Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1982, Blaðsíða 16

fræði, tókst þeim einnig með
brögðum að koma þessum dýr-
grip úr landi til Berlínar og fela
hana þar fyrir umheiminum í
rúman áratug. Það var ekki fyrr
en árið 1924, sem hún var sýnd
opinberlega í fyrsta sinn. Þá
vakti hin dularfulla drottning
Egypta þegar alheimsathygli, og
síðan hefur hvorki orðið lát á
lofi manna og hrifningu né held-
ur deilum um það, hverjum hún
tilheyri með réttu, nema
kannski meðan menn voru að
heyja síðari heimsstyrjöldina.
Sambandslýðveldið og Þýzka al-
þýðulýðveldið hafa lengi deild
um eignaréttinn á henni, og svo
gera Egyptar tilkall til hennar,
sem er ekki nema von.
Þennan desemberdag fyrir 70
árum grunaði Borchardt forn-
leifafræðing brátt, eftir að hann
var kominn á staðinn, sem
merktur var P 47,2, að stórkost-
legur viðburður væri í vændum.
Uppgröfturinn fór fram í rúst-
um bæjarins Tell el-Amarna í
miðju Nílardalsins, þar sem áð-
ur stóð hin fagra borg Aket-
Aton, sem merkir sólarfjallið og
Ikn-Aton lét reisa. Sú borg lagð-
ist í eyði eftir dauða hans.
Borchardt var þá í þriðja sinn
við fornleifagröft í Egyptalandi
á vegum Þýzka austurlandafé-
lagsins. Síðar lýsti hann nánar
hinum örlagaríku augnablikum.
Fyrst hafði fundizt máluð
stytta í líkamsstærð, að vísu í
brotum, af Amenhótep fjórða,
eiginmanni Nefertíti, í sal, sem
hafði hlotið númerið 19 og var
einu sinni vinnustofa hins fræga
yfirmyndhöggvara Tutmosis.
Að kvöldi 6. desember
1912 skrifaði þýzki fornleifa-
fræðingurinn Ludwig Bor-
chardt í dagbók sína:
„Skömmu eftir hádegishléið
fékk ég miða frá Ranke pró-
fessor, sem hefur nákvæmt
eftirlit með uppgreftrinum,
með boðum um að koma hið
bráðasta í hús P 47,2.“ Með
þessum skilaboðum fyrir 70
árum hófst sagan af fundi
höggmyndar, sem talin er
meðal fegurstu og dýrmæt-
ustu listaverka heims. Hún
er 48 sentimetrar á hæð og er
af hinni fornegypzku drottn-
ingu Nefertíti. Slíkrar hylli
og aðdáunar nýtur þessi þrjú
þúsund ára gamla drottning,
eins og hún birtist umheim-
inum í kalksteini, að árlega
leggja 400 þúsund manna
leið sína í Egypzka safnið í
BerJín-Charlottenburg til að
líta augum hið undurfagra
andlit hennar. í augum Phil-
ipp Vandenbergs, sem ritað
hefur ævisögu Nefartíti, er
hún „fegursta kona mann-
kynssögunnar“.
Falin fyrir umheim-
inum í áratug
En það er ekki einungis feg-
urð andlitsins, tign þess og göfgi
og hinn óræði svipur, sem held-
ur áhuga manna vakandi á þess-
ari styttu, heldur einnig örlög
hennar eftir uppgröftinn. Því að
eftir að Þjóðverjunum hafði lán-
azt með þessum fundi að gera
einhverja merkilegustu upp-
götvun egypzkrar fornleifa-
Drottningarmyndin
grafin úr sandinum
„En skömmu síðar komu í ljós
afar fíngerðir og viðkvæmir
hlutir, svo að ráðlegast þótti að
láta vandvirkasta og nákvæm-
asta starfsmann okkar, verk-
stjórann Mohammed Es-Senusi,
einan um verkið þegar í stað, en
fela einum af ungu mönnunum
að skrifa niður jafnharðan,
hvernig verkið gengi. Ekki var
nema 110 sentimetra þykkt lag
af sandi og möl á gólfi salarins
númer 19, og þegar við vorum að
vinna undirbúningsverk að því
að nálgast austurvegginn, fund-
ust fleiri hlutir, sem höfðu mik-
ið listrænt gildi. Svo var það
rétt við austurvegginn, 20 senti-
metra frá honum og 35 senti-
metra frá norðurveggnum, um
það bil í hnéshæð, að í ljós kom,
að því er okkur virtist, hnakki í
hörundslit með rauðmáluðum
böndum. „Stytta í litum og í
eðlilegri stærð af drottning-
unni“ var tilkynnt og skrifað
hin undurfagra egypska
drottning og styttan af henni
sem sýnir einhverja fegurstu
konu, sem nokkru sinni hefur
verid lýst í mynd. Þjóðverjar
fundu styttuna 1912, en
földu hana fyrst og höfðu
heim með sér. Nú er mikill
hugur í Egyptum að endur-
heimta styttuna af
Nefertíti, en þeir eru
ekki einir: Austur-
Þjóðverjar gera einnig
kröfu og vilja hafa
styttuna í Austur-
Berlín.
NEFERTTI