Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1984, Blaðsíða 9

í sorpinu, en bjarndýrin láta þaö ekki bafa ibrif á sig.
Greinarhöfundurinn, Ivars Silis í bjarndýraleiðangri í Austur-
Grænlandi. Hér er búið að sræfa heila bjarnarfjölskyldu.
Bærinn Churchill á
strönd Hudsonflóans í
Kanada hefur þá sér-
stöðu, að sorphaugarnir
þar þykja forvitnilegir og
ferðamönnum er gjarnan
beint þangað. Ástæðan:
Þar er vísast að sjá kon-
ung íshafsins, stundum
heila hjörð af björnum,
en fyrir kemur að bjarn-
dýr gera sig full heima-
komin í bænum og marg-
ir hafa átt fótum fjör að
launa.
heppinn að fá tækifæri til að fara til
Churchill og vera þar í mánaðartíma.
Þó verð ég að viðurkenna, að þegar ég
hraðaði mér frá flughöfninni og út í far-
þegabíl hótelsins, þá bar ég ekki aðeins
þunga af ljósmyndatækjum og ritföngum,
heldur einnig af heilmiklum efasemdum.
— Á bjarndýraveiðum á hundasleðum með
grænlenzkum veiðimönnum og í fjölmörg-
um vísindalegum ísbjarnarleiðöngrum
meðal annars á Svalbarða hafði ég kynnzt
ísbirninum sem hinu einförula dýri, sem
forðast menn og mannabyggðir og leitar
ekki félagsskapar eigin kyns nema um
fengitímann. En ég gat ekki skilið, hvernig
þetta stórkostlega dýr, „konungur íshafs-
ins“, gæti vakið skelfingu heils bæjar og
sótt í hópum að sorphaugunum þar. Og svo
gat bærinn stært sig af því að vera „heims-
borg ísbjarnarins".
Með hótelstýruna, Penný, við stýrið
þustum við þráðbeinan malbikaðan veginn
um tíu kílómetra leið inn í bæinn. Landið
var marflatt og þar ægði saman ryðguðum
loftnetsstöngum, úreltum hernaðar-
mannvirkjum, yfirgefnum bröggum og
þorpum í eyði. Það voru sorglegar minjar
um misheppnaða fólksflutninga indíána og
inúíta (eskimóa) og minnti á hina
ógnarhröðu þróun hertækninnar. Það var
ljómi í augum Pennýjar, þegar hún sagði
frá því, að á sjöunda áratugnum hefði
Churchill verið „blómstrandi bær“ með um
6.000 íbúa að meðtöldum hermönnum og
vinnuflokkum við olíuboranir. En nú væri
íbúafjöldinn kominn niður í eitt þúsund
eða svo.
Draugalegur Bær
Þegar ég hafði komið föggum mínum
fyrir í hótelherberginu, gat ég ekki þrátt
fyrir þreytuna eftir ferðalagið stillt mig
um að fara út til að skoða bæinn.
Norðaustannæðingur þyrlaði sandi,
snjóflyksum og korni frá nokkrum risa-
stórum kornhlöðum um götur bæjarins og
hafði greinilega rekið alla inn fyrir dyr.
Bærinn var draugalegur að sjá, auður og
yfirgefinn, þangað til ég með erfiðismun-
um hafði komizt fyrir hornið inn á La
Verendrye Avenue.
Þá heyrði ég allt í einu húrrahróp og
söng. Ég lenti óvænt í miðri skrúðgöngu.
Það var verið að halda hátíðlegt 50 ára
afmæli bæjarins. Árið 1929 náðu 3.000
járnbrautarvinnumenn til Hudsonflóa. í
þrjú ár höfðu þeir verið að ryðja sér braut
með öxum gegnum óendanlega, óbyggða
barrskóga. Og við brautarendann var
byggð höfn og reistar feikimiklar korn-
hlöður. Nokkrir snillingar í áætlanagerð
höfðu reiknað út, að með þessu móti myndi
sjóleiðin milli kornbúra Kanada, suður-
ríkjanna á sléttunum, og bakarofna og
bruggkatla Evrópu verða eins stutt og
hægt væri og þar með einnig hin ódýrasta.
En dæmið gekk ekki upp. Leiðin var aðeins
opin þrjá mánuði á ári, og afbrýðisemi
útflutningshafnanna, sem samkeppni
háðu, var of mögnuð. Nú er aðeins nokkr-
um hundraðshlutum af útflutningskorni
Kanada skipað út frá Churchill.
Fremst í hinni fátæklegu skrúðgöngu
fóru fjórir stæðilegir lögregluþjónar frá
ríkislögreglu Kanada í rauðum hátíðabún-
ingum. Á hæla þeim fór tugur vörubíla,
sem skreyttir voru mislitum pappírsfest-
um. Á pöllunum trónuðu heldri borgarar
bæjarins og kuldalegir stjórnmálamenn
frá höfuðstað héraðsins, Winnipeg. Á eftir
kom svo skari barna, hvítra og brúnna, á
skreyttum reiðhjólum. Nístingskaldur
næðingurinn hristi viðarflöggin, hafði
slæm áhrif á afmæiissöng barnanna og
kom mér til að hverfa enn frekar inn í
loðúlpuna mína. Einn bæjarbúanna, sem
stóð og horfði á gönguna, sneri sér að mér:
— Þú verður að viðurkenna það, að-
komumaður, að þetta er latur vindur, sem
hér blæs. Hann vill heldur beint i gegnum
þig en að taka á sig krók.
Lifa Mest á Dagdraumum
Deginum lauk með dansi og innantóm-
um staðhæfingum stjórnmálamannanna í
hinni glæsilegu tómstundamiöstöð bæjar-
ins. í Churchill lifa menn á höfninni, dálít-
ið af veiðum og ferðamönnum og af
„tryggingunum" og á dagdraumum. Æsi-
legar sögur ganga af því, að þýzkt fyrir-
tæki hafi fundið geysilegt magn af úrani í
nágrenni bæjarins, að það eigi að byggja
þarna háskóla fyrir hinar norðlægu slóðir,
að olíuleiðsla úr norði eigi að liggja rétt
hjá bænum og að öruggt sé að herinn komi
þangað aftur.
Daginn eftir tók ég bíl á leigu og ók til
þeirra staða í nágrenninu, sem ísbirnirnir
voru sagðir vanir að koma á. En ég sá ekki
nokkurn einasta björn.
Dagarnir tóku að líða hægt og urðu að
vikum. Gæsaveiðimennirnir frá Banda-
í
LESBÖK MORGUNBLAUSINS 21. JANOAR 1984 9