Lesbók Morgunblaðsins - 28.05.1983, Blaðsíða 6

Sennilega síðasta myndin, sem til er af Herði 591 frá Kolkuósi. Hér er hinn aldni stóðhestur sitt síðasta sumar í stóði sínu, á Vöglum í Blönduhlíð sumarið 1981.
— Hörður, sem er næst á myndinni til hægri, er orðinn þunnur á síðuna, en höfðinglegt yfírbragðið leynir sér þó ekki.
Krafa um æðri dómstól
og afskipti ríkisstjórnar
Hörður frá Kolku-
ósi sýndur
með afkvæmum
Landsmót hestamanna var
haldið á Hólum í Hjaltadal um
miðjan júlí sumarið 1966. Mótið
var í alla staði hið glæsilegasta,
og þúsundir hestamanna hvað-
anæva að af landinu komu með
gæðinga sína. Mikil úrkoma
suma mótsdagana spillti að vísu
fyrir mótshaldinu, en þegar upp
var staðið varð þó ekki annað
sagt en vel hefði tekist til með
hið fjölmenna mót og greinilegt
var að hrossarækt í landinu var
tekin að skila árangri í betri
hestum.
Hinn glæsilegi fulltrúi Svaða-
staðastofnsins, Hörður 591 frá
Kolkuósi, var þarna í fyrsta
skipti sýndur með afkvæmum,
en þá þegar hafði frægð hans
borist víða um land sakir feg-
urðar og mikilla kosta. Deilur
höfðu þá einnig sprottið um
hestinn, og voru þær einkum í
samhengi við víðtækari deilur
manna um hvor hrossastofninn
væri betri, Svaðastaðastofninn
eða Hornafjarðarhrossin.
Morgunblaðið segir frá lands-
mótinu hinn 19. júlí 1966, en í
frásögn blaðamannsins er ekki
að sjá að hann hafi gert sér
grein fyrir því hver eftirköst
kynnu að verða af úrslitum í
dómi stóðhesta með afkvæmum.
í Morgunblaðinu segir:
„Þá afhenti Haraldur Þórar-
insson Sleipnisbikarinn frá
Búnaöarfélagi íslands, sem
veittur er stóðhesti með af-
kvæmi. Hlaut hann Roði frá
Ytra-Skörðugili, eign Hrossa-
ræktarsamband Vesturlands, og
var hann sýndur með fjórum af-
kvæmum, Blika frá Deildar-
tungu, en hann hlaut Faxabik-
arinn, sem Örn Johnson afhenti.
Flugubikarinn frá Framleiðslu-
ráði landbúnaðarins hlaut ung
kynbótahryssa, Bára frá Akur-
eyri, og afhenti hann Bjarni
Bjarnason frá Laugarvatni.
Fengu áhorfendur að sjá kosti
þessara verðlaunahrossa og úr-
val stóðhrossa, stóðhesta og
hryssa. Má þar nefna fyrstu
verðlauna stóðhestana með af-
kvæmum, Hörð frá Kolkuósi og
Þyt frá Akureyri, sem hvor var
með 4 afkvæmi, og verðlauna-
hestana í hópi 6 vetra stóðhesta,
5 vetra stóðhesta og 2—3 vetra
stóðhesta. Þorkell Bjarnason
lýsti dómum, en hann er í dóm-
nefnd kynbótahrossa ásamt
Birni Jónssyni frá Akureyri,
Boga Eggertssyni úr Reykjavík,
Einari Höskuldssyni á Mosfelli
og Símoni Teitssyni í Borgar-
nesi.“
Svo mörg voru þau orð. Hörð-
ur frá Kolkuósi hafði sem sagt
fengið fyrstu verðlaun fyrir af-
kvæmi, en stóð ekki í efsta sæti,
og hlaut því ekki heiðursverð-
launin, Sleipnisbikarinn. Ef til
vill hafa eigendur og aðdáendur
Harðar verið of sigurvissir fyrir
mótið, og svo mikið er að
minnsta kosti víst að þeir áttu
erfitt með að sætta sig við úrslit
mála, enda fylgdi þeim all nokk-
ur eftirmáli.
Roði - ættlaus hestur
I Morgunblaðinu 4. ágúst 1966
er sprengjunni varpað, þar sem
Jón Pálsson, dýralæknir á Sel-
fossi, annar eigenda Harðar frá
Kolkuósi, ritar grein undir
fyrirsögninni „Stefnuleysi,
þekkingarleysi, hlutdrægni". I
grein sinni segir Jón meðal ann-
ars:
„Á landsmóti hestamanna að
Hólum nú í ár, fær Roði frá
Ytra-Skörðugili 1. verðlaun.
