utanríkisráðherra. En
Haig varð fyrir valinu, og
Schultz sneri sér aftur að við-
skiptalífinu. Gerðist hann einn
af aðalframkvæmdastjórum
Bechtel Group, sem er eitt af
stærstu byggingar- og verktaka-
fyrirtækjum heims með verk-
efni um víða veröld. Starfsemi
þess er mjög umfangsmikil í
Arabalöndum og þá sérstaklega
í Saudi-Arabíu. Það var því ekki
að undra, þótt þessum tíðindum
væri tekið þunglega þegar í stað
í Jerúsalem, þar sem litið hafði
verið á Alexander Haig sem
tryggan bandamann.
Það er ekki að ástæðulausu,
sem þessi mannaskipti hafa
einnig vakið nokkurn ugg í Evr-
ópu. Þó að George Schultz sé vel
að sér í málefnum Evrópu og
hafi persónuleg kynni af mörg-
um áhrifamönnum þar, þá hefur
hann mun meiri áhuga á Suð-
ur-Ameríku og Asíu en fyrir-
rennari hans, sem dró aldrei dul
á, að hann kynni miklu betur við
sig í Evrópu en í öðrum heims-
hlutum. Schultz aðhyllist hin
nýju sjónarmið í stjórnmálum í
Bandaríkjunum, sem á margan
hátt byggjast á skoðunum
stjórnmálamanna frá Kalif-
orníu. í augum þeirra er Kyrra-
hafið jafn mikilvægt og Atl-
anzhafið og tengslin vestur á
bóginn engu síður veigamikil en
sambandið við Evrópu. Og þá er
mönnum ekki sízt umhugað um
góð samskipti við löndin í Mið-
og Suður-Ameríku.
— svá úr „Farmand".
4
ÚR
MÍNU
HORNI
Fyrir fáeinum vikum vék ég
með nokkrum galsa að dagbók-
arblöðum félaga míns, Guð-
mundar Daníelssonar, sem hann
birti í Lesbók um og eftir síð-
ustu páska. Þar komum við
Steinn Steinarr nokkuð við sögu
í sambandi við bók mína Þorpið.
Hún kom út 1946 og Guðmundur
kvaðst þegar hafa skrifað rit-'
dóm um hana örfáum mánuðum
síðar. Við þetta gerði ég athuga-
semd.
Nú hefur komið á daginn að
þar er ég algjörlega að vaða
reyk. Það sem Guðmundur segir
er allt rétt. Ég verð því að skella
skuldinni á kalkið, sem sífellt
stráir dufti sínu yfir orð okkar
og gerðir. Ég bið hér með lesend-
ur mína, og þó fyrst og fremst
Guðmund Daníelsson, að fyrir-
gefa mér.
Það voru ekki margir, sem töl-
uðu vel um Þorpið, þegar það
kom út eða skrifuðu vinsamlega
um það, svo það er furðulegt að
ég skuli ekki hafa munað eftir
dómi Guðmundar í Vísi. Tíu
fyrstu árin seldust aðeins þrjá-
tíu eintök af Þorpinu og ég inn-
heimti víst aldrei greiðsluna
fyrir þau. Bókin var aðeins til
sölu í nokkrum bókabúðum hér í
Reykjavík, ekki send lengra, og
um áramót eða á útmánuðum
1947 var búið að búa um óseld
eintök í kössum og þar lágu þau
s.a.s. öll óhreyfð í tíu ár. Þá
byrjaði eftirspurn, en upplagið
meir eða minna ónýtt.
Hér kemur svo kafli um Stein
Steinarr og viðhorf hans til ann-
arra skálda og eigin ljóðagerðar,
eins og ég kynntist þeim á sam-
veruárum okkar.
Einhverntíma í vetur birtist
hér í Lesbók grein þar sem þau
orð voru höfð um Stein Steinarr
að honum hefði aðeins þótt einn
höfundur góður og lá það í orð-
unum að það hefði verið sjálfur
hann. Eki held ég að þetta sé
sannmæli. Hitt mun réttara að
honum muni lengst af fundist
hann vera betra skáld en margir
þeir sem mest var gumað af í
hans samtíð. Steinn var enginn
engill í dagfari og leyfði sér
margt, sem hann vissi að ekki
var talið sjálfsagt eða leyfilegt á
almenna borgaralega vísu. Hann
vissi líka að ýmsir, sem við betra
atlæti bjuggu í veröldinni, voru
ekki hótinu betri og enginn gerði
við það nokkra athugasemd.
Steinn talaði ekki vel um fólk,
síst þá sem hreyktu sér eða voru
með yfirlæti. Hann var mikill
smekkmaður á íslenska tungu og
á allar listir. Árum saman velti
hann fyrir sér eigin ljóðum áður
en hann leyfði þeim að sjá dags-
ins ljós í handriti, hvað þá á
prenti. Hann var ekki dómharð-
ari við aðra en sjálfan sig.
En það er satt: hann var ekki
mjög hrifinn af samtímaskáld-
um sínum. Honum þótti Tómas
góður, þó fann hann á honum
snögga bletti. Magnús Ásgeirs-
son mat hann mest. Hann hafði