Lesbók Morgunblaðsins - 12.11.1983, Blaðsíða 4

Leiðin að markinu er grýtt — og þeim mun grýttari sem markið er sett
hærra.
Á æfíngu í íþróttahúsi Jóns Þorsteinssonar, en Jón leikstýrir sjálfur verki
sínu ásamt Brynju Benediktsdóttur. Talið frá vinstri: Guðrún Stephensen,
Borgar Gíslason, Jón Laxdal, Brynja Benediktsdóttir og Róbert Arnfinnsson.
mitt í Ztirich og varð það upphaf
samvinnu okkar og vinskapar í
gegn um árin. Rolf hefur því
miður verið mikið veikur upp á
síðkastið og þurft að gangast
undir uppskurð, en ég heimsótti
hann oft meðan ég var í Ham-
borg og tefldi við hann eins og
var okkar siður. Hann er að
hresáast vona ég, — hann er
kominn með allskonar áform og
farinn að hafa gaman af lífinu
aftur. Rolf verður e.t.v. við-
staddur frumsýninguna á Ná-
vígi.
Nú hrín púkinn í gangverkinu
ógurlega. Leikendum verður eitt
andartak orðfall, en svo hefur
Jón upp hendur sínar, þykkar og
breiðar og kallar: Prest, við
þurfum prest til að reka and-
skotann út. Við að heyra minnst
á embættismenn þjóðkirkjunnar
sljákkaði ípúkanum og hnipraði
hann sig saman inn í eina raf-
eindina og þagði það sem eftir
lifði þáttarins.
Spyrill: Hverjir eru yngri menn í
Þýskalandi, sem láta að sér kveða
í leikhúsinu?
Jón: Það eru Franz Xavier
Kroetz og Wolfgang Bauer, Bodo
Strauss, svo ég nefni einhverja.
En það virðast vera fáir sem
skrifa fyrir leikhús í Þýskalandi
og Sviss um þessar mundir.
Leikhúsmenn hafa nær ein-
göngu sótt verk frá London,
New York eða París en verið lin -
ir við að sinna sínu eigin fólki og
textum sem hafa verið skrifaðir
á þeirra eigin máli. Þetta er
náttúrlega slæmt fyrir þeirra
leikhúsmenningu. Það eru
margir sem öfunda okkur ís-
lendinga, þessa litlu þjóð sem á
svo marga menn sem eru að
spreyta sig á þessari listgrein.
Spyrill: Já, það er endurvakning
í leikritun á íslandi.
Jón: Svo er það íslenska
kvikmyndin, sem óskaplega
spennandi er að fylgjast með.
Spyrill: Nú sýnir þú málverk í
Norræna húsinu um þessar mund-
ir... Þú hleypur á milii tján-
ingarmiðla.
Jón: Ég hef verið svo heppinn
að geta spreytt mig á ýmsu, mér
finnst þetta allt vera tengt inn-
byrðis og skylt. Ég græði á því
þegar ég sem leikhústexta að
hafa verið að skemmta mér við
að búa til myndir og rannsaka
efnið sem ég vinn úr, t.d. grjót
og spor úr náttúrunni. Ég geri
þetta fyrir sjálfan mig, er ekki
að elta neinn móð eða stíla en ég
hef verið hissa á því að aðrir
hafa haft gaman af þessum
myndum upp á vegg hjá sér ekki
síður en ég. Ég hef sýnt í Þýzka-
landi og Sviss, en þetta er í
fyrsta sinn sem ég sýni hérna
heima.
Spyrill: Þú málar, leikur, skrif-
ar, og nú leikstýrir þú eigin verki í
Þjóðleikhúsinu. Hefur þú gaman
af að leikstýra?
Jón: Já, í sumar leið leikstýrði
ég hópi áhugamanna í Þýska-
landi við uppsetningu á Æðu-
kollinum eftir Holberg. Þetta
var mjög skemmtileg reynsla, og
ég gerði mér grein fyrir því að
þetta fólk er amatörar og reyndi
að vinna sýningunni sjarma og
listræn áhrif innan þeirra
takmarka, sem okkur voru sett.
SpyrilJ: Hvað er framundan að
loknu Návígi?
Jón: Það er ekki síður spenn-
andi en það sem ég er að gera í
dag. Mér hefur fallið sá heiður í
skaut að opna ásamt forseta ís-
lands, Vigdísi Finnbogadóttur,
íslenska listaviku í Berlín 25.
nóvember nk. Þar les ég í eigin
þýðingu texta eftir níu ljóðskáld
og textahöfunda af yngri kyn-
slóðinni — eru annars ekki allir
af yngri kynslóðinni sem komu á
eftir Laxness? — og þar verður
kynnt nútíma hljómlist frá ís-
landi, grafík og sýndar íslenskar
kvikmyndir. Sýningin verður
síðan sett upp í Bonn og í Ham-
borg þannig að ég verð varla
kominn heim að heiman til
Sviss fyrr en undir jól. Hvað
tekur við á nýju ári veit ég ekki
og hef engar áhyggjur af því.
Eflaust verð ég farinn þá að
hlakka til næstu ferðar heim á
Frónið.
Spyrill: Ég hitti eitt sinn íslend-
ing á 17. júní-samkomu í New
York sem hafði verið búsettur í
fjöldamörg ár í Bandaríkjunum og
vegnað þar vel, lukkulegur maður.
Undir miðnættið, eftir nokkra
sjússa og Island farsælda Frón fór
þessi maður að gráta eins og barn
sem hefur týnt foreldrum sínum.
Hvernig líður þér, íslendingi,
Þjóðverja, Svisslendingi, æ meir á
ieiðinni heim?
Jón: Þetta er farið að lagast
núna eftir að ég kom oftar heim.
Þegar ég kom fyrst aftur, eftir
einn og hálfan áratug í útlönd-
um fannst mér allt hér furðu-
lega framandi, en nú eru landið
og þjóðin aftur orðin partur af
sjálfum mér, partur sem ég
hvorki vil né get verið án.
(Tjaldið)
4
Berglind Gurmarsdóttir
Til Sveinbjörns
Augun þín djúp og blá
eins og vötnin
spegilslétta lygnu
gára gleðin og harmurinn.
Handan blárrar móðu
byltast hugmyndirnar
langt að komnar á seglbúnu fari
stefna þær fram í tímann
að höggva strandhögg
til handa þjóðsögunni.
Auga fyrir auga
Lánardrottnar móðgana rýna í reikningsbækurnar;
skál sárindanna er barmafull.
Hvort skal nú grynnkað á skuldinni
með tilheyrandi útlátum
rógs og svívirðinga
mannlegra mistaka
með dylgjur í vexti
og vaxtavexti?
Svartur fugl
Stórum vængjum ógnar
gerir svártur fuglinn aðsúg
segir
krúnkið hása dimma
að hún sem tæmdi í botn
bikar sársaukans
á enn ósnertar dreggjarnar
dreggjar óttans.
Berglind er Reykvíkingur, vinnur við prófarkalestur.
Ljóð eftir hana hafa birzt í tímaritum, en þessi þrjú eru
úr nýlega útkominni Ijóðabók hennar, sem heitir Ljóð
fyrir lífi.