Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1986, Qupperneq 4
1956: Sigrún Jónsdóttír og KK-sextettínn. Frá vinstrí: Jón Sigurðsson, Guðmundur Steingrímsson, Ami Scheving, Sigrún Jóns-
dóttir, Kristján Magnússon, Krístján Kristjánsson og Ólafur Gaukur.
Barneignir og hjóna-
bönd tvístruðu
ÖSKUBUSKUM
Um og eftir 1950 var
Sigrún Jónsdóttir ein
vinsælasta
dægurlagasöngkona
landsins. Hún söng með
KK-sextettinum og
hærra varð varla komizt
á því sviði í þá
daga. En auk þess var
hún ein af Öskubuskum,
kvintett sem naut
mikilla vinsælda.
EFTIR ELLÝ
VILHJÁLMS
ú eru liðin rúm tuttugu ár síðan söngkonan
Sigrún Jónsdóttir söng inn á plötu lagið um
kátu þrestina fjóra og veitti með því lands-
mönnum ómælda ánægju. Enn í dag eru
þrestirnir í fullu fjöri og sönginn um þá má
oft heyra í útvarpinu. Þetta er nokkuð
athyglisvert þegar þess er gætt, að plötu-
flóðið með tilheyrandi tónlist hefur bókstaf-
lega flætt yfir landið þessi ár. En þetta
sannar raunar það sem áður var vitað, að
Sigrún var óumdeilanlega ein okkar skær-
asta stjama á sviði dægurtónlistar, og um
leið ein sú fyrsta hér á landi sem lagði þessa
tegund söngs fyrir sig sem atvinnu.
En Sigrún var eins og þrestimir, hún
flögraði um og þar kom að hún settist að
í Noregi og hefur búið þar um árabil. Þó
að söngurinn hafi verið lagður á hilluna sem
slíkur, þá á Sigrún það til að grípa til gítars-
ins og taka lagið þegar sá gallinn er á henni.
Um þessar mundir er hún í heimsókn hér
á landi og ég hitti hana að máli einn góð-
viðrisdaginn í marsmánuði. Þegar ég sá
hana fannst mér eins og það væru bara
tuttugu og þrír dagar síðan við töluðum
saman síðast en ekki tuttugu og þrjú ár.
Sigrún er jafn nett og fríð sem fyrr, létt
og lipur. Það eina sem ég kannaðist ekki
við var siifurbrúskurinn fyrir ofan ennið.
Það var engu líkar en bursta með silfurmáln-
ingu hefði verið strokið framan á annars
mjög dökkan kollinn. Eftir að við höfðum
skipst á nokkrum orðum um persónuleg
málefni, bað ég hana að skyggnast aftur í
fortíðina og segja frá sjáfri sér, síðan hafði
ég hugsað mér að við tækjum fyrir líðandi
stund. Það var táknrænt fyrir hana að
þrestimir skyldu syngja og skjótast til og
frá úti í garði í góða veðrinu.
„Ef ég byija á byijuninni, þá er ég fædd
og uppalin í Reykjavík og nöfn foreldra
minna era Ingibjörg Snorradóttir og Jón
Jónsson barnakennari og var kenndur við
Flatey. Á sumrin dvaldi ég hjá ömmu minni,
Guðrúnu Sigurðardóttur að Laxfossi í Borg-
Sigrún Jónsdóttir
arfirði. Þar naut ég sveitasælunnar í ríkum
mæli, það vora yndislegir dagar. Annars
held ég að mín uppvaxtarár hafi verið svipuð
og hjá öðram á þessum tíma, nema kannski
að heima hjá mér var alltaf mikið um tón-
iist, við urðum sex systkinin og öll sungum
við okkur til skemmtunar, bæði heima og
í sveitinni hjá ömmu. Við höfðum ekki hljóm-
flutningstæki eins og nú tíðkast svo að við
urðum bara að bjarga okkur sjálf hvað tón-
listina áhrærði. Eg er sannfærð um að það
er þroskandi og eykur samkennd fólks að
syngja saman. Þegar ég var tólf ára komst
ég í mandólínhljómsveit og naut þar lítillega
tilsagnar í tónlist. Mér þótti þetta afskaplega
merkilegt og óskaplega gaman, og spilaði
og spilaði. Oft fékk ég blöðrur á puttana,
en það var nú bara smáræði miðað við alla
ánægjuna sem ég hafði af þessu öllu.“
Er það kannski upphafið á ferli þínum
á tónlistarbrautinni?