Þessi hestur, sem nú er 15 vetra,
hefur áður verið dæmdur, en
fyrst nú hlotið góðan dóm. Á
landsmóti hestamanna í Skóg-
arhólum ’62, þá er hann 11
vetra, fær hann 1. verðlaun B
fyrir afkvæmin. Þar er hann
sjöundi hestur af afkvæma-
dæmdum hestum, en aðeins 2
taldir lakari en hann. Faðir
Roða er Jarpur, móðir Rauðka
(af Glaumbæjarstofni). Um ætt
hans er ekki vitað. Þetta er því
ættlaus hestur. — En ferming-
arárið tekur hann þessum ógnar
framförum og fær nú heiðurs-
verðlaun. Það er nú fyrst, sem
þessi hestur, að dómi ráðunauts
og dómnefndar, er talinn glæsi-
legur undaneldishestur. Nei, hér
liggur annað á bak við. Hér er
ekki verið að vinna til gagns
Unghryssur á stóðbúi Sigurðar Haraldssonar á Kirkjubæ á Rangárvöllum. í Kirkjubæ eru ræktuð hross af hinni
rauðblesóttu krísl Svaðastaðastofnsins.
6
fyrir hrossaræktina í landinu,
ekki verið að leiðbeina mönnum
um val á kynbótahestum, heldur
til þess að svala ógeðslegum og
óeðlilegum hvötum haturs, gegn
mest ræktaða hestastofni lands-
ins, Svaðastaðahestinum.
Hvað gerðist á sunnudags-
morguninn á Hólum þegar verð-
laun voru afhent? Það var ekki
klappað fyrir heiðursverðlauna-
hestinum Roða! en það var
klappað fyrir Svaðastaðahestin-
um Herði frá Kolkuósi. Hver var
dómur sýningargesta? Voru þeir
að dæma Roða, hrossaræktar-
ráðunaut og dómnefnd úr leik?“
Höröur - verðugur
fulltrúi sinnar ættar
Jón Pálsson rekur síðan að
með Herði frá Kolkuósi komu á
Hólasýninguna átta óvanaðir
hestar undan honum, sem allir
lofi góðu sem kynbótahestar.
Einsdæmi sé að svo margir stóð-
hestar fylgi níu vetra stóðhesti.
Herði sé fundið það til foráttu
af dómnefnd, að kynfesta Harð-
ar virðist ekki „meira en í með-
allagi", en þó hafi t.d. tveir hest-
anna er fylgdu Herði, synirnir
Dreyri og Léttfeti, verið áber-
andi líkir honum. Þeim hafi á
hinn bóginn ekki verið stillt upp
við hlið hans á sýningunni,
kynfestan myndi þá ef til vill
virðast of mikil?
Jón segir síðan að hestarnir
fjórir sem fylgdu Roða hafi ver-
ið sæmilegir reiðhestar að því er
virðist, en enginn sé það líkur
honum að um kynfestu geti ver-
ið að ræða, en einmitt það hafi
verið talinn galli við hestinn á
sýningu 1962. Enn hafi það vak-
ið athygli á Hólamótinu, að ef
frá væru taldir þeir hestar er
Roða fylgdu vegna afkvæmasýn-
ingarinnar, hafi ekki nein hross
verið undan honum á sýning-
unni. Gefi það ákveðna vísbend-
ingu, ekki síst í ljósi þess að
hesturinn sé orðinn 15 vetra.
Þá rekur Jón Pálsson fyrstu
kynni sín af Herði, sem hann
kveðst fyrst hafa séð á lands-
mótinu á Þingvöllum 1962, er
Hörður var þar fimm vetra foli.
Þá hafi hann þegar vakið at-
hygli sína og fleiri sýningar-
gesta sem þróttmikill og glæsi-
legur hestur, hann hafi borið
með sér öll einkenni Svaða-
staðastofnsins og verið glæsi-
legur fulltrúi sinnar ættar. En
þrátt fyrir það, eða þess vegna,
hafi hann ekki hlotið náð fyrir
augum dómnefndar, sem hafi
sett hann í fimmta sæti fola án
afkvæma. Fjöldi sýningargesta
hafi á hinn bóginn talið Hörð
eiga að standa efstan. Það hafi
hins vegar ekki verið unnt, dóm-
nefndin hafi ekki getáð hugsað
sér að Hörður yrði efstur, meðal
annars vegna þess að einn dóm-
nefndarmanna hafi lent í úti-
stöðum við hestinn og barið
hann með keyri.
Hörður frá Kolkuósi hafi að
sýningu lokinni farið aftur
norður á Kolkuós, en síðan hafi
svo skipast, að þeir Jón og Páll
Sigurðsson á Kröggólfsstöðum
hafi keypt hann af Sigurmoni
Hartmannssyni. Með það í huga,
sem á undan var gengið, kveðst
Jón hafa verið staðráðinn í að
sjá til að Hörður færi aldrei
framar á sýningu, enda myndu