„Það má vel vera, ég hafði allt frá barn-
æsku mikið yndi af allri tónlist. En raun-
veralega byijaði nú ekki ferillinn fyrir alvöra
fyrr en í gamla og góða Ingimarsskólanum,
en þar var ég í gagnfræðaskóla. Þar vora
nokkrar stelpur, sem höfðu fengist við að
syngja á stúkuskemmtunum. Svo var það
einhveiju sinni að við hugðumst halda
skemmtun í skólanum, en þá gekk eitthvað
illa að skrapa saman skemmtiatriði. Og þá
var það sem við ákváðum fímm saman að
troða upp á þessari skemmtun. Nafnið var
valið í snatri á kvintettinn: Öskubuskur,
gott og íslenskt nafn að okkar dómi. Til að
byija með lékum við tævr á gítara undir
söngnum, en seinna, þegar leið á söngferil-
inn, sá égein um þá hlið málsins."
Sást þú ekki einnig um útsetningar
og framgang allan í tónlistinni hjá
ykkur?
Nú hlær Sigrún og vill sem minnst úr
sínum hlut gera. „Öllu má nú nafnið gefa.
Jú annars, ætli ég verði ekki að taka á mig
alla ábyrgð þar að lútandi. En auðvitað
unnum við þetta saman, þetta var fyrst og
fremst samvinna. En okkur til mikillar furðu
líkaði fólki svona líka dúndur vel við okkur
þama í upphafi, að við voram beðnar að
koma fram hingað og þangað og syngja á
skemmtunum. Og meira að segja fengum
við borgað fyrir það. Þetta fannst okkur
alveg ótrúlegt. Við voram bara fimmtán ára
gamlar um þetta leyti, og ég býst ekki við
að krakkar á okkar aldri hafí þá gert nokkuð
þessu líkt.
Eitthvað fóram við út á land á þessum
tíma til að syngja. Það var þá helst að stjóm-
málamennimir vildu lífga upp á fundina
hjá sér, og þá fórum við með einhveijum
sem átti að halda ræðu og sungum eins og
flögur til fimm lög.“
Síðan segir Sigrún mér frá athafnasemi
þeirra í Öskubuskum, sem varð nú um-
fangsmeiri eftir því sem þær eygðu betur
möguleikana. Þær eru vafalítið fyrstu kon-
umar hér á landi, sem taka karlmann í sína
þjónustu og halda síðan út á land í atvinnu-
leit, því engan höfðu þær umboðsmanninn.
Rauðsokkur era auðsjáanlega ekki nýjar af
nálinni. En gefum Sigrúnu orðið.
1 „Við voram nokkuð fljótar að átta okkur
á því að við gátum haft sæmilegt upp úr
þessum söng okkar og vildum því endilega
komast út á land, þræða bara staðina og
moka upp gullinu. Þá datt okkur það snjall-
ræði í hug að leigja bfl og bflstjóra hjá BSR
og leggja af stað. Og það gerðum við. Bfl-
stjórinn heitir Jakob Sveinbjömsson, kallað-
ur Bodi, alveg yndislegur og þrælduglegur
maður, og það sem okkur þótti ákaflega
þægilegt við hann var, að hann rataði bók-
staflega út um allt land, en það var víst
meira en við gerðum. Þama voram við, fimm
sautján ára stelpur með bfl og bílstjóra og
lögðum af stað beint út í bláinn. Það var
sannkölluð ferð án fyrirheits og hrakspámar
margar og mergjaðar sem við hlutum í
veganesti. En við létum það ekkert á okkur
fá. Það er sko munur að vera ungur og
bjartsýnn. Þegar ég hugsa um þetta uppá-
tæki núna, skil ég ekkert í kjarkinum hjá
okkur, en kannski átti það ekkert skylt við
kjark. En hvað sem öllum hrakspám leið,
þá gekk ferðalagið glimrandi vel, við kom-
umst alla leið til Austijarða, alltaf í sama
leigubflnum. Farangurinn getur nú varla
'hafa verið mikill, en samt voram við með
einhveija búninga til að koma fram í. Ég
man að við höfðum staðið í biðröðum til að
ná í kjólaefni, og svo saumuðum við sjálfar,
nema hvað? Þetta var á beim áram sem
allar búðir voru tómar á Islandi. Já, þrátt
fyrir allt, þá komum við eldhressar til baka
og með talsverðan gróða úr ferðinni, og
geri aðrir betur".
Þegar þú minnist á fatnað Sigrún,
var ekki mikill kostnaður falinn í kjól-
um og slíku þjá ykkur?
„Það var nú ekki mikið um neina „glæsi-